Sayfayı Yazdır - Oruç tutma ve tutmamanın efdal olanı

b- Oruç Tutma ve Tutmamanın Efdal Olanı:

Ulema, Ramazan'da oruç tutmama ruhsatına sahip olan kimsenin oruç tutması mı, tutmaması mı daha evlâdır, yoksa biri diğerinden evlâ olmayıp ikisinin sevap ölçüsü bir midir diye üç çeşit görüşte bulunmuşlardır.

Kimisi «Oruç tutması evlâdır» demiştir ki, İmam Mâlik ile îmanı Ebû Hanife bu görüştedir. Kimisi «Oruç tutmaması evlâdır» demiştir. îmam Ah-med ile ulemadan bir cemaat de bunu benimser. Kimisi de, kişinin bunda seçimli olduğu, bu iki şıktan birinin diğerinden evlâ olmadığı görüşünde bulunmuştur.

Bu ihtilâfın sebebi, bu ruhsatın sebebi ile buna dair bazı rivayetler arasında çelişme bulunması ve bu rivayetlerin birbirleri ile de çalışmasıdır. Zira yolcu ile hastaya oruç tutmama cevazını vermekten, bunun onlara gösterilen bir ruhsat ve kolaylık olduğu anlaşılmaktadır. Ruhsat olan bir şeyi yapmamak ise yapmaktan evlâdır.

Müslim'in Hamza b. Amr el-Eslemî'den «Rasûlullah (s.a.s)'a, 'Oruca karşı kendimde kuvvet buluyorum. Oruç tutmazsam benim için günah olmaz mı?' diye sordum. Rasûlullah (s.a.s),

«Bu, Allah tarafından verilen bir izin ve ruhsattır. Kim onu tutmak isterse iyi etmiş olur ve kim oruç tutmak isterse günah işlemiş olmaz» diye buyurdu» [51] mealinde getirdiği hadis de bunu te'yid etmektedir.

Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,

«Yolculukta oruç tutman hayır değildir» [52] hadisi ve en son fiilinin oruç tutmamak olduğunun rivayet olunması ise, oruç tutmamanın tutmaktan evlâ olduğunu sezdirmektedir. Fakat oruç tutmamanın bir hüküm olmayıp mubah olan şeylerden olduğu için cumhura, mubah olan bir şeyi hükümden evlâ görmek ağır gelmiştir. Birinin diğerinden evlâ olmadığı görüşü ise, Hz. Âişe'nin «Hamza b. Amr el-Eslemî, Rasûlullah (s.a.s)'a yolculukta oruç tutmanın hükmünü sordu. Rasûlullah (s.a.s):

«İstersen tut, istersen tutma» diye cevap verdi» [53] mealindeki hadisine dayanmaktadır. Bu hadisi de Müslim rivayet etmektedir. [54]

.c- Yolculuğun Niteliği:

Ulema, yolcuya oruç tutmamanın cevazı muayyen mesafeli bir yolculuğa mahsus mudur, yoksa her yolcu oruç tutmayabilir mi diye ihtilâf etmişlerdir. Cumhur, bunun da namazın kısaltabildiği yolculuğa mahsus olduğu görüşündedir ki bu yolculuğun miktarında -yukarıda geçtiği üzere- ihtilâf etmişlerdir.

Zahirîler ise «Kendisine yolcu adı verilebilen her yolcu, oruç tutmayabilir» demişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, "Kim ki hasta veya yolculukta olursa (hasta

veya yolcu olarak geçirdiği) günler sayısınca diğer günlerde tutar" âyet-dir.

kerimesinin zahiri ile oruç tutmama ruhsatının sebebi arasındaki çelişmedir. Zira âyet-i kerimenin zahirinden, her yolcunun oruç tutmayabildiği anlaşılı-yorsa da, yolcuya verilen oruç tutmama ruhsatından, yolculuğun zor ve meşakkatli bir hal olduğu için kendisine bu ruhsatın verilmiş olduğu akla gelmektedir. Halbuki her yolculukta bilindiği üzere- zorluk yoktur. Şu halde bu ruhsat zorplan yolculuğa mahsustur. Ashab-ı Kiram'ın hepsi, bu yolculuğun muayyen mesafeli olduğunda -aşağı yukarı- icma' ettiklerinden bu yolculuğu da, miktar bakımından namazın kısaltılabildiği yolculuğa kıyas etmek gerekir».[55]

d- Hastalığın Niteliği:

Ulema, oruç tutmamayı caiz kılan hastalık hakkında da ihtilaf etmişler-

Kimisi «Oruç tutmaktan dolayı zorluk çekilen ve zarar doğan hastalıklar oruç tutmamayı caiz kılar» demiştir. îmanı Mâlik bu görüştedir [56]

Kimisi «Hastalıkta oruç tutmaktan zorluk ve zarar görmek şart değildir. Her galebe çalan hastalıkta oruç tutulmayabilir» demiştir. îmanı Ahmed de bunu benimser.

Kimisi de «Kişi, kendisine hasta adı verilince -hastalığı ister ağır, ister hafif olsun- oruç tutmayabilir» demiştir.

Bu ihtilâfın sebebi de, yolculuğun mesafesi hakkındaki ihtilâfa yol açan sebebin aynısıdır. [57]

[51] Müslim, Styâm, 13/17,1121.

[52] Buhârî, Savm, 30/36, no: 1946.

[53] Müslim, Sotfm, 13/V7, no: 1121.

[54] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/40-41.

[55] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/41-42.

[56] Ebû Hanife de bu görüştedir.

[57] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/472.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 25 Ocak 2011, 16:23:23