|
Konu Başlığı: Anlaşma fiyatını arttırma veya indirme Gönderen: ღAşkullahღ üzerinde 19 Şubat 2011, 16:44:22 C- Anlaşma Fiyatını Arttırma veya İndirme: Ulemanın -bu babtan olmak üzere- meşhur meselelerinden biri de, satış akdi yapıldıktan sonra satış bedelini arttırmak veyahut onda indirim yapmak, yani satıştan sonra alıcının, satış esnasında üzerinde anlaşılan saöş bedelini saücı lehine arttırması veyahut sancının alıcı lehine onda indirim yapması halinde, arttınlan veyahut indirilen miktarın satış bedelinden sayılıp sayılmadığı mes'elesidir. Bu iki görüş arasındaki farkın faydası şudur ki, eğer aıttınlan şey satış bedelinden sayılırsa -satılan malın, satıcısından başkasına ait olduğu anlaşıldığı veyahut kusurlu görüldüğü için geri verildiği zaman- satış bedelinde arttınlan şeyin geri verilmesi gerekir. Ayrıca eğer satış bedelinden sayılırsa -Şarap ve domuz eti gibi- satılması caiz olmayan bir şey olduğu zaman satış fesada gider. Halbuki, eğer satış bedelinden sayılmazsa bunlardan hiçbiri lazım gelmez. İmam Ebu Hanife, satış bedelinden sayıldığı görüşündedir. Ancak o da -diğerleri gibi- şuf a hakkı talebinde ve murabaha, yani yüzdelik kârla yapılan satışlarda satış bedeline dahil olmadığı, eski bedeline ise onun üzerinden muamele görmek gerektiği görüşündedir, ki İmam Mâlik de buna katılır. İmam Şâfıî ise «Ne arttınlan, ne de indirilen şey, saüş bedelinden sayılmaz. Bunlar birer hibeden başka bir şey değillerdir» demiştir. Satış bedelinden sayanlar «Kadınlara -mehirlerinden başka- karşılıklı rıza ile herhangi bir şeyi vermekte sizler için günah yoktur» [158] ayet-i kerimesi ile istidlal etmişlerdir. Derler ki: Kadının mehrinden fazla olarak kadına verilen herhangi bir şey mehre dahil olunca, satış bedelinden fazla olarak verilen şeyin de satış bedeline dahil olması lazım gelir. İkinci grup da, satış bedelinden fazla olarak verilen şeyin, şuf a hakkı talebinde satış bedeline dahil olmadığında ulemanın ittifakı ile ihticac etmişlerdir. Kısacası: Birinci akdin kesinleşip bittiği görüşünde olanlar, «Satış bedelinden fazla olarak verilen şey hibedir» demişlerdir. Satış bedelinden fazla olarak verilen şeyin birinci akdin feshi ve yeni bir ak^d olduğu görüşünde olanlar da, fazla olarak verilen şeyin satış bedelinden sayıldığını söylemişlerdir. [159] [158] Nisa, 4/24. [159] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/248-249. |