Sayfayı Yazdır - İstihâzah kadının namaz temizliği

D- 4. îstihâzah Kadının Namaz Temizliği:

Fıkıh âlimleri istihâzah kadın hakkında ihtilâf etmiş, kimisi "Bu kadına yalnız bir kere gusletmek vacibtir, o da yukarıda geçen alâmetlerden, hayız halinin bittiğini öğrendiği zamandır", demiştir. Bunlar da ikiye ayrılmış olup kimisi "Her namaz için abdest alacak", kimisi "Her namaz için abdest almak ona müstehabtır, vacib değildir11, demiştir.

Kendisine bir kere gusletmek vacibtir diyenler îmam Mâlik, îmam Şafii, imam Ebû Hanife ile bu üç imamın etba'ı ve fıkıh âlimlerinin çoğudur. Bunların çoğu, kendisine her namaz için abdest almayı vacib bazıları da müstehab görmüşlerdir. Bu son görüş îmara Mâlik'indir.

Kimisi her namaz için gusletmesini, kimisi de öğle namazını ikindiye ve akşam namazını yatsıya yakın bir zamana bırakarak öğle ile ikindi namazlarını bir gusülle, akşam ile yatsı namazlarını da bir gusülle ve sabah namazını da bir gusülle kılmasını, yani günde üç defa gusletmesini, kimisi de her gün bir defa gusletmesini vacib görmüştür.

Bu son görüş sahiplerinden kimisi bu kadına gusül yapmak için belli bh\ vakti belirtmemiştir, ki bu görüş Hz. Ali (r.a.)'den rivayet olunmuştur, kimisi de "Önceki gün hangi vakitte gusletmişse yine o vakitte gusledecektir", demiştir.

Bu görüşleri dört şekilde özetleyebiliriz:

1- Hayzının bittiği zaman gusletmesi.

2- Her namaz için gusletmesi.

3-Günde üç defa gusletmesi.

4- Günde bir defa gusletmesi.

Bu ihtilâfın sebebi, bu konuda rivayet edilen hadislerin zahirlerinin değişik olmasıdır. Çünkü bu hususta dört hadis varid olmuştur. Birinin sıhhatinde ittifak ye üçünün sıhhatinde ihtilâf edilmiştir. Sıhhatinde ittifak edilen hadis, Hz. Âişe (r.a.)'nin «Ebû Hubeyş kızı Fatma, Peygamber (s.a.s)'e gelip: «Ey Allah'ın Peygamberi, ben istihâzah bir kadınım. Kanım hiç durmuyor. Namazı terk edecek miyim?» diye sordu. Peygamber (s.a.s) ona:

«Hayır, namazı terketme. O bir damardır, hayız kanı değildir. Hayız kanı geldiği zaman namazı bırak, gittiği zaman kendini kandan yıka ve namaz kıl» buyurdu» [73] mealindeki hadisidir. Bu hadisin bazı rivayetlerinde «ve her namaz için abdest al» ziyadesi vardır. Bu ziyadeyi Müslim ile Buhârî almamış, yalnız Ebû Dâvûd almış ve muhaddislerden bazıları ona sahihtir demişlerdir [74]

İkinci hadis Hz. Âişe (r.a.)'nin «Abdurrahman b. Avfın karısı Ümmü Habibe binti Cahş isîihâza olmuştu. Peygamber (s.a.s) Efendimiz ona her namaz için gusletmesini emretti» hadisidir. îshak, Zührî'den hadisi bu şekilde rivayet etmiştir [75]. Zührî'nin diğer talebeleri ise, «Bu kadın istihaze olmuştu. Rasûlullah (s.a.s) 'a durumunu sordu. Rasûlullah (s.a.s): O bir damardır, hayız değildir. Guslet ve namaz kıl dedi. Kadın da artık her namaz için guslederdi» şeklinde rivayet etmişlerdir [76].

Bu şekilde Peygamber (s.a.s) Efendimiz kendisine: Her namaz için guslet dememiş, ancak kendisi Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in emrinden bunu anlamıştır. Buhârî'nin kaydettiği hadis de bu şekildedir.

Üçüncü hadis, «Ebû Hubeyş kızı Fatma istihâza olmuştu. Rasûlullah (s.a.s), "Öğle ile ikindi namazları için bir, akşam ile yatsı namazları için bir ve sabah namazı için de bir gusletsin ve bunların arasında abdest alsın dedi», hadis Esma binti Ümeys'indir [77]. Ebû Dâvûd rivayet etmiş, Muhammed b. Hazm sahih olduğunu söylemiştir [78].

Dördüncü hadis, Hamne binti Cahş'ın hadisidir. Bu hadiste Peygamber (s.a.s) Efendimiz, «İsterse hayız kanının kesildiğini gördüğü zaman gusleder de namazlarını hep bu gusül ile kılar, isterse -Esma binti Ümeys'in hadisinde geçtiği gibi- günde üç defa gusleder» [79] diye muhayyer kılmıştır. Ancak sözü geçen hadisin zahirinden günde

üç defa gusletmenin vücubu anlaşılmaktadır. Burda ise -görüldüğü gibi- kadın, bunda muhayyer kılınmıştır.

îşte bu dört hadis arasında görülen bu değişiklikler yüzünden fıkıh âlimleri de bu hadislerin yorumunda -«Nesh», «Tercih», «Te'lif» ve «Bina» olmak üzere- dört yola ayrılmışlardır. Te'lif ve Bina arasındaki fark şudur: Bânî (Bina yolunu tutan), hadis mefhumları arasında çelişme görmez ve bunun için mefhumları birleştirir. Te'lif yapan ise, her iki zahirleri arasında gördüğü taaruzu te'vil yolu ile gidermeğe çalışır. Bunu bil. Bu açık bir şeydir.

Tercih yolunu tutanlardan, -sıhhatinde ittifak edildiği için- Fatma binti Hübeyş'in hadisini tercih edenler bu hadisin zahirini alarak "Peygamber (s.a.s) Efendimiz bu kadına günde ne beş defa, ne üç defa, ne de bir defa gusletmesini emretmemiştir", diyorlar. Bu görüşün sahibi, îmam Mâlik, îmam Şâfıi ve îmam Ebû Hanife ile bunların tabileri olan cumhûr'dur. Bunlardan, Buhârî ve Müslim tarafından alınmayan hadisin ziyadesini sahih görmeyenler ise bunu da vacib görmemişlerdir.

Bina yolunu tutanlar da "Fatma'nın hadisi ile ravilerinden biri İbn İshak olan Ümmü Habibe'nin hadisi arasında herhangi bir taaruz (çelişki) yoktur. Ümmü Habibe'nin hadisindeki emir Fatma'nın hadisinden ayrı bir şeydir. Çünkü Fatma'nın hadisinde Fatma, içinde bulunduğu hal namaza mani olan hayz hali midir diye sormuş, Peygamber (s.a.s) Efendimiz de onun bu sorusuna cevab olarak bunun namaza mani olacak hayız hali olmadığını söylemekle yetinerek kendisine gusül lâzım gelip gelmediğine; geliyorsa ne zaman, yani her namaz için mi, yoksa yalnız hayız kanının kesildiği zamanda mı lâzım geldiği mevzuunda bir şey söylememiştir. Ümmü Habibe'nin hadisinde ise, Peygamber (s.a.s) Efendimiz ona tek bir şey emretmiştir ki o da, her namaz için gusletmesidir" diyorlar. Fakat cumhur şöyle diyor: Eğer kadına her namaz için. gusletmek vacib olsaydı, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in bunu da kendisine söylemesi lâzım gelirdi. Çünkü bilinmeyen hükümleri bildirmek farzdır. Kadının bunu bildiği için Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in bunu söylemediğini iddia etmek de doğru sayılmaz. Çünkü hayız ile istihâza halleri arasındaki farkı bilmeyen bir kadının bunu bilmesine ihtimal verilemez.

Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in hayız kanı kesildiği zaman da gusül lâzım geldiğini söylememesi ise, bunun «Bu hayız kanıdır» sözünden anlaşıldığı içindir. Zira her hayız kanının kesildiği zaman gusül lâzım geldiği zaten sünnetten de bilinmekte idi. Bunun için bunu söylemeye hacet yoktur. Fakat her namaz için gusletme vücubu bilinmeyen bir hüküm olduğundan Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in bunu böylemesi lâzımdı diyebilir. Ancak, herhangi bir kimse «Bu ziyade, yani Ümmü Habibe'nin hadisinde ayrı olarak bulunan bu hüküm o zaman yoktu, sonradan olmuştur» diyebiliriz, ki bu sefer de, söz konusu fazlalık nesih midir, değil midir diye meşhur olan mes'ele ortaya çıkar.

Fatma'nın hadisine dair bazı rivayetlerde, Peygamber (s.a.s) Efendimizin kendisine gusletmesini de emrettiği bulunmaktadır. Tercih ve Bina yollarını tutanların durumu budur.

Nesih yolunu tutanlara gelince:

Bunlar «Ümme Habibe'nin hadisi Esma binti Ümeys'in hadisi ile neshe-dilmiştir» der ve buna, «Sekle binti Süheyl istihâza olmuştu. Peygamber (s.a.s) ona her namaz için gusletmesini emretti. Bu, ona zor gelince; Öğle ile ikindi namazlarını bir gusül, akşam ile yatsı namazlarını, bir gusül ve sabah namazını da bir gusül ile kılmasını emretti» [80] şeklinde Hz. Aişe (r.a.)'den rivayet olunan hadisi delil olarak gösteriyorlar.

Te'lif yolunu tutanlar ise; Fatma binti Hübeyş'in hadisini, hayz ile istihâza hallerini birbirinden ayırdeden kadına, Ümmü Habibe'nin hadisini de ayırdedemeyen kadına hamledip «Peygamber (s.a.s) Efendimiz bu kadına' her namaz için bir gusül etmesini ihtiyaten emir buyurmuştur. Çünkü bu kadın her namaza kalktıkça hayız kanı yeni kesilmiş olabilir. Onun için her namaza kalktığında gusletmesi gerekmektedir» derler. Esma binti Ümeys'in hadisini de arasıra kanı kesilen ve fakat hayız günlerini istihâza günlerinden ayırt edemeyen kadına hamlederek bu kadının kanı kesildiği zaman gusledip iki namazı aynı gusülle kılması vacibtir, derler.

Fıkıh ulemâsından, Ümmü Habibe ile Esma binti Ümeys'in hadisleri arasında tahyir yolunu tutanlar da vardır. Bunlardan kimisi «Muhayyer olan kadın, hayız günlerini bilemeyen istihâzalı kadındır». Kimisi de «Bunu bilsin bilmesin her istihâzalı kadın muhayyerdir» derler. Bunlar da görüşlerinde, Hamne binti Cahş'ın Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in kendisini muhayyer kıldığına dair hadisine dayanmaktadırlar ki bu da, bu mes'elede beşinci bir görüştür. Fakat ne var ki bu hadisteki tahyir, günde beş kere ile üç kere gusletmek arasındadır. Günde bir kere gusletmenin vücubunu söyleyenler ise bunu, bu kadının her gün hayız kanının kesilme ihtimali bulunduğu için söylemiş olabilirler. Bu görüşün dayanacağı herhangi bir hadis rivayetini bilemem. [81]

[73] Buhârî, Hayd, 6flAt no: 325; Müslim, Uayd, 3/14, no: 333.

[74] Ebû Dâvûd, Taharet, 1/113, no: 298.

[75] Ebû Dâvûd, Taharet, 1/110, no: 285; Tahâvî, Şerhu Meâni'l-Âsâr, 1/98.

[76] Buhârî, Hayd, 6/26, no: 320; Tahâvî, a.g.e., 1/99.

[77] Ebû Dâvûd, Taharet, 1/112, no: 296.

[78] İbn Hazm, Muhallâ, 2/212, no: 269.

[79] Ebû Dâvûd, Taharet, 1/110, no: 287; Tirmizî, Taharet, 1/95, no: 128.

[80] Ebû Dâvûd, Taharet, 1/112, no: 295; Bcylıâkî, 1/352.

[81] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/158-161.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 14 Şubat 2011, 18:10:34