Cemaatle namaz

2.Cemaatle Namaz

Bu babın ana mes'elelerini toplayan bahisler yedi fasıldan ibarettir. Birinci fasıl cemaatle namaz kılmanın hükmüne, ikinci fasıl imametin şartlan ile imam olmaya müstahak olanların kimler olduğuna ve imama has olan hükümlere, üçüncü fasıl imama uyanlann imamın hangi tarafında durmalan-nın gerektiğine ve onlara has olan hükümlere, dördüncü fasıl imama hangi şeylerde uyulup hangi şeylerde uyulmadığına, beşinci fasıl imama uymanın keyfiyetine, altıncı fasıl imamın, kendisine uyanlardan hangi şeyleri yüklendiğine, yedinci fasıl imamın namazım ifsad ettiği zaman, imama uyanlann da namazının fesada gitmesine sebep olan şeylerin beyanına dairdir. [231]

A- Cemaatle Namazın Hükmü:

Bu fasılda iki mes'ele bulunmaktadır.

1- Ezan sesini işitenlere cemaatle namaz kılmak vacib midir, değil midir?

2- Kişi namaz kıldıktan sonra mescide girerse kılmış olduğu namazı bir daha cemaatle kılması vacib midir? [232]

1. Ezanı Duyanın Cemaate Katılması:

Cumhûr'dan kimisi: «Cemaatle namaz kılmak, sünnettir» kimisi «Farz-ı kifâyedir» demiştir. Zahirîlere göre ise: Cemaatle namaz kılmak her mükellefe farz-ı ayındır.

Bu ihtilâfın sebebi, bu mevzuda varid olan hadis mefhumları arasında bulunan çelişmedir. Çünkü Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in,

«Cemaatle kılınan namaz, tek başına kılınan namazdan yirmibeş veya-hutyirmiyedi kat üstündür» [233] hadisinin zahirinden, cemaatle namaz kılmanın mendub olduğu anlaşılmaktadır. Zira sevabının tek başına kılınan namazın sevabından çok olması, tek başına kılınan namazın da caiz olması demektir. Elinden tutacak bir kimsesi bulunmadığını söyleyerek mescide gelmemek için Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den müsaade isteyen âmâ'ya Efen-dimiz'in önce müsaade etmesi, sonra

«Ezan sesini işitiyor musun» diye sorup: «Evet işitiyorum» cevabını aldıktan sonra:

«Sana, senin gelmemen için bir yol bulamıyorum» buyurduğuna dair Müslim'in kaydettiği hadis [234]ise, mazur olmayanlara cemaatle namaz kılmanın farziyetinde nass'a yakındır.

Sıhhatinde ittifak edilen Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in:

«Hayatım yed-İ kudretinde olan Allah'a yemin ederim ki bir miktar odun hazırlanmasını, sonra namaz için ezan okunmasını, sonra birisine yerime namaz kıldırmasını emredip de gideyim ve cemaate gelmeyenleri bulup ve evlerini başlarına yıkıp yakayım diye düşündüm. Hayatım yed-i kudretinde olan Allah'a yemin ederim ki eğer onlardan biri (yatsı namazına gelmekle) eline bir yağlı kemik veya iki güzel okçuğun geçeceğini bilseydi yatsı namazından (bir an bile) geri kalmazdı»[235] diye buyuduğuna dair Ebû Hü-reyre'nin hadisi ile «Peygamber (s.a.s) Efendimiz bize hidâyet yollarını Öğretmiştir. Bunlardan biri ezan okunan mescidde namaz kılmaktır» [236]bir rivayette «Eğer siz Peygamber iniz'in yolunu terk ederseniz sapıklığa düşersiniz» [237],"lbn Mes'ud'un hadisi de bunu te'yid etmektedir.

Bunun için iki gruptan her biri muhalif grubun aldığı hadisi te'vil edip kendisinin aldığı hadisin manâsına döndürmek suretiyle bu hadisleri le'lif etmiştir.

Zahirîler «Vacib olan şeyler arasında da sevab bakımından fark olabilir, yani cemaatle kılınan namaz ile tek başına kılınan namaz arasında sevab farkını gösteren hadis «Cemaatle namaz kılmak zorunda olan kimsenin cemaatle namaz kılması, mazur olduğu için cemaate gelmeyen kimsenin tek başına namaz kılmasından şu kadar kat sevablıdır» mânâsındadır demiş ve bu görüşlerine, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in:

«Oturarak namaz kılanın sevabı ayakta namaz kılanın sevabının yarısıdır» hadisi ile ihticac etmişlerdir.

Diğerleri ise «Amâ'nın hadisi, Cum'a ezanı hakkında olabilir. Çünkü sesini işitene icabet etmek ittifak ile vacib olan ezan, Cum'a ezanıdır» demişlerdir. Bu, -Allah bilir- uzak bir te'vildir. Zira hadisin nass'ı, «Ebû Hüreyre dedi kî: Âmâ bir adam Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e gelip: Ya Rasûlallah, elimden tutup beni mescide getirecek kimsem yoktur» diyerek Peygamber (s.a.s) Efendimiz'den evinde namaz kılmak için ruhsat istedi. Efendimiz (s.a.s)'de ilkin ona ruhsat verdi ise de, adam dönünce ona

«Ezan sesini işitiyor musun?» diye sordu. Adam: «Evet» [238]«Öyleyse icabet et» dedi» şeklindedir. Bunun zahirinden ise, Cum'a ezanım anlamak uzaktır. Kaldı ki, Cum'a namazına gitmek, Cum'a namazının kılındığı yerde oturanlara -ezan sesini ister işitsin ister işitmesinler- vacibtir ve bunda ihtilâf edildiğini ben işitmedim. Ne var ki bu hadise, Muvatta'da rivayet olunan Utban b. Mâlik'in hadisi muarızdır. Zira bu hadiste «Utban b. Mâlik a'mâ olduğu halde cemaate gelirdi. Peygamber (s.a.s) Efendimiz'e: Karanlık olur, yağmur olur, sel olur. Ben de gözleri görmez bir kimseyim. Benim evimde, bir yerde namaz kıl ki ben orayı kendime namaz yeri yapayım dedi. Peygamber (s.a.s) Efendimiz de evine gidip

«Nerede namaz kılmamı istiyorsun?» diye sordu. Utban kendisine bir yer gösterdi. Efendimiz de o yerde namaz kıldı» [239]denilmektedir. [240]

[231] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/297.

[232] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/297-299.

[233] Buhârî, Ezan, 10/30, no: 645; .Müslim, Mesâcid, 5/42, no: 650.

[234] Müslim, Mesâcid, 5/48, no: 653.

[235] Buhârî, Ezan, 10/29, no: 644; Müslim, Mesâcid, 5/42, no: 651.

[236] Müslim, Mesâcid, 5/44, no: 654.

[237] Müslim, Mesâcid, 5/44, no: 257.

[238] Müslim, Müsâfirîn, 6/16, no: 735.

[239] Mâlik, Kasrü's-Satât, 9/24, no: 86.

[240] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/299-301

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın