Cemreleri taşlamak

10. Cemreleri Taşlamak:

A- Hükmü, Niteliği ve Sırası:

Hacc'ın bundan sonraki fiili cemreleri taşlamaktır. Zira bütün İslâm uleması müttefiktirler ki, Peygamber (s.a.s) Efendimiz Arafat'tan döndükten sonra geceyi Müzdelife'de geçirmiş ve sabah namazını kıldıktan sonra ve güneş daha doğmadan buradan Mina'ya hareket etmiş ve aynı gün, yani bayram günü güneş doğduktan sonra Cemratü'l-Akabe denilen büyük cemreyi taşlamıştır.
Bütün müctehidler, bayram günü güneşin doğuşundan zevaline kadar olan zaman içinde birinci cemreyi taşlayan kimsenin taşlamayı vaktinde yapmış olduğu ve Peygamber (s.a.s).Efendimiz'in bayram günü birinci cemreden başka bir cemreyi taşlamadığı hususlarında müttefiktirler.
Fakat fecirden önce Cemratü'l-Akabe'yi taşlayan kimsenin hükmünde ihtilâf etmişlerdir.
İmam Mâlik «Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den, herhangi bir kimseye Cemratü'l-Akabe'yi fecirden önce taşlamak-için izin verdiğini işitmemişizdir ve caiz de değildir. Şayet birisi fecirden önce yaparsa bir daha yapması lâzım gelir» demiştir. İmam Ebû Hanife, Süfyan Sevrî ve İmam Ahmed de bu görüştedirler.
İmam Şâfıi ise «Her ne kadar güneş doğduktan sonra yapmak müstehab ise de, fecirden önce yapmakta da bir sakınca yoktur» demiştir.Caiz değildir diyenler hüccet olarak,
«Menasifcinizi benden alınız» diyen Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in fecirden öne ebunu yapmadığı gibi -rivayet olunduğuna göre- aile efradından zayıf ve takatsiz olanları Müzdelife'den Mina'ya yolcu ederken onlara
«Güneş doğmadan cemreyi taşlamayınız» buyurmuştur» 131 demişlerdir.
Caizdir diyenlerin delili ise, Ebû Dâvûd ile başka hadis kitaplarının kaydettikleri Ümmü Seleme ile Esma'nın hadisleridir. Zira Ümmü Sele-me'nin hadisinde Hz. Aişe: «Peygamber (s.a.s) Bayram günü Ümmü Seleme'yi cemreyi taşlamaya gönderdi. Ümmü Seleme de fecirden Önce cemreyi taşlayıp clöndü ve o gün Peygamber (s.a.s) Ümmü Seleme'de kalıyordu» 132 demektedir.
Diğer hadiste de, Esma'nın cemreyi geceleyin taşladığı ve «Rasûlullah (s.a.s) zamanında da biz böyle yapıyorduk» 133 diye söylediği bildirilmektedir, Ulema, birinci cemreyi günün doğuşu ile zevali arasında taşlamanın müstehab olduğunda ve fakat bunu zevalden sonra yapan kimseye bir şey lâzım gelmediğinde müttefiktirler. Ancak İmam Mâlik, «Zevalden sonra yapana kan akıtmak müstehabtır» demiştir.
Güneş battıktan sonra veyahut ertesi gün yapan kimse hakkında ise ihtilâf etmişlerdir. İmam Mâlik «Ona kurban lâzım gelir» demiştir. İmam Ebû Hanife «Eğer gece yaparsa bir sadaka vermesi ve eğer erkesi güne bırakırsa bir kurban kesmesi gerekir» demiştir. İmam Ebû Yûsuf, İmam Muhammed ve İmam Şafii de «İster gece yapsın, ister ertesi güne bıraksın, bir şey lâzım gelmez» demişlerdir. Delilleri de Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in deve çobanlarına geceleyin yapmak iznini vermesidir,
Rivayet olunduğuna göre İbn Abbas da «Birisi Rasûlullah (s.a.s)'a, 'Akşam olduktan sonra cemreyi taşladım. Bir zararı var mı?' diye sordu.
Rasûlullah(s.a.s),
'Zararı yoktur' diye cevap verdi» 134 demiştir.
îmam Mâlik de «îttifak ile sünnet olan, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in cemreyi taşladığı vakit içinde taşlamaktır. Bunu yapmayan bir kimse haccın sünnetlerinden birine muhalefet etmiş olur. Hacc'ın sünnetlerine muhalefet ise -İbn Abbas'tan rivayet olunduğuna 135 ve cumhur tarafından da benimsendiğine göre- kurban kesmeyi gerektirir» demiştir. îmam Mâlik'e göre Peygamber (s.a.s) Efendimiz tarafından deve çobanlarına verilen ruhsat, bayramın birinci günü için verilmemiş, bayramın üçüncü ve dördüncü günlerinin taşlarını üçüncü günde atıp gitsinler diye verilmişti. Onlardan, bunu yaptıktan sonra Mina'dan ayrılanların haca bitmiş olurdu, ayrılmayanlar ise ertesi gün diğer hacılarla birlikte son günün cemresini bir daha taşlamaları lâzım gelirdi.
Ulemanın cumhuruna göre ise, deve çobanlarına verilen ruhsat -îmam Mâlik'in iddia ettiği üzere- muayyen iki günün cemrelerini birlikte taşlaya-bilmeleri için değildi. Ancak îmam Mâlik'e göre, daha vacib olmamış olan cemrenin taşlanması caiz değildir. Meselâ üçüncü günde kişi, eğer Önceki günün cemresini taşlamamışsa, onu da üçüncü günün cemresi ile birlikte taşlayabilir. Fakat dördüncü günün cemresini üçüncü günde taşlayamaz. Çünkü -ona göre- daha vücub kesbetmeyen bir şey ifa edilemez. Diğer ulema ise, bunu kazaya benzeterek geçmiş günle gelecek gün arasında fark görmemişlerdir.

Sıhhatli hadislerle sabit olmuştur ki Peygamber (s.a.s) Efendimiz bayram günü büyük cemreyi taşladıktan sonra önce kurbanını kesmiş sonra başını traş etmiş, sonra Tavafü'l-îfâda'yı yapmıştır 136, Peygamber (s.a.s) Efendimiz, böyle yaptığı için ulema da bunun, haccın adabı olduğunda müttefiktirler.
Fakat bu sıraya göre yapmayan kimse hakkında ihtilâf etmişlerdir.
îmam Mâlik, «Cemreyi taşlamadan önce, başını traş eden kimseye kurban lâzım gelir» demiştir. îmam Şafii, îmam Ahmed, îmam Dâvûd ve Ebû Sevr ise, «Ona bir şey lâzım gelmez» demişlerdir. Delilleri de îmam Mâlik'in îbn Ömer'den «Rasulullah (s.a.s) Mina'da halkın sorularını dinliyordu. Biri geldi ve 'Ya Rasâlallah! Ben bilmeyerek kurbanımı kesmeden başımı traş ettim' dedi. Peygamber (s.a.s),
«Kurbanını kes, bir şey olmaz» dedi. Bir başkası da gelip: 'Ya Rasâlallah, ben bilmeyerek cemre'yi taşlamadan, kurbanımı kestim' dedi. Rasulullah (s.a.s) ona da,
«Git taşları at, bir şey olmaz» dedi. Kısacası; o gün Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e sırasına göre yapılmayan şeyler hakkında kim ne sordu ise Efendimiz (s.a.s) kendisine,
«Git yap, bir şey olmaz» dedi» mealinde rivayet ettiği hadistir ki bu hadis îbn137 Abbas'tan da rivayet olunmuştur. İmam Mâlik de: «Peygamber (s.a.s) Efendimiz, zamanı gelmeden başını traş etmek zorunda kalan adama fidye vermesi ile hükmettiği halde, keyfi olarak bunu yapana nasıl fidye lâzım gelmez? Kaldı ki hadiste: Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in bu adama da: Git yap, bir şey lâzım gelmez diye söylediği geçmektedir» şeklinde delil gtirnıiştir.
îmam Mâlik'e göre, kurbanını kesmeden başını traş eden ve cemre'yi taşlamadan kesene bir şey lâzım gelmez. îmam Ebû Hanife ise, «Kurbanını kesmeden veyahut cemreyi taşlamadan başını traş edene kurban lâzım gelir. Hatta eğer bu adam Kıran haccını yapıyorsa kendisine iki tane kurban lâzım gelir» demiştir.
îmam Züfer ise «Üç tane kurban lâzım gelir. Biri Kıran için, iki tanesi de kurbanını kesmeden ve cemreyi taşlamadan başını traş ettiği için lâzımgelir» demiştir.
Ulema, cemreyi taşlamadan kurbanını kesene ise bir şey lâzım gelmediğinde müttefiktirler. Çünkü buna bir şey lâzım gelmediğine dair nass vardır. Ancak îbn Abbas'tan 'Kim bir nüsükü zamanında ve sırasında göre yapmazsa bir kan akıtsın ve cemreyi taşlamadan ve başını traş etmeden Tavâfü'1-îfâ-da'yı yapan kimse de, bunları yaptıktan sonra bir daha tavaf yapsın' dediği rivayet olunmuştur.
îmam Şâfıi ile tabileri, «Bir daha tavaf yapması gerekmez» demişlerdir. Evzâî de «Eğer cemreyi taşlamadan Tavâfü'l-îfâda'yı yapar ve ondan sonra kadınlara yaklaşırsa kendisine kurban lâzım gelir» demiştir. 138

131 Ebû Dâvûd, Menâsik, 5/66, no: 1940.
132 Ebû Dâvûd, Menâsik, 5/66, no: 1942.
133 Ebû DAvÛd, Menâsik, 5/66, no: 1943. (4)îbnEbîŞeybe,4/30.
134 Ebû Dâvûd, Menâsik, 5/79, no: 1983.
135 Mâlik, flaccy 20/79, no: 240.
136 Müslim, İkice, 15/19, no: 1218.
137 Malik, Ilacc, 20/81, no: 242.
138 İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/197.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın