Sayfayı Yazdır - Orucu bozduğunda ihtilâf edilen haller

2. Orucu Bozduğunda İhtilâf Edilen Haller:

Bu şeylerle oruç bozulur diyenlerden kimisi, 'Bunlarla orucunu bozan kimseye, hem kaza, hem keffaret lâzım gelir' kimisi de: 'Yalnız kaza lâzım gelir, keffaret lâzım gelmez' demiştir. Meselâ: Kan aldıran, kendi isteği ile kusan, çakıl veya kum tanelerini yutan ve kişinin ilk yolculuğa çıktığı günde -o gün akşama kadar orucunu sürdürmek zorunda olduğunu söyleyenlere göre- orucunu bozan kimselere, îmam Mâlik, 'Hem kaza, hem keffaret lâzım gelir' demiş ise de, gerek «bunlarla oruç bozulur» diyen diğer mücte-hidler ve gerekse îmam Mâlik'in tabileri onun bu görüşüne katılmamışlardır. Ulemadan yalnız Evzâî ile Ebû Sevr, 'Ancak kusmaktan' ve Atâ da, 'Ancak kan aldırmaktan hem kaza, hem keffaret lâzım gelir' demişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, bu şeylerin orucu bozduğunda ihtilâf edildiği için bir yandan ittifakla orucu bozan, bir yandan da ittifakla orucu bozmayan şeylere benzemeleridir. İşte bu şeylerde bu iki benzerlik bulunduğu yani bunlarla oruç bozulur mu, bozulmaz mı, diye ihtilâf edildiği için 'bozulur' diyenler de, bunlarla oruç bozulduğu zaman keffaret lâzım gelip gelmediği hususunda ihtilâf etmişlerdir.

Cumhur, bunlarla orucun bozulması şüpheli olduğundan keffaret lâzım gelmeyip yalnız kaza lâzım geldiğini söylediği için İmam Ebû Hanife bu görüşün ışığı altında, 'Orucunu bozduktan sonra aybaşı haline giren kadın ve hastalanan veya yolculuğa çıkan adam gibi, orucunu bozduktan sonra oruç tutmamayı caiz kılan bir duruma giren kimseye keffaret lâzım gelmez' demiştir.

îmam Ebû Hanife gibi 'bu adama keffaret lâzım gelmez' diyenler esasında kendisine oruç tutmamak caiz olduğu bir günde orucunu bozduğuna bakmış ve 'Orucunu bozarken her ne kadar bunu bilmiyor idiyse de sonradan öğrenmiştir' demişlerdir. Bu adamın şeriata karşı saygısızlık yaptığına bakanlar ise, 'Kendisine keffaret lâzım gelir. Çünkü orucunu bozarken bunu bilmiyordu' demişlerdir.

Yukarıda geçtiği üzere, fecrin söküşü ile günün batışı arasında fark bulunduğu için, îrfoam Mâlik'in fecrin sökmediğini kesin olarak bilmediği halde sahur yiyen kimseye yalnız kaza lâzım geldiğini, günün battığını kesin olarak bilmediği halde orucunu açan kimseye ise hem kaza, hem keffaret lâzım geldiğini söylemesi de bu babtandır.

Cumhur, Ramazan orucunun kazasını tutmuş olan kimseye orucunu bozduğunda keffaret lâzım gelmediği görüşündedir. Zira bu adam, eda zamanı olan Ramazan'a saygısızlık yapmamıştır.

Katâde ise 'Ona hem keffaret, hem kaza lâzım gelir' demiştir.

İbnü'l-Kasım ile Ibn Vehb'ten bunu, fesada uğrayan hacca kıyas ederek, 'Kendisine o gün yerine iki gün kaza lâzım gelir' diye söyledikleri rivayet olunmuştur.

Sahuru geç yemenin ve akşam erken iftar etmenin orucun birer sünneti olduğunda ulema müttefiktirler. Zira Peygamber (s.a.s) Efendimiz,

«İnsanlar, oruçlarını erken açtıkları ve sahuru geç yedikleri müddetçe hayr içindedirler» [90] ve

«Sahur yemeği yeyiniz. Zira sahurda bolluk vardır» [91] ve

«Orucumuzu Ehl-i Kitab'ın orucundan ayıran, sahur yemeğidir» [92] buyurmuştur.

Cumhur, Peygamber (s.a.s) Efendimiz,

«Oruç bir kalkandır (Oruçluyu aşırı isteklerden korur). Biriniz oruç tuttuğu zaman (sakın) cahillik edip ağzından kötü laf çıkmasın, şayet birisi kendisi ile itişip dalaşmak isterse: Ben oruçluyum desin» [93]buyurduğu için, dili, kötü ve kalb kinci söz söylemekten korumanın da orucun adap ve sün-netlerinden olduğunda müttefiktirler.

Zahirîler «Kötü söz söylemekle oruç bozulur» demişlerdir ki, bu şâzz. bir görüştür.

İşte farz olan oruca müteallik mes'elelerden meşhur olanları bunlardır, Mendub olan oruca dair bahsimiz, oruç bahsinin ikinci kısmını oluşturmaktadır. [94]

[90] Ahmed, 5/147.

[91] Buharı, Savm, 30/20, no: 1923.

[92] Müslim, Sıyâm, 13/9, no: 1096.

[93] Buhârî, Sıyâm, 30/9, no: 1904; Müslim, Styâm, 13/30, no: 1151.

[94] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/57-59.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 24 Ocak 2011, 17:37:37