Necasetten taharet kitabı

4. NECASETTEN TAHARET (Temizlenme) KİTABI

Bu taharete ve bu taharetin kaidelerine dair olan bahisler altı bab'ta toplanmaktadır.

Birinci bab, -bu taharet vacib midir, sünnet midir? Vacib veya sünnet olması da sadece namazın sıhhatine şart olduğu için midir, yoksa mutlak mıdır, diye- bu taharetin hükmüne dairdir.

İkinci bab, necasetin çeşitlerine dairdir.

Üçüncü bab, hangi şeylerin necasetten temizlenmesi gerektiğine dairdir.

Dördüncü bab, necaseti gideren şeylerin beyanına dairdir.

Beşinci bab, necaseti gidermenin keyfiyetine dairdir.

Altıncı bab, ayak yoluna gitmenin ve istinca etmenin âdabına dairdir. [1]

15. Hades'ten Tahâret'in Hükmü

Bu bab'ın temeli,

"Elbiseni temizle" [2] âyet-i kerimesidir. Sünnet'ten de, bu hususta Peygamber (s.a.s) Efendimizden birçok hadis gelmiştir.

«Kim abdest alırsa, burnuna su çekip sonra çıkarsın ve her kim büyük abdestten sonra kendini kurutması için taş kullanıla, sayısını tek yapsın» [3] ve sahibi, azap içindedirler. Azap içinde olmaları da büyük bir günah yüzünden değildir. Biri kendini bevl'den (sidik) korumuyordu» [4] hadisleri ile elbiseyi hayız kanından yıkamaya [5] ve Arabi'nin bevl ettiği yere bir kova su dökülmesine dair Peygamber (s.a.s) Efendimizin emirleri bu kabildendir.

Fıkıh âlimleri de, bu âyet ve hadisler karşısında necasetten taharetin şeriatta emredilmiş bir husus olduğunda ittifak etmişlerse de, bu emrin gereği vücub mu, mendubluk mu diye ihtilâf etmişlerdir.

îmam Ebû Hanife ile imam Şafii'nin içinde bulundukları bir grup, necasetten taharetin farz olduğunu söylemişlerdir. Kimisi de farz olmayıp sün-net-i müekkede olduğunu, kimisi farz olup fakat bu farziyetin unutma halinde sakıt olduğunu söylemiştir. Bu son iki görüş, İmam Mâlik ile tabi'lerinİn-dir.

Bu ihtilâf, üç sebepten doğmuştur:

1- "Elbiseni temizle" [6]mealinde olan âyet-i kerime hakiki mânâda mıdır( yoksa cevaz mıdır, diye ihtilâf etmeleridir.

2- Necasetten taharetin vücubunda, hadis zahirlerinin birbirleri ile çe-lişmesidir.

3- Emir ve nehiylerden anlaşılan sebep ve hikmetler, o emir ve nehiyle-ri.n vücubtan mendubluğa ve haramlıktan mekruhluğa hamîedilmeleri için karine olur mu, yoksa sebep ve hikmeti bilinen ve bilinmeyen ibâdetler arasında bir fark olmayıp bu sebepler, her ikisinde de buna karine olur mu, olmaz mı diye ihtilâf etmeleridir.

Bu iki ibâdet arasında fark görenler, sebebi bilinen hükümlerin çoğu ya ahlâk güzelliği veya maslahat kabilinden olup bunların da çoğu mendub şeyler olduğu için bu farkı görmüşlerdir.

"Elbiseni temizle" âyetindeki ELBİSE kelimesini gerçek elbiseye hamledenler, necasetten taharetin vacib olduğunu; âyetten muradın kalbi temizlemek olduğunu söyleyenler ise, âyette, necasetten taharetin vücubunu. gösteren bir delil bulunmadığını söylemişlerdir.

