Eşya ve hayvanların taksimi

2. Eşya ve Hayvanların Taksimi:

Fukaha, iki kişinin, aralanndamüşterek bulunan tek bir. eşyayı «veyahut bir hayvanın -ikiye bölündüğü takdirde bir işe yaramayacağı için- şülemediklerinde müttefiktirler. Fakat eğer birbirleriyle anlaşamayrp ortaklıklarını sürdürmek istemezlerse, ortaklardan biri diğerine «Ya sen hisseni; bana sat,,ya ben sana satayım» diyebilir mi, diyemez mi diye ihtilaf etmişlerdir. İmam-Mâlik ile tabileri, «Diğeri, ortağının bu.teklifini kabul etmeye mecbur olup ona 'Ben ne satarım ,ne alırım' diyemez».demişlerdir. Zahirîlerde-«.Mecbur değildir ve bunu diyebilir. Çünkü herhangi,bir kimsenin malını, elinden zorla almak usule göre caiz değildir. Meğer kitab, sünnet veyahut icma'dan cevazını gösteren bir delil bulunsun, ki burada böyle bir delil yoktur» demişlerdir. İmam Mâlik ise «Eğer bu adamı ortağının teklifini kabule mecbur kılmazsak, her ikisi için de zarar olur» demiştir. İmam Mâlik'in bu delili, mürsel olan kıyas kabilindendir. Mürsel kıyası ise, İmam Mâlik'ten başka fukahadan hiçbirinin kabul etmediğini birçok yerlerde, söylemiş bulunuyoruz. Fakat ne var ki mürsel kıyasa başvurmak -burada olduğu gibi- bazı yerlerde zaruret olur.

iki kişi arasında müşterek bulunan malın birden çok eşya veyahut hayvan olması haline gelince:

Bütün ulema, bu durumda karşılıklı rıza ile taksimin caiz olduğunda :-müttefık iseler de, eşyalara değer biçilip aralarında eşitlik sağlamak ve kur'a çekrnek suretiyle de taksim caiz midir, değil midir diye ihtilaf etmişlerdir. îmam Mâlik ile tabileri, «Eşyaların hepsi aynı cinsten olduğu zaman caizdir» demişlerse'de, Abdülaziz b. Ebû Seleme ile Îbnu'l-Mâcişûn bunu da caiz görmemişlerdir, îmanı Mâlik'in tabileri de, hangi şeyler'aynı cinsten sayılıp kur'a ile caiz değildir diye ihtilaf etmişlerdir. Eşheb bunda, selem yolu île birbirleriyle satılıp s anlam amayı ölçü kabul etmiştir. Îbnu'l-Kasım ise, değişik görüşlerde bulunup bir kez, «Selem yolu ile birbirleri ile satılması caiz olmayan şeylerin kur'a ile taksimi caizdir» diyerek taksimi selemden hafif görmuştur. Bir kez de «Selem yola ile satılması caiz olmayan şeylerin kur'a île taksimi caiz değildir» demiştir. Kimisi de «Esasında İbnu'l-Kasıırim görüşü, taksimin selemden hafif olduğu yolundadır. Taksimi selemden ağır gördüğü zammı veren birtakım mes'eleleri varsa da, bu mes'eleleri ikinci kaidesine göre te'vif etmek mümkündür» demiştir. İbn Habib de «İpek, sun'î ipek, pamuk ve keten gibi birbirine yakın olan cinsler kur'a ile taksim edilebilirler» demiştir. Eşheb de «Eğer iki ortak da razı olurlarsa, değişik cinslerin kur'a ile taksimi caizdir» demiştir. Fakat bu, zayıf bir görüştür. Çünkü karar karşılıklı riza ile caiz olamaz. [11]

[11] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/396-397.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın