Ayakta kılanın oturarak kılana uyması

2. Ayakta Kılanın Oturarak Kılana Uyması:

Ulema'nin hepsi «Hasta olmayan kimsenin -tek başına olsun, imam olarak olsun- farz namazı oturarak kılması caiz değildir» demişlerdir. Zira Cenâb-i Hak, "Gönülden boyun eğerek Allah İçin namaza dur"[293] buyurmuştur.

Hasta olmayan kimsenin -hasta olduğu için- oturarak namaz kılana uymasında ise, ihtilâf edip üç çeşit görüşte bulunmuşlardır.

1- «Hasta olduğu için oturarak namaz kıldıranın arkasında oturarak namaz kılınır». İmam Ahmed ile îshak bunu benimser,

2- «Ayakta namaz kılınır». Ebû Ömer b. Abdilberr: «İmam Şâfıi ile ta-bi'leri, imam Ebû Hanife ile tabileri, Zahirîler, Ebû Sevr ve diğer müctehid-ler bu görüşü benimser. Hatta bunlar daha ileri giderek: Eğer imam rükû' ve secdeleri yapamaz ve bunları sadece göz işaretleri ile yapabilirse, yine arkasında ayakta namaz kılınır demişlerdir» diyor.

lbn Kasım ise «Oturarak namaz kılanın imameti caiz değildir. Arkasında kılınan namaz -ister ayakta, ister oturarak kılınmış olsun- fasiddin> diye rivayet etmektedir.

İmam Mâlik'ten: «Eğer vakit daha çıkmamış ise o namaz bir daha kılınmalıdır» diye bir ikinci görüş de rivayet olunmaktadır. Fakat bu görüş men'e değil, kerahete mebnidir. îmam Mâlik'ten birinci görüş daha meşhurdur.

Bu ihtilâfın sebebi, hem bu mevzudaki hadislerin birbirleri ile taa-ruzu, hem de imam Mâlik'in hüccet saydığı Medine halkı amelinin hadislerle çatışmasıdır. Zira bu mevzuda birbirleriyle çelişen iki hadis bulunmaktadır.

Biri, Enes (r.a.)'in «Peygamber (s.a.s):

«İmam, oturarak namaz kıldığı zaman siz de oturarak kılın» buyurdu» hadisidir.

Hz. Âişe (r.a.)'nin hadisi de aynı mânâdadır ki şöyledir: «Peygamber (s.a.s) bir defa hasta iken evde namaz kıldırdı. Kendisine uyan birkaç kişi ayakta durdular. Onlara oturun diye işaret etti ve namazdan çıktıktan son-

«İmam, ancak kendisine uyulsun diye imam edilmiştir. Eğildiği zaman eğilin, kalktığı zaman kalkın, oturarak namaz kıldığı zaman oturarak kılın» buyurdu».[294]

ikinci hadis ise, Hz, Âişe (r.a.)'nin «Peygamber (s.a.s), vefatına neden olan hastalığı esnasında evinden çıkıp mescide geldi. Babam Ebû Bekir de cemaate ayakta namaz kıldırıyordu. Babam geri çekilmek istedi ise de Peygamber (s.a.s) kendisine: Yerinde dur diye işaret etti ve yanında oturdu. Bundan sonra Ebû Bekir, Peygamber (s.a.s)'in, cemaat de Ebû Bekir'in namazına uyarak namaza devam ettiler» hadisidir [295]

Ulema da, bu hadislerin yorumunda nesih ve tercih olmak üzere iki yola aynimi şiardır. Nesih yoluna gidenler: «Hz. Aişe (r.a.) hadisinin zahirinden -bir namazda iki kişinin imamet etmeleri caiz olmadığı için- Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in imamlık, Hz. Ebû Bekir'in de mübelliğlik (imamın sözlerini uzaktakilere duyuruculuk) ettiği ve cemaatin ayakta, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in de oturarak namaz kıldıkları anlaşılmaktadır. Bu ise Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in en son fiilî sünnetidir. Şu halde bununla, Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in bu mevzuda olan önceki kavli ve fiili sünnetleri nesholunmuştur» demişlerdir.

Tercih yoluna gidenler ise: «Hz. Aişe (r.a.)'nin hadisinde rivayetler birbirini tutmamakta, kimisinde Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in, kimisinde Hz. Ebû Bekir'in imamet ettiği bildirilmektedir» diyerek Enes (r.a.)'in hadisini tercih etmişlerdir. îmam Mâlik'in ise, delili yoktur. Zira her iki hadis de oturarak namaz kıldırmanın cevazını göstermektedirler. Aralarındaki fark, sadece şudur: Birisi, oturarak namaz kıldıranın arkasında oturarak, diğeri, ayakta namaz Jcıl-manın gerektiğini bildirmektedir. Hatta Ebû Muhammed b. Hazm «Hz. Aişe (r.a.)'nin hadisinde, cemaatin, ne ayakta, ne de oturarak namaz kıldığına dair bir açıklık yoktur. Açıkça bildirilen bir hükmü, açık olmayan bir delilin delâleti ile terk etmek ise, gerekmez» demiştir.

Ebû Ömer de «Ebu'l-Mus'ab, Muhtasar adlı kitabında îmam Mâlik'ten: «Hiçbir kimse oturarak namaz kıldıramaz. Eğer kıldırırsa hem onların, hem kendisinin namazı fasittir. Zira Peygamber (s.a.s) Efendimiz:

«Benden sonra hiç kimse oturarak namaz kıldırmasın» buyurmuştur dediğini rivayet etmektedir» diyor.

Ebû Ömer, «Bu hadis, hadis ulemasmca sahih değildir. Zira onu Câbir el-Câfî mürsel olarak rivayet etmiştir. Halbuki el-Câfî'nin müsned olarak rivayet ettiği hadisler bile hüccet değildir. Şu halde, mürsel olarak rivayet ettiği hadisler nasıl hüccet olabilir» diyor.

İbnü'l-Kasım da îmam Mâlik'ten, Rabia b. Abdurrahman'ın «Peygamber (s.a.s) Efendimiz, hasta iken mescide geldiğinde Ebû Bekir imamlık ederdi. Efendimiz (s.a.s) ona uyarak namaz kıldı ve:

«Hiçbir Peygamber-ümmetinden birisi ona imamlık etmeden- ölmemiştir» buyurdu» [296]hadisi ile ihti-cac ettiğini nakletmektedir. Halbuki bu hadiste delil yoktur. Zira Peygamber (s.a.s) Efendimiz'in, Hz. Ebû Bekir'e uyup uymadığı bilinemez. Meğer -oturarak namaz kıldırmak caiz olmadığı için- Peygamber (s.a.s) Efendimiz Hz. Ebû Bekir'e uymuştur diye zannedilmiş ola. Bu da nihayet bir zan olup zan için nassı terk etmek gerekmez. Kaldı ki bu hadis zayıftır. [297]

[293] Bakara, 2/238.

[294] Buhârî, Ezan, 10/51, no: 688; Müslim, Salât> 4/19, no: 412.

[295] Buhârî, Ezan, 10/47, no: 683; Müslim, Salât, 4/21, no: 97.

[296] îbn Sa'd, Tabakât, 2/222.

[297] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/316-317.

[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın