Sayfayı Yazdır - Altının altınla gümüşün gümüşle değişimi

1. Altının Altınla, Gümüşün Gümüşle Değişimi:

Ulema, altının altınla ve gümüşün gümüşle -her ikisi de tartıca eşit ve aynı zamanda peşin olmadıkları, yani akid meclisinde teslim edilmedikleri takdirde- satışının caiz olmadığında müttefiktirler. Ancak Ibn Abbas ile Mekke fukahasından ona tabi olanlardan, miktarları eşit olmasa da birbirleri ile satılmasını caiz gördükleri, fakat veresiye olarak birbirleri ile satılmalarını caiz görmedikleri rivayet olunmuştur. Zira îbn Abbas, Üsâme b. Zeyd yolu ile Peygamber Efendimiz'den,

«Riba, veresiyeden başka bir şeyde yoktur» buyurduğunu rivayet etmiştir, ki bu hadis sahihtir. Bunun için Ibn Abbas (r.a.) bu hadisin zahirini tutarak veresiyeden başka bir şeyde riba görmemiştir. Cumhur ise, îmam Mâlik'in Nâfı' tarikiyle Ebû Said el-Hudrî (r.a.)[2] den Peygamber Efendimizin buyurduğunu rivayet ettiği,

«Altım altınla satmayınız, ancak bunlardan bazısını bazısına ziyade etmeyerek misli misline (miktarları eşit surette) satınız. Gümüşü de gümüşle satmayınız. Ancak bunlardan bazısını bazısına ziyade etmeyerek misli misline satınız. Bunlardan meydanda olmayan bir şeyi de meydanda olanı ile satmayınız» [3] hadisine dayanmıştır, ki bu hadis, bu bâbta rivayet olunan hadislerin en sahihidir. Ubade b. Sâmit'in hadisi de bu konuda sahih bir hadiştir, tşte bu konuda nass oldukları için, cumhur bu hadislere dayanmıştır. îbn Abbas'ın hadisi ise, bu konuda nass değildir. Çünkü onun hadisinde iki ifade şekli rivayet olunmuştur. Birisine göre Peygamber Efendimiz,

«Riba ancak veresiyede vardır» [4] demiştir, ki bunda nass yoktur. Çünkü bu deyimden, birbirleri ile birbirinden fazla olarak satılmasında riba bulunmadığı, Delilü'l-Hitab yolu ile anlaşılmaktadır. Delilu'l-Hitab ise -hele eğer onunla nass çelişirse- zayıf bir delildir. Diğer rivayete göre de Peygamber Efendimiz, «Veresiyeden başka bir şeyde riba yoktur» [5]demiştir. Bu deyim de her ne kadar -zahirinden, veresiye olmayan herhangi bir satışta riba bulunmadığının anlaşıldığı için- Öteki deyimden daha kuvvetli ise de, bu deyimle Peygamber Efendimiz, «Çoğunlukla riba veresiyeden başka bir şeyde yoktur» demek istemiş olabilir. Bunun için bu deyim de nass değildir. Bu deyim de nass olmayıp diğer hadisler nass olunca, bu hadisi de onlarla te'lif edilebilecek bir biçimde yorumlamak lazım gelir.

Cumhura göre alan altınla ve gümüş gümüşle değiştirildiği zaman -îster sikkeli, ister külçe ve ister süs olarak kullanılan altın veya gümüş olsunlar-miktarlarının eşit olması gerekir. Çünkü bu konuya dair yukarıda geçen hadislerde bir istisna yoktur. Ancak Muaviye, külçe halinde olan altın ve gümüşün süs eşyası haline getirilen altın ve gümüşle değiştirildiği zaman -birisinde işçilik bulunduğu için- birinin diğerinden çok olmasında bir sakınca bulunmadığı görüşünde idi. Rivayet olunduğuna göre tmam Mâlik'e de,

"Kişi, külçe olan altın veya gümüşünü darbhaneye götürüp darb ücretini verir ve darbhaneden kendi altın veya gümüşünün tartısı kadar dinar veya dirhem alıp geri döner. Bu caiz midir?" diye sorulmuş, îmam Mâlik,

"Eğer adamın arkadaşları yol üzerinde oldukları için, bizzat altın veya gümüşü eritilip ona sikke vuruluncaya kadar arkadaşlarının hareket edip onu bırakmaları tehlikesi varsa, bir sakıncası olmadığını umarım" diye cevap vermiştir. îmam Mâlik'in tabilerinden Îbnu'l-Kasım da buna katılır. Fakat onun tabilerinden îbn Vehb ile İsa b. Dinar ve fukahanın cumhuru bu görüşe katılmamışlardır. [6]

[2] Buharî, Buyu', 34/79, no: 2178; Müslim, Musâkât, 22/18, no: 1596.

[3] Buharî, Buyû\ 34/78, no: 2177; Müslim, Musâkât, 22/14, no: 1574.

[4] Müslim, Musâkât, 22/18, no: 1596; Nesaî, 7/281.

[5] Buharî, Buyu', 34/79, no: 2178.

[6] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/258-259.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 24 Ocak 2011, 17:24:19