Ramazan orucunun -ikisinde ittifak, birinde ihtilâf edilen- üç tane rük­nü vardır. Rükün olduklarında ittifak edilenler zaman ile imsaktir. İhtilaf edilen de niyettir. [5]

 

 

1. Orucun Zamanı:
 

Zaman olan rükün de iki kısma ayrılıp biri vücub zamanıdır ki Ramazan ayıdır. Biri de imsak zamanıdır ki bu ayın gündüzleridir. Bu her iki zamanla ilgili ana mes'eleler bulunmaktadır ki ulema bu mes'elelerde ihtilâf etmişler­dir. Biz vücub.zamanı ile ilgili olan mes'elelerden başlayalım. [6]

 

 

A- Farz Oluş Zamanı:
 

Bu mes'elelerin birincisi, bu zamanın başlangıcı ve bitişi, yani kaç gün sürdüğü, ikincisi de, bunu her şahsa ve her iklime göre bildiren alâmetlerin neler olduğu hakkındadır.

Ulema, Arabî ayların kâh yirmidokuz, kâh otuz gün sürdüğünde ve Ra­mazan ayı başlayış ve bitişinin de ancak hilalin görülmesi ile tesbit edildiğin­de müttefiktirler. Zira Peygamber (s.a.s) Efendimiz,

 «Hilâli gördüğünüzde oruç tutunuz ve hilâli gördüğünüzde orucu bırakınız» [7] demiş ve bundan, ay yüzeyinin ta­mamen kararmasından sonra bir kenarından tekrar ışıklanmaya başlamasını kast buyurmuştur. Fakat bununla ilgili olarak iki mes'elede ulema ihtilâf et­mişlerdir. malı?

1- Hava kapalı olup hilâlin görülmesi mümkün olmadığı zaman ne yap-

2- Hilâl ne zaman görülürse muteberdir? [8]

 

a- Havanın Kapalılığından Ayın Görülememesi:
 

Cumhur, «Eğer Ramazan'ın başında hava kapalı olursa ondan önceki Şaban ayı otuz gün sayılır ve otuzbirinci gün Ramazan'ın başlangıcı olur ve eğer sonunda kapalı olursa otuz gün tamamlanır» demiştir.

Ibn Ömer ise «Eğer kapalı olan, ay başının hilâli ise ertesi gün -ki buna şekk günü denilmektedir- oruç tutulur» demiştir.

Selefden bazısının «Eğer hilâl kapalı olursa ay ve güneşin seyri ile he­saplamaya baş vurulur» dediği rivayet olunmuştur. Bu, Tabiin'in büyükle­rinden Mutarrif b. Şureyh'in görüşüdür.

Ibn Şureyh de İmam Şafii'den «Ay dereceleri ve yıldızlar bilimi ile uğ­raşan kimse eğer yaptığı hesap neticesinde ona, eğer hava kapalı olmasaydı hilâl görülecekti diye kesin bir inanç hasıl olursa bu inanca göre oruç tutar  ve tuttuğu oruç yerindedir» dediğini hikâye etmektedir.

Bu ihtilâfların sebebi Peygamber (s.a.s).Efendimiz'in:

«Hilâli gördüğünüzde oruç tutunuz ve hilâli gördüğünüzde orucu bıra­kınız. Şayet çevreniz kapalı olursa onu takdir ediniz» [9] hadisindeki kapalı­lıktır.

Cumhur, «Onu takdir ediniz», «Ramazan hilâli için önceki ayı otuz gün farzediniz, demektir» demiştir.

Kimisi «Hilâl için takdir etmek hilâli hesapla bulmaktır» demiştir.

Kimisi de "Bu sözün mânâsı 'Hilâlin yenilendiğini farzederek ertesi gü­nü oruç tutunuz, demektir" demiştir ki bu -yukarıda söylediğimiz üzere- Ibn Ömer'in görüşüdür. Fakat bu mânâ ile lafız birbirinden oldukça uzaktır.

Ulemanın cumhurunu yukarıdaki şekilde hadisi tefsir etmeğe sevk eden sebep îbn Abbas'ın sabit olan,

«Şayet çevreniz kapalı olursa, Şaban'ı otuz (gün) olarak tamamlayınız» [10] şeklindeki rivayetidir. Çünkü yukarıdaki rivayet her ne kadar kapalı ise de, bu rivayet açıktır. Kapalıyı açı­ğa göre tefsir etmek ise bütün ulemanın ittifakı ile gereken bir yoldur. Zira usûl ulemasına göre müfesser ile mücmel rivayetler arasında hiçbir zaman çelişme olamaz. Kısacası, cumhurun görüşü -Allah bilir- hakikate daha yakındır. [11]

[5] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/24.

[6] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/24.

[7] Buhârî, Savrn, 1 10, no: 1909.

[8] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/24.

[9] Mâlik, Siyam, 18/1, no: 1.

[10] Müslim, Siyam, 13, no: 1088.

[11] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/25.

Esselamu aleyküm.uzerimize farz olan orucumuzu hakkıyla ve vaktiyle tutan ve Allah'ın rızasına rahmetine kavuşan kullardan olalım inşallah...

Aleyküm selâm. Rabbim bizlere orucunu rızasına uygun şekilde hakkıyla tutanlardan eylesin inşaAllah
Bilgiler için Allah razı olsun

Allah razi olsun hocam selâm ve dua ile