|
Konu Başlığı: Oran Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 30 Ocak 2011, 16:59:22 3. Oran: Ulema müttefiktirler ki, bahçe sahibi ile bakıcı meyvanın kaçta kaçı üzerinde anlaşırlarsa caizdir. Hatta İmam Mâlik -Kırâd akdinde söylediği gibi- «Meyvanın hepsi dahi bakıcıya şart koşulsa, caizdir» demiştir. Kimisi «Böyle bir şart koşulduğu zaman, Müsâkât değil, bahçe sahibi tarafından bakıcıya yapılan bir iyilik ve ihsan olur» demiştir. Kimisi de «Bu şart, caiz değildir» demiştir. Ulema şunda da müttefiktirler ki, bahçe sahibi ile bakıcıdan herhangi biri, üzerinde anlaştıkları meyva hissesinden başka -para veyahut Müsâkât akdinin dışında olan bir şey gibi- kendine bir menfaat şart koşamaz. Ancak îmam Mâlik -su havuzunun onarımı ve bahçe duvarındaki açıklıkların kapa-tımı gibi- cüz'î ve kıymetsiz bir hizmetin şart koşulmasını caiz görmüştür. İmam Mâlik'e göre, her birinin hisse oranı diğerininkinden ayrı olmak üzere iki bahçe üzerinde Müsâkât akdi de caiz değildir. İmam, bu görüşü için Peygamber Efendimizin Hayber'de yaptığı muamele ile ihticac etmiştir. Zira Peygamber Efendimiz, Hayber'de değişik hurmalıklar üzerinde aynı oranda hisse ile Müsâkât yapmıştır. Ulemanın çoğu, bahçe sahibi ile bakıcının, ortak oldukları meyvayı ancak ölçerek bölüşebildikleri ve tahminî bölüşmenin caiz olmadığı görüşünde iseler de, kimisi, tahminî olarak bölüşmelerinin de caiz olduğunu söylemiştir. Bu hususta İmam Mâlik'in tabileri de ihtilaf etmişlerdir. îmam Mâlik'ten de değişik rivayetler gelmiştir. Kimisi «Caizdir», kimisi «Ribaya tabi olan meyvalarda caiz değildir. Diğer şeylerde caizdir», kimiside «îster ribaya tabi olan meyvalar olsun, ister diğer şeyler olsun, eğer ortakların ihtiyaçları aynı değilse caizdir» demiştir. Cumhur, «Çünkü eğer tahminî olarak bölüşürlerse, bir taraftan MÜ ZÂ-BENE, bir taraftan yaş hurmanın kuru hurma ile, bir taraftan yiyecek maddesinin yiyecek maddesiyle veresiye olarak satışı kabilinden olur» demiştir. Caiz görenler de Ariyye satışı ile zekâtta tahminin cevazına kıyas etmişlerdir. Halbuki bu zayıf bir kıyastır. Bunların en kuvvetli dayanakları, Peygamber Efendimiz'in yaptığı Hayber Müsâkât'mda hurmaların tahmin edildiğine dair Said b. el-Müseyyeb ile Süleyman b. Yesar'm mürsel hadisleridir. [12] [12] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/358-359 |