Birbirleri ile çelişen hadislere gelince: Bunlardan biri yukarıda geçen, iki kabir sahibi hakkındaki meşhur hadistir. Peygamber (s.a.s) bu hadiste «ficisi de azap içindedir. Fakat çektikleri azap büyük bir günah işledikleri için değildir. Biri bevle bulaşmaktan sakınmazdı» buyurmuştur. Bu hadisin zahiri necasetten taharetin vacib olduğunu göstermektedir. Zira azap, ancak vacibi terk etmekle hak edilir.

Bu hadis ile çelişen hadis de -sabit olduğu üzere- Peygamber (s.a.s) Efendimiz namaz içinde iken üzerine kanlı ve içi zibil dolu deve işkembesi atılmış da Efendimiz (s.a.s) namazını bozmamıştır mealindeki hadistir [7]. Eğer necasetten taharet -abdestli olmak gibi- vacib olsaydı, Peygamber (s.a.s) Efendimizin bu durumda namazını bozması gerekirdi.

Yine rivayet olunduğuna göre, Peygamber (s.a.s.) Efendimiz bir gün ayakkabısı ile namaz kılarken birden bire ayakkabısını çıkarmış ve ashab-ı kiram da ona bakarak ayakkabılarını çıkarmışlardır. Peygamber (s.a.s) Efendimiz onlara "Ayakkabılarınızı niçin çıkardınız?".

«Ben ayakkabımı -Cebrail (a.s.) bana içinde pislik olduğunu söylediği için- çıkardım»[8] demiştir.

Bu hadisin zahirinden de anlaşılmaktadır ki necasetten taharet vacib değildir. Zira eğer vacib olsaydı Peygamber (s.a.s) Efendimiz bir kısmını neca-setli ayakkabıyla kıldığı o namazı tamamlamazdı.

Bu hadislerin zahirini tercih yoluna gidenlerden kimisi zahirinden far-ziyet anlaşılan birinci hadisi, kimisi zahirinden mendubluk anlaşılan son iki hadisi tercih etmişlerdir.

Hadisleri te'lif yoluna gidenlerden kimisi, vacib olduğunu ve fakat unutma ve güç yetmeme hallerinde vücubun sakıt olduğunu söylemiş, kimisi de mutlaka vacibtir, fakat namazın sıhhati için şart değildir demiştir. Bu son görüş, mes'ele hakkındaki dördüncü görüş olup zayıf bir görüştür. Zira necasetten taharet, ancak namaz içindir.

Sebep ve hikmeti bilinen ibâdetlerle bilinmeyen ibâdetler arasında ayırım yapıp ikinci çeşit ibâdetlerin vücubunu daha kuvvetli görenler de, abdest ve gusül hakkındaki emri, necasetten temizlenme hakkındaki emirden daha kuvvetli görmüş ve buna delil olarak; necasetten temizlenmekten maksat, malumdur ki, nezafettir. Nezafet ise, iyi bir davranış ve güzel bir huydur. Ab-destsizlikten taharet ise, sebep ve hikmeti bilinmeyen bir hüküm olmakla birlikte, -sabittir ki- ashâb-ı kiram, necasetten korunması çoğu zaman mümkün olmayan ayakkabıları ile namaz kılardı. Bundan başka, alimler bazı necasetlerin azı hakkında af bulunduğuna dair icma da etmişlerdir. [9]

[1] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/185.

[2] Müddcssİr, 74/4

[3] Buhârî, Vudu\ 4/25, no: 161; Müslim, Taharet, 2/8, no: 237.

[4] Buhârî, Vudu\ 4/55, no: 216; Müslim, Taharet, 1/34, no: 292; Ebû Dâvûd, Taharet 1/11, no: 20

[5] Mâlik, Taharet, 2/28, no: 103; Şafii, Unun, 1/84.

[6] Müddcssir, 74/4.

[7] Buhârî, Vudu\ 4/69, no: 240; Müslim, Cihad, 32/39, no: 1794

[8] Ebû Dâvûd, Salât, 2/89, no: 650; Dârimî, 1/320

[9] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/187-189.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın