İmamın duruşu ve cemaatle ilgili hükümler

C-3. İmamın Duruşu ve Cemaatle İlgili Hükümler:

Bu fasıl imama uyanın imamın hangi tarafında duracağı ve kendisine has olan hükümlerin neler olduğu hakkında olup beş mes'eleden ibarettir. [271]

1. Cemaatin Düzeni'.

Ulemanın cumhuru «îmam'a uyan kimse, eğer bir kişi olursa kendisi için sünnet olan -İbn Abbas ve başkalarının hadisleri ile sabit olduğu üzere-imamın sağ tarafında durmasıdır ve eğer üç kişi olurlarsa imamın arkasında durmalarıdır» demişlerdir. îki kişi olduğu zaman ise, ihtilâf edip İmam Mâlik ile İmam Şâfîi «İmam'ın arkasında dururlar».[272] İmam Ebû Hanife ile tabileri ve Küfe uleması ise «İmam, ortalarında durur» demişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, bu mevzuuda varid olan iki hadisin çelişmesidir. Biri, Câbirb. Abdullah'ın «Rasûlullah (s.a.s)'ın sol yanında durdum. Elimden tutup beni yavaş yavaş sağ yanına geçirdi. Sonra Cebbar b. Sahr gelip abdest aldı ve Rasûlullah (s.a.s)'ın solunda durdu. Bu sefer ikimizin elinden tutup bizi ardında duruncaya kadar itti» [273] hadisidir.

İkinci hadis, İbn Mes'ud'un Alkame ile Esved adında iki adama namaz kıldırırken ikisinin ortasında durduğuna ye bunu Peygamber (s.a.s) Efendi-miz'e isnad ettiğine dair hadistir [274]Ebû Ömer, «Bu hadisin ravileri bu hadiste ihtilâf edip kimisi mevkuftur, kimisi, müsneddir demiş ise de, sahih odur ki mevkuftur» demiştir.

Eğer bir veya birden çok erkek varsa, kadının erkeklerin arkasında ve eğer erkek yoksa imamın arkasında durmasının sünnet olduğunda herhangi bir kimsenin muhalefet ettiğini bilemiyorum. Çünkü bu, Buhârî'nin Enes

Mâlik'ten, «Peygamber (s.a.s) bana ve anneme, yahut teyzeme namaz kıldırıp beni sağına ve kadını arkasına aldı» getirdiği hadis ile sabit olmuştur. İmam Mâlik'in de Enes'ten getirdiği hadis, «Ben ile yetim, Peygamber (s.a.s)'in arkasında durduk. Kocakarı da bizim arkamızda durdu» [275]şeklindedir.

Cumhur, teyzesi Hz. Meymûne'nin yanında kaldığı gece Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in solunda durup namaz kılmak İsteyen İbn Abbas'ı sağ yanına aldığına dair hadise dayanarak, «Tek kişi için sünnet, imamın arkasında ve eğer bir erkekle beraber olursa, erkeğin, imamın arkasında, kendisinin de erkeğin arkasında duracağında ihtilâf yoktur. [276]

2. İlk Safta Durmanın Fazileti'.

Ulema birinci safta namaz kılmama daha sevablı olduğunda icma' etmişlerdir. Safların sıkışık ve düzgün olması da keza emredilen bir şeydir. Zira bu hususta Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in emri bulunduğu sabittir [277]. Tek kişinin safın arkasında durmasında ise ihtilâf vardır.

Cumhur, «Bu adamın namazı caizdir», İmam A'hmed ile Ebû Sevr ve bir grup da: «Fasiddir» demişlerdir.

Bu ihtilâfın sebebi, hem Vâbisa'mn hadisini sahih bulmada ihtilâf etmeleri, hem de amelin bu hadis ile çelişmesidir. Vâbisa'nm hadisi «Peygamber (s.a.s)

«Safın arkasında duranın namazı yoktur» buyurdu» [278]. İmam Şâfıi; «Kocakan'nın safın arkasında durduğunu bildiren Enes'in hadisi, bu hadis ile çelişmektedir» demiştir.

İmam Ahmed; «Vâbisa'nın hadisini sahih bulmuş ve Enes'in hadisi, tek kişinin safın arkasında durabileceği için hüccet olamaz. Çünkü kadınlar için sünnet, erkeklerin arkasında durmaktır» demiştir.

Diğerleri ise Vâbisa'nın hadisi, birbirini tutmayan şekillerde rivayet edildiği için hüccet olamaz demişlerdir.

Cumhur, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in, safın arkasında duran Ebû Bekre namazını bir daha kılmasını emretmeyip ona, «Allah senin iştiyakini artırsın. Fakat bir daha böyle yapma» [279] buyurduğuna dair olan hadis ile ihticac etmiştir. Vâbisa'nin hadisi, eğer mendubluğa hamledilirse Ebû Bekr'e hadisi ile çelişmiş olur. [280]

[271] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/308.

[272] Buhârî, ?; Müslim, Mesâcid, 5/48, no: 269.

[273] Müslim, Zühd, 53/18, no: 3010.

[274] Ebû Dâvûd, Salât, 2/71, no: 613.

[275] Mâlik, Kasru's-Saiât, 9/9, no: 31.

[276] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/308-309.

[277] Buhârî, Ezan, 10/72, no: 719.

[278] ibn Mâcc, Salât, 5/54, no: 1003.

[279] Buhârî, Ezan, 10/114, no: 783.

[280] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/309-310.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın