Sayfayı Yazdır - Alım satım anlaşmazlıkları

4. Alım-Satım Anlaşmazlıkları:

Ulema, her ne kadar alıcı ile satıcı satış bedeli miktarında ihtilafa düştükleri zaman -eğer şahitleri yoksa- ikisi de yemin eder ve saüş bozulur, diye müttefik iseler de, ne zaman ihtilaf ederlerse ikisi de yemin ederler diye ihtilaf etmişlerdir.

İmam Ebû Hanife ile bir cemaat, «Eğer satılan mal daha duruyorsa, yemin ederler ve satış bozulur. Eğer durmuyorsa, söz -yemin ettiği takdirde-alıcınm sözüdür» demişlerdir. İmam Şâfıî ile, İmam Ebû Hanife'nin arkadaşlarından Muhammed b. Hasan ve İmam Mâlik'in arkadaşlanndan Eşheb de «Mal elden çıkmış olsa bile, ikisi de yemin ederlei» demişlerdir. İmam Mâlik'den ise, iki rivayet gelmiştir.

Bir rivayete göre İmam Mâlik, «Eğer alıcı henüz malı teslim almamış ise, yemin ederler ve satış bozulur. Eğer teslim almış ise, söz alıcının sözüdür demiştir.

İkinci rivayete göre, imam Mâlik tmam Şafiî gibi söylemiştir. Birinci rivayetin sahibi Îbnu'l-Kasım, ikincisinin de Eşheb'dir.

imam Mâlik'e göre mal, pazarların değişmesi ve satılan malın çoğalıp azalması ile elden çıkmış sayılır, imam Davud, Züfer ve Ebu Sevr de, «Her halu-kârda söz alıcının sözüdür. Ancak eğer ihtilafları satılan malın veyahut satış bedelinin cinsinde ise, ikisi de yemin eder ve satış bozulur» demişlerdir.

«Sancı ile alıcı ihtilaf ettikleri zaman her ikisi de yemin eder ve satış bozulur» diyen ulemanın delili, Ibn Mes'ud (r.a.)'ım «Peygamber Efendimiz (s.a.s),

«Alış - veriş yapan herhangi satıcı ile alıcı bir satış akdini yaptıktan sonra anlaşmazlığa düşerlerse söz, ya satıcının sözüdür, ya da satışı bozup her biri diğerinin malını geri verir'buyurdu» [160]hadisidir.

Bu hadisi umuma hamledenler, «Ne zaman olursa olsun, satıcı ile alıcı anlaşmazlığa düşünce, ikisi de yemin eder ve satış bozulur. Çünkü ikisi de hem davacı, hem davalıdırlar» demişlerdir. Hadisi, satıcı ile alıcının, davalarında haklılık ihtimali bakımından aynı derecede oldukları zamana hamletmek gerektiğini söyleyenler ise «Alıcı, malı teslim aldığı veyahut mal elden çıknğı zaman, durum alıcının haklı olduğuna şahitlik ettiği için alıcının haklı olma ihtimali daha kuvvetlidir. Yemin de, davalaşan taraflardan hangisinin haklı olduğu ihtimali daha kuvvetli ise, ona düşer» demişlerdir, imam Mâlik'e göre bu bir kaidedir. Bunun içindir ki imam Mâlik, yemin hakkını bazı yerlerde davacıya,,bazi yerlerde davalıya verir. Çünkü ona göre yemin hakkının davalıya -davalı olduğu için- ait olduğunu bildiren bir nass yoktur. Eğer yemin hakkı davalıya verilmiş ise, davalı olduğu için değil, çoğunlukla haklı olma ihtimalinin daha kuvvetli olduğu içindir. O halde eğer bazı yerlerde davacının haklı olma ihtimali daha kuvvetli ise, yemin hakkı ona aittir. «Söz, alıcının sözüdür» diyenler de, «Çünkü satıcı alıcı lehine satışı ikrar etmiştir» demişlerdir.

İmara Dâvûd ile onun görüşünde olanlar ise, Ibn Mes'ud'un hadisini -munkatı' olduğu için- reddetmişlerdir. Bu hadis munkatı olduğu içindir ki Buharı ile Müslim'de yer almamış ve yalnız imam Mâlik tarafından nakledilmiştir.

İmam Mâlik'den satıcı ile alıcının ikisi de yeminden çekinmeleri hali için iki rivayet gelmiştir.

Bir rivayete göre İmam Mâlik, «Satış bozulur», bir rivayete göre «Söz Satıcının sözüdür» demiştir.

Satıcı ile alıcıdan hangisine, önce yemin verilir konusunda da Mâlikî uleması ihtilaf etmişlerdir. En meşhur olan rivayete göre, önce -hadiste geçtiği üzere- satıcıya verilir.

İmam Mâlik'in mezhebinde, satıcı ile alıcıdan biri, satışın bozulmasına hükmedildikten sonra davasından dönebilir mi, dönemez mi diye keza ihtilaf vardır. [161]

[160] Mâlik, Buyu', 31/38, no: 80.

[161] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 3/249-251.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Bidayetül Müctehid => Konuyu başlatan: ღAşkullahღ üzerinde 19 Şubat 2011, 16:43:11