Sabah namazının sünneti ve imama yetişme

C- Sabah Namazının Sünneti ve İmama Yetişme:

İmam Mâlik, «Sabah namazını cemaatle kılmak için mescide gelen kimse, mescidin içine girdiği zaman, eğer imam namaza veyahut müezzin kamete başlamış ise, hemen imam ile birlikte namaza dursun, imam farzı kılarken kendisi mescidde sünnet kılmasın ve eğer gelmiş, fakat mescidin içine girmemiş ise, eğer sünnet kılmcaya kadar farz namazın bir rek'atının kaçacağından korkmuyorsa mescidin dışında sünnetini kılıp sonra girsin, yok eğer bundan korkuyorsa sünnet kılmadan girsin ve güneş doğduktan sonra sünnetini kaza etsin» demiştir.

İmam Ebû Hanife de, mescidin içine girenle girmeyen arasında ayırım yapmakta İmam Mâlik'in görüşüne katılmış, ancak, namaz kılıncaya kadar kaçıracağından korktuğu miktar hakkında İmam Mâlik'ten ayrılmıştır. Çünkü İmam Ebû Hanife, «Mescidin içine girmeyen kimse eğer imamın namazından bir rek'at'a yetişeceğini umuyorsa sünnetini kılsın, sonra girsin» demiştir.

İmam Şafii ise «Mescide girilmiş olsun olmasın kamet getirildikten sonra sünnet kılınmaz» demiştir.

Îbnü'l-Münzir kiminin de, imam namazda iken mescidde sünnet kılına-bildiği görüşünde olduğunu nakletmiştir. Fakat bu şâzz bir görüştür.

Bu ihtilâfın sebebi, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in «Kamet getirildiği zaman farzdan başka bir namaz yoktur» [501] hadisinin mefhumunda ihtilâf etmeleridir.

Bu hadisi umuma hamledenler «Kamet getirildiği zaman, ne mescidin içinde ne de dışında sünnet kılınamaz» demişlerdir.Hadisi «Kamet getirildiği zaman mescidin İçinde farzdan başka bir namaz kılınamaz» mânâsında görenler ise «Mescid dışında sünnet kıhnabilir» demişlerdir.

Hadisi umuma hamledenler «Farz dururken sünnetle iştigal olunamaz» gerekçesine dayanmışlardır.

Hadisteki yasaklamayı, mescidin içine mahsus görenler ise «Mescid içinde aynı anda iki çeşit namaz kılmak bir ayrılık ve düzensizlik olur. Nitekim Ebû Seleme b. Âbdurrahman'dan rivayet olunduğuna göre, birkaç kişi, kamet getirildiği sırada kalkıp sünnet kılmışlardır. Peygamber (s.a.s) Efendimiz içeri girip bunu gördüğünde

«iki namaz bir arada mı? iki namaz bir arada mı? diyerek durumu takbih (kınamak) etmiştir» [502] demişlerdir.

imam Mâlik ile İmam Ebû Hanife'nin, sünnet kılınıncaya kadar farz namazdan ne kadarının kaçırılacağından korkulursa sünnet kılınamayacağı mevzuundaki ihtilâflan ise, cemaatle namaz kılınırken sünnet ile iştigal eden kimse, cemaatin ne kadanna yetişmezse cemaatin sevabını kaçırmış olur diye ettikleri ihtilâfa dayanmaktadır. Zira İmam Mâlik ile İmam Ebû Hanife'nin ikisi de, cemaatle namaz kılmayı, sabah namazının sünnetini kılmaktan daha sevablı görmektedirler.

«Namazdan bir rek'at kaçıran, cemaatin sevabını kaçırmış olur» diyen İmam Mâlik «Sünnet kılıncaya kadar cemaatin bir rek'atını kaçıracağından endişe etmeyen kimse sünnet kılar» demiştir.İmam Ebû Hanife,

«Kİm namazdan bir rek' at'a yetişirse namaza yetişmiş olur» hadisini «İster keyfî olarak, ister mazeret dolayısı ile olsun namazın hepsini vakit içinde kılmayan bir kimse, namazın bir rek'atını vakit içinde yetiştirirse namaza yetişmiş olur» mânâsında gördüğü için, «Cemaat namazının bir rek'atına yetişen kimse cemaatin seva-

bina yetişmiş olur ve dolayısı ile eğer kişi, cemaat namazının bir rek'atına yetişeceğini umarsa sünnet kılabilir» demiştir.

imam Mâlik ise -kanaatimce- bu hadisi, mazeretten ötürü namaz başında cemaate yetişemeyen kimseye hamletmiş olacak ki, «Keyfî olarak geciken kimse eğer cemaat namazından bir rek'at kaçınrsa cemaatin sevabını kaçırmış olur» demiştir.

Kamet getirilirken dahi mescid içinde sünnet kılmayı caiz görenlerin görüşü ise, iki sebepten birine dayanmaktadır. Bunlar ya «Kamet getirildiği zaman farz namazdan başka namaz yoktur» hadisini işitmemiş veyahut bu hadisi sahih bulmamışlardır. Halbuki Ebû Bekir b. el-Münzir: «Bu hadis sabittir» demiştir. Kamet getirilirken sünnet kılabilmenin görüşü, İbn Mes'ud'dan rivayet olunmuştur. [503]

D- Sabah Sünnetlerinin Kazası:

Sabah namazının sünneti kaçırılırsa ne zaman kaza edilmesi gerektiği hususunda da ihtilâf etmişlerdir. Ata ile İbn Cüreyc'in içinde bulundukları bir kitle; «sabah namazından sonra kaza edilir» demişlerdir.

Bir kitle de «Gün doğmadan kaza edilemez» demiştir. Bunlar da iki gruba ayrılmaktadırlar: Bir grup «Gün doğar doğmaz kılınması gerekir» demiştir. Diğer grup da vakti geniş tutup «Zeval'e kadar kılınabilir, fakat zevalden sonra kılınamaz» demiştir.

«Sabah namazının sünneti kaza edilir» diyenlerden kimisi «Kaza edilmesi müstehabtır» kimisi de «Caizdir» demiştir. Sabah namazının sünnetinin kaza edildiğine dair bir görüş, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in uykuda kaldığından kılamadığı namazı sonradan kaza ettiğine dair hadise [504] dayanmaktadır. [505]

[501] Müslim, Müsâfırîn, 6/9, no: 710.

[502] Mâlik, Salâtâ'l'Uyl, 1/5, no: 31.

[503] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/400-402.

[504] Tirmizî, Salât, 310, no: 421.

[505] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/402.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın