Canlı hayvanı kesilmişle değiştirme

b- Canlı Hayvanı Kesilmişle Değiştirme

Ulema, canlı hayvanı kesilmiş hayvan ile satıp değiştirmenin caiz olup olmadığında ihtilâf ederek üç gruba aynimi şiardır. Bir grup «Mutlaka caiz değildir» demiştir ki, îmam Şâfıi ile Leys b. Sa'd bu görüştedirler. Bir grup «Cinsleri değişik olursa caizdir. Fakat aynı cinsten olduklan zaman caiz değildir. Çünkü miktarlarının eşit olduğu bilinemez. Bu da, eğer ikisinden de gaye yemek ise böyledir» demişlerdir. Bunu da diyen, imam Mâlik'tir. O halde imam Mâlik'e göre kesilmiş bir koyun, kesmek için satın almak istenen canlı bir koyunla değiştirilmez. Bu da eti yenilen hayvanlarda böyledir. Hatta imam Mâlik'e göre birini kesmek için iki canlı koyunu bile birbirleriyle değiştirmek caiz değildir, imam Mâlik'e göre bu, Ölçüsüz ve tartısız satış babından olduğu için ribadır. Üçüncü grup da «Mutlaka caizdir» demiştir, îmam Ebû Hanife de buna katılır.

Bu ihtilâfın sebebi, bu babın kaideleriyle Said b. eî-Müseyyeb'in Mürsel olan hadisi [34] arasında bulunan çelişmedir. Zira îmam Mâlik, Zeyd b. Eşlem yoluyla Said b. el-Müseyyeb'ten, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in sanlı hayvanı et ile değiştirmeyi yasak ettiğini rivayet etmiştir. Bu hadis ile, bu tür satışlann haram olduğunu gerektiren bu babın herhangi bir kaidesi arasında çelişki görenler ise, iki yoldan birini tutmak zorunda kalarak ya haildisi başlıbaşına bir kaynak sayıp tercih ya da -kaidelerle çeliştiği için- te'lif etmişlerdir. îmam Şâfıi hadisi, îmam Ebû Hanife de kaideleri tercih etmiştir, îmam Mâlik ise, hadiste geçen değiştirmeyi zeytinyağını zeytinle değiştirmek gibi riba babından, yani ribaya tabi olan bir yiyecek maddesinin, üretildiği ana ürünü ile değiştirilmesi kabilinden saymıştır ki, ulema bu değiştirmeye -İleride anlatacağımız üzere- müzâbene satışı derler. Müzâbene ise, bir bakıma riba alım satımına, bir bakıma da meçhul alım satıma girmektedir. Zira müzâbene ribaya tabi olan maddelerde hem riba, hem meçhul olduğu için, ribaya tabi olmayan maddelerde de meçhul olduğu için haramdır. Çünkü ana üründen ne kadar üretileceği bilinemez. [35]

[34] Mâlik, Buyu\ 31/27, no: 64; Şafii, Muhtasaru'l-Müzenî, 8/176; Ebû Dâvûd, Merâstt, 21.

[35] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/166-167.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın