Evli cariyenin azadlanması

4. Evli Cariyenin Azadlanmasî

Ulema; «Cariye, kölenin nikahı altında iken azadlanınca nikâhını bozabilir» diye müttefik iseler de, hür'ün nikâhı altında bulunurken azadlanan cariyenin de aynı yetkiye sahip olup olmadığında ihtilâf etmişlerdir. îmanı Mâlik, îmanı Şafii, Evzâî, İmam Ahmed ve-Leys b. Sa'd, «Nikâhını bozamaz», îmam Ebû Hanife ile Süfyan Sevrî ise «Kocası hür olsun, köle olsun azadlanınca nikâhını bozabilir» demişlerdir. [157]

Bu ihtilâfın sebebi, Berîre'ye ilişkin olan nakiller arasındaki çelişme ile, «Azadlanan cariye evlendirilirken kendisinden mutlak evlendirmek için mi, yoksa köle ile evlendirmek için mi izin alınmayışıdır?» diye kesin olarak hilinmemesidir. «Mutlak evlendirmek için kendisinden izin alınmayışıdır» diyenler, «Cariye ister hür, ister köle ile evli olsun, azadlanınca nikâhını bozabilir» demişlerdir. «Köle ile evlendirmek için kendisinden izin alınmayışıdır» diyenler ise, «Ancak köle ile evli iken azadlanınca nikâhını bozabilir» demişlerdir.

Berîre'ye ilişkin nakiller arasındaki çelişmeye gelince: Zira İbn Abbas'tan «Berîre'nin kocası siyah bir köle idi», Hz. Âişe'den de «Berîre'nin kocası hür'dü» diye naklolunmuştur ki, bu her iki nakil de muhaddislerce sabittir.

Ulema, azadlanan cariyenin nikâhını bozabildiği zaman hakkında da ihtilâf etmişlerdir. îmam Mâlik ile îmam Şâfıi «Eğer azadlandıktan sonra kocası ona temas etmemişse nikâhını bozabilir. Yoksa bozamaz», İmam Ebû Hanife «Azadlandığı meclisten kalkmadıkça nikâhını bozabilir» demişlerdir. Evzâî de «Nikâhını bozma yetkisi, ancak temas ile kalktığını bildiği taktirde temas ile kalkar» demiştir. [158]

[157] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/482.

[159] Bakara, 2/233.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın