Öldürülen kişiyle ilgili şartlar

3. Öldürülen Kişiyle İlgili Şartlar:

Kısas lazım gelmesi için öldürülen kimsede bulunması gereken şartlardan biri, onun kanı ile kendisini öldürenin kanının birbirine denk olmasıdır. Bu denklik ölçüsü de, din, sınıf ve cinsiyet birliği ile sayı eşitliğidir.

Ulema, öldüren kimse ile ölen kimsenin bu dört hususta ortak oldukları zaman kısas lazım geldiğinde müttefik iseler de, öldürenin müslüman, ölenin gayri müslim,. öldürenin hür, ölenin köle, öldürenin erkek, ölenin kadın veyahut Öldüren birden çok, ölen bir kişi olduğu zaman, kısas lazım gelip gelmediğinde ihtilaf etmişlerdir. [6]

A- Hür ve Köleler Arasındaki Öldürmeler:

îmam Mâlik, îmam Şafiî, Leys b. Sa'd, İmam Ahmed ve Ebû Sevr, «Hür, köleyi öldürdüğü zaman kısas olunamaz». îmam Ebû Hanife ile tabileri ise «Kişi kendi kölesinden başka, kimi öldürürse kısas olunur» demişlerdir. Kimisi de «Kişi kölesini de öldürse, kısas olunur» demiştir, ki îbrahim Nehâî bu görüştedir.

Köleyi öldüren hüre kısas lazım geldiğim söyleyenler,

«Öldürülenler hakkında size kısas farzedildi. Hür hüre, köle köleye ve kadın kadına karşılık olarak öldürülür» [7]âyet-i kelimesindeki Delilü'l-Hitab'ın mefhumu ile ihticac etmişlerdir. Köleyi öldüren hüre kısas lazım geldiği görüşünde olanlar da Peygamber Efendimizin,

«Müslümanların hepsinin kanları birbirine denktir» [8]hadisi ile istidlal etmişlerdir. Şu halde ihtilafın sebebi, hadisin umumu ile âyet-i kerimedeki Delilü'l-Hitab arasında bulunan çelişmedir. Mutlak köle ile kişinin arasında ayırım yapanların görüşü ise, zayıftır.

Ulema arasında, hürü öldüren köleye kısas lazım geldiğinde ihtilaf yoktur. Köleyi öldüren hüre kısas lazım geldiğini söyleyenlerin bir dayanağı da, Hasan'in Semura'dan_ Peygamber Efendimiz'in buyurduğunu rivayet ettigı,

«Kim kölesini öldürürse, kölenin karşılığında öldürürüz» [9] hadisidir. Bunlar aklî yönden de, «Kölenin de hür gibi öldürülmesi haram olduğuna göre, hürü Öldürene nasıl kısas lazım geliyorsa, köleyi de öldürene kısas lazım gelmesi gerekir» diye delil getirmişlerdir. [10]

[6] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 4/228.

[7] Bakara, 2/l?8.

[8] Ebû Dâvûd, Diyât, 33/11, no: 4531.

[9] Ebû Dâvûd, Diyât, 33/7, no: 4515.

[10] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 4/228-229.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın