Öldürmede ortaklık

C- Öldürmede Ortaklık:

Birden çok kişilerin bir kişi karşılığında kısas edilmelerine gelince: Ulemanın cumhuru, «Birden çok kişi bir kişiyi öldürdükleri zaman -ister çok, ister az olsunlar- kısas lazım gelir» demişlerdir, ki İmam Mâlik, İmam Ebû Hanife, İmam Şafiî, Süfyan Sevrî,. İmam Ahmed, Ebû Sevr ve başkaları bu görüştedirler. Hz. Ömer de bu görüştedir. Hatta rivayet olunmaktadır ki Yemen'de bir kadın ile dostu, kadının kocasını ortaklaşa öldürdükleri zaman Hz. Ömer «Allah'a yemin ederim ki bütün Yemen halkı bu adamı öldürmede ortak olsalardı, ben hepsini öldürtecektim» demiştir. İmam Dâvûd ile Zahirîler ise, «Birden çok kişiler bir kişiyi Öldürdükleri zaman öldürülemezler» demişlerdir. Abdullah b. Zübeyr de bu görüştedir ve Zührî de buna katılır. Bu görüş, aynca Câbir'den de rivayet olunmuştur. Bunlara göre, birden çok kişiler bir adamın elini de kestikleri zaman durum böyledir, imam Mâlik ile îmam Şafiî ise, «Birden çok eller, bir eli kestikleri zaman kesilirler» demişlerdir. Hanefîler de kişiyi öldürmekle bir uzvunu kesmek arasında ayırım yaparak, «Birden çok kişiler bir kişiyi öldürdükleri zaman öldürülürler. Fakat bir kişinin herhangi bir uzvunu kestikleri zaman uzuvları kesilmez» demişlerdir, ki bu uzuvların kısası babında gelecektir. Bir kişi karşılığında birden çok kişilerin kısas edildiği görüşünde olanlar, genel maslahatı nazara almışlardır. Zira kısasın, insanların birbirlerini öldürmelerini önlemek için vazedildiği anlaşılmaktadır. Nitekim "Kısasta sizler için hayat vardır" [15] âyet-i kerimesinde buna işaret Duyurulmuştur. Durum böyle iken, eğer bir kişi karşılığında birden çok kişiler kısas edilmezlerse, kısasın meşruiyet gayesi gerçekleşmiş olamaz. Zira o zaman, herhangi bir kimseyi öldürmek isteyen kimseler, öldürmek istedikleri kimseyi, kısastan kurtulmak için ortaklaşa öldürmeye teşebbüs edebilirler. Fakat bunlara, «Eğer adamı öldüren birden çok kişilerden hiçbiri öldürülmezse, sizin bu dediğiniz, yerinde olur. Fakat eğer içlerinden, vuruşu ile adamın can verdiği, en çok zannolunan kimse öldürülürse, o zaman sizin bu dediğinize yer kalmaz» diye itiraz edilebilir. Bir kişiyi öldüren birden çok kişilere kısas lazım gelmediği görüşünde olanların dayanağı da, «Tevrat'ta onlara, şahsa karşılık olarak şahıs, göze karşılık olarak göz, kulağa karşılık olarak kulak kısas olunur' diye hükmettik» [16]âyet-i kerimesidir. [17]

[15] Bakara, 2/179.

[16] Mâide, 5/45.

[17] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 4/230-231.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın