Mehirsiz nikâh

4. Mehirsiz Nikâh

Mehirsiz olarak nikâh kıyılır mı? Şayet kıyılırsa hükmü nedir?

Cenâb-ı Hak "Kadınlara el sürmeden ve mehirlerini biçmeden onla-i boşarsanız size sorumluluk yoktur" [70] buyurduğu için mehirsiz evlenmenin cevazında müttefik olan ulema bu konuya giren iki mes'elede ihtilâf etmişlerdir. [71]

a- Mehir Sorumluluğu:

Mehirsiz olarak nikâhı kıyılan bir kadın kendisine mehir biçilmesini istediği zaman ne olur?

Ulemadan bir cemaat, «Kocası ona, mehr-i misil, yani emsali olan ka-dmlann mehri kadar bir mehir biçmek zorundadır. Bunun dışında onun için herhangi bir yetki yoktur» demiştir. Bu cemaatten kimisi, «Eğer bu kadın, ona mehir biçildikten sonra boşanırsa, biçilen mehrin yansı düşer», kimisi de «Ona bir şey düşmez. Çünkü onun nikâhı mehirsiz olarak kıyılmıştır» demiştir ki İmam Ebû Hanife bunu benimser. İmam Mâlik ile tabileri olan bir diğer cemaat de, «Kadının bu isteği karşısında koca üç husus arasında muhayyerdir: İsterse ona bir şey biçmeden onu boşar, isterse onun istediğim, isterse emsali olan kadınlann mehri kadar bir mehir biçer ve onun biçtiği ne ise, ona vacib olur» demişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, yukarıda geçen âyet-i kerimenin mefhumunda ihtilâf etmeleridir. Kimisi «Bu âyet umuma mahmuldür, yani kadını boşamanın sebebi, ister kadın ile kocasının mehir hususunda anlaşamamalan olsun, ister başka bir şey olsun 'Size sorumluluk yoktur' mânâsmdadır». Ayrica bu âyette "Onları -zengine kendi çapma, fakire kendi çapma- uygun bir şekilde faydalandırın" [72]buyurulduğu için «Size sorumluluk yoktur» deyiminden en çok, bütün hallerde mehrin düşmüş olduğu hükmü anlaşılır» demiştir. Kimisi de, «Âyet umuma mahmul değildir. Yani 'eğer kadını onunla mehir hususunda ihtilâfa düştüğünüz için boşarsanız size sorumluluk yoktur' mânâsmdadır. Aynca «Size sorumluluk yoktur' deyiminden de bütün hallerde mehrin düşmüş olduğu hükmü anlaşılmaz» demiştir.

Mehirsiz olarak nikâhı kıyılan ve kocası ona el sürmeden ve kendisi de mehir isteğinde bulunmadan boşanan kadına bir şey düşmediğinde ise -bildiğime göre- ihtilâf yoktur.

«Kocası ona el sürmeden boşanan kadına, eğer nikâhı kıyılırken ona mehir biçilmişse mehrinin yansından başka bîr de MÜT'a düşer» diyenler, burada da «Kadına, hem emsali olan kadınlara biçilen mehrin yansı, hem müt'a düşer» demeleri lâzımdır. Zira âyet-i kerimede «Nikâhı mehirsiz olarak kıyılan kadına mehir düşmez» diye bir işaret yoktur. Ayette ancak «Bu kadına mehir biçmeden onu boşarsanız size sorumluluk yoktur» denilmektedir. Bu kadın, kendisine mehir biçilmesini istediği zaman ona mehir biçmek gerektiğine göre, mehri biçilen kadın boşandığı zaman ona, nasıl biçilen mehrin yansı düşüyorsa, buna da emsaline biçilen mehrin yansının düşmesi gerekir. Bu görüşte olmayan İmam Mâlik bunun içindir ki, «Eğer kocası onu boşamadan ona mehir biçmezse, emsalinin mehri ona lâzım gelmez» demiştir. [73]

[70] Bakara, 2/236.

[71] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/444.

[72] Bakara, 2/236.

[73] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/445.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın