Rukûda itidâl

2. Rukû'da İ'tidâl:

İmam Şafii: «Rukû'da i'tidal (tume'nîne/hafıf bir duruş) yapmak vacib-tir» demiştir. İmam Ebû Hanife ise vacib olmadığını söylemiştir. İmam Mâlik'ten bu hususta bir şey nakledilmediği için tabi'lerinden kimisi vacib, kimisi sünnet olduğunu söylemiştir.

Bu ihtilâfın sebebi, kerimeden mânânın tamamını almak gerekli midir, yoksa bir kısmını almak kâfi midir diye ihtilâf etmeleridir. Birincisini söyleyenler tume'nîneyi şart koşmuş, ikincisini söyleyenler ise şart koşmamışlardır. Çünkü sabittir ki Peygamber (s.a.s) Efendimiz metni yukarıda geçen hadiste, namazın keyfiyetini tarif ettiği adama «A'zalann duruncaya kadar eğil, sonra tam doğrulup duruncaya kadar kalk» demiştir. Bu ise tu-me'nînenin vacib olduğunu göstermektedir. «Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in namazdaki hareket ve okuyuşlarını vücuba hamletmek asıldır» diyenler bu hadise dayanmışlardır. Zira eğer Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in namazda yaptığı bütün şeyler vacib olsaydı bu hadiste hepsi emrolunacaktı.

Namazda el kaldırmayı ve -iftitah tekbiresi ile kıraatten başka- bütün zikir ve teşbihleri vacib görmeyenler, yine bu hadise dayanarak vacib görmemişlerdir. Bunu aklında tut. Çünkü bu, yukarıda geçen kaidenin tam tersi olup ihtilâfların çoğu bu iki kaideye dayanmaktadır. [208]

3. Oturuş:

Fıkıh âlimleri namazdaki oturuşların şeklinde ihtilâf etmişlerdir. îmam Mâlik ile tabi'leri, «Kalçalar üzerinde oturulup sağ ayak dikilir ve soî ayağın ucu sağ ayağın altından dışan çıkarılır ve kadının oturuşu da erkeğin oturuşu gibidir» demişlerdir.

îmam Ebû Hanife «Sağ ayak dikilir ve sol ayak üzerinde oturulur» demiştir, îmam Şafii ise, birinci ve ikinci oturuş arasında ayırım yaparak birincide îmam Ebû Hanife'nin, ikinci de de îmam Mâlik'in görüşünü benimsemiştir.

Bu ihtilâfın sebebi, yine hadislerin birbirleriyle çelişmesidir. Çünkü bu mevzuda üç hadis bulunmaktadır.

Birincisi, sıhhatinde ittifak edilen Ebû Humeyd Sâidi'nin «Peygamber (s.a.s) Efendimiz iki rek'attan sonraki oturuşunda sağ ayağını diker ve sol ayağı üzerinde otururdu, son rek'attan sonra otururken de yine sağ ayağını diker ve sol ayağını altından çıkarıp mak'adı üzerinde otururdu» [209] hadisidir.

İkincisi, Vâil b. Hucr'in «Peygamber (s.a.s) namazda oturduğu zaman sağ ayağını diker ve sol ayağı üzerinde otururdu» [210] hadisidir.

Üçüncüsü, fmam Mâlik'in Abdullah b. Ömer'den «Namazın sünneti sağ ayağını dikip sol ayağın üzerinde oturmandır»[211] şeklinde rivayet ettiği hadistir.

Çünkü, «Namazın sünneti» tabiri bunu da Peygamber (s.a.s) Efendi-miz'e isnad edilmiş hadisler grubuna sokmaktadır. îmam Mâlik'in, Kasım b. Muhamtned'den rivayetinde ise, Kasım teşehhüdde oturuş şeklini kendilerine gösterirken sağ ayağını dikip ve sol ayağını altından çıkarıp kalçası üzerinde oturmuş ve sonra «Bunu bana Ubeydullah b. Abdullah b. Ömer gösterdi ve babasının da böyle yaptığını söyledi» diye söylemiş olduğunu kaydetmektedir.

İmam Mâlik bu hadisi, îmam Ebû Hanife ise Vâil b. Hucr'un hadisini tercih etmiştir.

îmam Şâfıi ise hadisleri Ebû Humeyd'in hadisi mânâsına irca etmek su-

retiyle te'lif etmiştir. Taberi de bu oturuş şekillerini tahyir (seçenek) mahiyetinde anlayarak, «Hepsi de caizdir ve iyidir. Çünkü hepsi de Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den rivayet olunmuştur» demiştir. Bu, iyi bir yoldur. Zira değişik fiilleri tahyire hamletmek, aralarında çelişme görmekten iyidir. Çünkü çelişme, en çok fiil ile söz arasında veyahut söz ile fiil arasında olur. [212]

[208] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/289-290.

[209] Buharı Ezan, 10/165, no: 828

[210] Ebû Dâvûd, Salât, 2/116, no: 726.

[211] Mâlik, Salât, 3/12, no: 51.

[212] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/290-291.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın