Sayfayı Yazdır - Kurbanlık hayvanın nitelikleri:

2. Kurbanlık Hayvanın Nitelikleri:

Ulema, sakat, hasta veyahut bir gözünün kör olduğu açıkça belli olan veyahut zayıflıktan kemiklerinde ilik kalmayan hayvanları kurban etmekten sakınmanın vücubunda ve bu kusurları gözle görülmeyecek kadar hafif olan hayvanları ise kurban etmenin caiz olduğunda müttefiktirler. Zira Berâ b. Azib'den rivayet olunduğuna göre Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e 'Hangi hayvanları kurban etmek caiz değildir?' diye sorulmuş, Efendimiz (s.a.s) eli ile işaret ederek,

«Sakatlığı, hastalığı veyahut bir gözünün kör olduğu açıkça belli olan veyahut zayıflıktan kemiklerinde ilik kalmayan hayvanlar olmak üzere -dört tanedir» [11] diye cevap vermiştir. Fakat bu kusurlardan daha büyük bir kusuru bulunan, meselâ her iki gözü kör olan veyahut ayağı kırılmış bulunan hayvanlarla -kulağı, ya da kuyruğu kesik veyahut dişi kırık olan hayvanlar gibi-kusuru hayvanın değerini düşürmek bakımından bu hadiste sayılan dört hayvanın kusuru kadar olan hayvanları kurban etmenin cevazında ihtilâf etmişlerdir.

Cumhur, «kusuru, hadiste sıralanan bu dört kusurdan daha büyük olan hayvanları kurban etmek evleviyetle caiz değildir» demiştir. Zahirîlere göre ise, hadiste sayılan dört kusurdan daha büyük kusurlar kurbanın sıhhatine mani değillerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, hâss olan bu hadisin lafzından husus mu, yani sadece bu dört kusur mu murattır, yoksa bunlar birer örnek midir diye ihtilâf etmeleridir.

'Hadisten husus muradtır. Zira eğer husus murad olmasaydı hadiste 'Dörttür' diye belli bir sayı zikredilmezdi' diyenler, «Kurbanın sıhhatine, sadece bu dört kusur mani olmaktadır, bunlardan başkası mani değildir» demişlerdir.

Hadis edna (alt sınır) ile a'laya (üst sınır) işaret kabilinden olup bu dört şey örnek olarak gösterilmiştir diyenler ise, «Bunlardan daha büyük kusurlar kurbanın sıhhatine evleviyetle manidir» demişlerdir.

Kusuru -kulak, kuyruk veyahut diş gibi- başka uzuvlarında olup hayvanın değerini düşürmekte, hadisin sıraladığı bu dört kusurdan aşağı olmayan hayvanlar hakkında ise üç görüş vardır:

1- Bu hayvanları kurban etmek caiz değildir. Mâliki mezhebinin meşhur kitaplarında görülen görüş budur.

2- Bu hayvanları kurban etmekten sakınmak, müstehab olmakla beraber bu hayvanları kurban etmek caizdir. Bu görüşü de, İmam Mâlik'in tabüe-rinden İbnü'l-Kassâr, İbnü'l-Cellâb ve Bağdad ulemasından bir cemaat söylemişlerdir.

3- Bu hayvanları kurban etmek caizdir ve kurban edilmemeleri de müstehab değildir. Bu da Zahirilerin görüşüdür.

Bu ihtilâfın sebebi, -yukarıda geçen hadisin mefhumunda ihtilâf etmeleri ile, bu hususta varid olan hadisler arasındaki çelişki olmak üzere-iki şeydir. Yukarıda geçen hadisi, kendisinden husus murad olan hâsslar kabilinden görenler, «Hadiste zikredilen kusurlardan başkası -ister daha büyük ister onlar gibi olsun- cevaza mani değildir» demişlerdir. Hadisi, kendisinden umum murad olan hâslar kabilinden görenler ise iki gruba ayrılmışlardır. Hadisi, müsavi (eşit) ile müsaviye işaret kabilinden değil de, edna ile a'laya işaret kabilinden görenler, «Hadiste zikredilen dört kusurdan daha büyük olanlar manidir. Fakat onlar gibi olanlar mani değildir. Ancak, böyle bir kusuru bulunan hayvanı kurban etmekten sakınmak müstehabtır» demişlerdir. Hadisi, hem müsavi ile müsaviye, hem de edna ile a'laya işaret kabilinden görenler ise, «Hadiste zikredilen kusurlardan daha büyük olanları cevaza nasıl mani ise, onlar gibi olanlar da manidir» demişlerdir.

işte mes'eledeki ihtilâfın sebeplerinden biri, hadisten husus mu, yoksa umum mu muradtır, şayet umum muradsa hangi âmm olan mânâ, yani hadiste zikredilen kusurlardan yalnız daha büyük olanlar mı, yoksa -Maliki mezhebinde meşhur olduğu üzere- onlar gibi olanlardan mı muradtır diye ihtilâf etmeleridir.

ihtilâfın ikinci sebebi olan, hadisler arasındaki çelişmeye gelince: Zira senedleri hasen sayılan hadislerden bu hususta birbirleriyle çelişen iki hadis bulunmaktadır. Nesâî, Ebû Bürde'nin Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e 'Ya Rasûlallah, boynuzu veyahut kulağı eksik olan hayvanları kurban etmekten hoşlanmıyorum', diye söylediğini ve Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in kendisine «Sen hangisinden hoşlanmıyorsan onu kurban etme. Fakat onu başkasına haram da etme» [12] diye buyurduğunu rivayet etmektedir, Hz. Ali de, «Peygamber (s.a.s) göz ve kulaklara dikkat etmemizi, kulağı yarık ya da delik olanları ve kuyruğunun iki.. yanı arka taraftan kesik olanları kurban etmememizi emrederdi» [13] demiştir.

Ebû Bürde'nin hadisini tercih edenler, «Hadiste zikredilen dört kusurdan başka, herhangi bir eksiklik kurbanın sıhhatine mani değildir» demişlerdir. Ebû Bürde'nin hadisini, gözle görülemeyecek kadar az olan kusurlara ve Hz. Ali'nin hadisini de açıkça belli olan kusurlara hamletmek suretiyle bu iki hadisi telif edenler ise, hadiste zikredilen dört kusurun hükmünü, bu kusurlar gibi olan diğer eksikliklere de vermişlerdir. Bunun içindir ki, bu görüş sahipleri kurbanın sıhhatine mani olan eksikliğin miktarında ihtilâf edip kimisi «Kulak, diş, kuyruk veyahut memelerden üçte birinin», kimisi «Çoğunun gitmesi manidir» demiştir.

imam Mâlik «Boynuzdan bir şeyin gitmesi -eğer kanama yapmazsa-eksiklik sayılmaz» demiştir. Zira imam Mâlik'e göre boynuzun kanaması hastalık sayılmaktadır. Ebû Dâvûd, Peygamber (s.a.s) Efendimîz'in kulak veyahut boynuzlan birbirine yapışık olan hayvanı da kurban etmeyi yasakladığını rivayet etmektedir [14],

Ulema, yaradılışta kulaksız olan hayvanın da cevazında ihtilâf edip, İmam Mâlik ile İmam Şafii «Caiz değildir», imam Ebû Hanife «Caizdir» demişlerdir. Cumhur, kulağın tamamının veyahut çoğunun kesilmiş olmasının eksiklik sayıldığında müttefiktir.

Bu ihtilâfların hepsi, yukarıda geçen sebeble ilgilidir. Câbir el-CahfTnin, Muhammed b. Kuraza'dan, Muhammed'in de Ebû Said el-Hudrî'den, «Kurban etmek için bir koç aldım da kurt kuyruğunu kopardı. Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e sordum. Bana

«Bir şey olmaz kurban et» dedi» [15] diye rivayet ettiği için, kimisi kuyruğu kesik hayvanı kurban etmenin cevazını benimsemiştir. Halbuki muhaddislerin çoğu, «Câbir'in bu hadisleri ile ihticac olunamaz» demişlerdir. Bir cemaat da Hz. Ali'nin yukarıda geçen hadisine dayanarak caiz olmadığını söylemişlerdir. [16]

[11] Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 10/6, no: 2802.

[12] Nesâî, 7/214.

[13] Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 10/6, no: 2804.

[14] Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 10/6, no: 2805.

[15] Ibn Mâce, Edâhî, 26/9, no: 3146.

[16] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/324-327.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 01 Şubat 2011, 18:18:30