> Forum > ๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ > İslam Tarihi Eserleri > Asrı Saadette İslam > Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması
Sayfa: [1]   Aşağı git
  Yazdır  
Gönderen Konu: Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması  (Okunma Sayısı 2619 defa)
30 Eylül 2010, 15:02:45
Safiye Gül

Çevrimdışı Çevrimdışı

Mesaj Sayısı: 15.436


« : 30 Eylül 2010, 15:02:45 »



İkinci Bölüm


TÜKETİCİNİN FİYAT YÜKSELMELERİNE KARŞI KORUNMASI


Burada "Tüketicinin Fiyat Yükselmelerine Karşı Korunma­sı" başlığı altında islam'ın ilk döneminde uygulanan serbest fiyat politikası'nı, devletin piyasaya müdahalesi demek olan narh'ı, genel olarak enflasyonun tanımı, ve karşı tedbirleriyle birlikte genel olarak kâr oranı, Asr-ı Saadette kâr anlayışıyla satış çeşit­lerini, kâr elde edilirken sakınılması gereken hile ve aldatma'yı inceleyeceğiz. Bu inceleme Asr-ı Saadet ile sınırlı olmakla birlikte gerekli olan yerlerde islâm ekonomi sistemi çerçevesinde bir de­ğerlendirmeye gidilecektir. [24]

 
A) Serbest Fiyat Politikası
 
Piyasada fiyatların oluşmasında esas olan arz ve talep yasası­dır. Fiyat ise, bir malın veya bir hizmetin elde edilmesi için veril­mesi gereken para miktarıdır. Ya da bir mal veya hizmet birimi­nin para ile mübadelesidir. Fiyat iktisadî faaliyeti harekete geti­ren bir unsur olup üretim faktörlerinin fiyata bağlı olarak değişe-bilirliği söylenebilir. Fiyat bir anlamda piyasayı harekete geçiren motor vazifesi görmektedir.[25]

Firmaların birbirine etki veya baskı yapamayacağı tam bir serbest rekabetin geçerli olacağı bir piyasada fiyatlar tüketici ve satıcının rıza ve kabulüne dayanan bir çerçevede oluşur. Kur'ân Ey iman edenler! aranızda karşılıklı rızâya dayanan ticaret ol­ması hali müstesna, mallarınızı, bâtıl (haksız ve haram yollar) ile aranızda(alıp vererek) yemeyin.ÇVe aksini yapıp batıl yollarla mallarınızı tüketerek biribirinize düşüp) kendinizi (çeşitli buna­lımlara sürükleyerek) öldürmeyin. Şüphesiz Allah, sizi esirgeyeçektir." (4: 29) derken böyle bir ekonomik özgürlük ortamının gerekliliğine işaret etmektedir. Bundan dolayı ticaret özgürlüğü­ne ve malların piyasada serbest olarak hareket etmesine hiç bir engel getirilmediği gibi serbest ticaretin ve serbestlik içinde geli­şen iktisadî hayatın sağlıklı olarak devamı için mümkün olan ted­birlere başvurulmuştur. Bazı durumlarda Halife I. Ömer'in (r.a.) yaptığı gibi vergiler %50'ye varan oranda indirilmiş aynı zamanda serbest rekabet şartlarının geçerli olacağı bir pazar oluşturabil­mek için aşın fiyat düşürme, stokçuluk ve sınırsız kâr gibi husus­lar sürekli kontrol altında tutulmuştur. Hz. Peygamberin (s.a.v.) yaptığı gibi Halife I. Ömer (r.a.) de sık sık pazarda dolaşır» satıcıla­rı uyarır ve aydınlatırdı. [26]

Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde, Medine'de serbest rekabe­tin oluşması ve ekonomik hayatın Medine'deki Yahudilerin kont­rol ve baskısından kurtularak tüketicinin korunması anlamında avrı bir pazar yeri kurulmuş, bu yeni pazarın kontrol ve düzenlen­mesi işini bizzat Hz. Peygamber üstlenmiştir. Serbest piyasa şart­larında oluşan fiyatlara müdahalesi istenildiğinde, satıcının ve nihayette tüketicinin zararını gördüğünden olsa gerek bundan kaçınarak oluşan yüksek fiyatların asıl sebeplerini imâ edip şika­yette bulunan kişiye Allah'a dua etmeyi tavsiye ederek gereksiz yere fiyatlara müdahalede bulunmakla piyasa elema-ilarından biri olan satıcıya zulmetmekten kaçındığım belirtmişi".[27]

Yine II. Ömer diye bilmen Ömer b. Abdülaziz de serbest fiya­tın ve serbest piyasanın oluşmasına engel olan memurlarının yap­tıklarını duyunca Basra valisine yazdığı mektupta, "Memurları­nın halkın meyvelerine değerinden aşağı bir fiyatla taînini değer biçtiklerini ve daha sonra değerlendirdikleri bu düşük âyat üze­rinden- mallarını eksik kıymetle aldıklarını duydum..." üyerek fi­yat farklarının mal sahiplerine iadesini emretmiştir. Bu konuda bir başka uygulaması da fiyat tahdidini kaldırmayı emredici mahiyette Ubulla'daki memurlarına yazdığı mektubudur.[28] Serbest fiyat politikası neticesinde üretici maliyet fiyatı yüksek olan malım piyasaya sürerek tüketimini sağlamakla kalmaz bunun yanında bu üreticinin ürününü piyasadan çekmek suretiyle suni arz yetersizliğine yol açmasına engel olunduğu gibi bir sonraki üretim döneminde piyasa şartlarım daha akıllıca değerlendirerek hesaplar yapması sağlanır. Böylece tüketici ile birlikte üretim faktörü de korunmuş olur. Serbest fiyatın oluşmadığım gören üre­ticiler ürünlerini piyasadan çekmekle sunî fiyat artışlarına yol açabilirler. Bu da tüketicinin aleyhine gelişen bir durumdur.

Serbest piyasada oluşan fiyata bir başka deyişle emsal fiyat denir. Buna adil kiymet de diyebiliriz. Bu, bir malın değerinin tesbitinde cinslerinin fiyatlarına müracaat edilerek fiyat tayini anla-mınadır. Emsal fiyat ortaklar arasındaki anlaşmazlıkların çözü­münde, bir takım borçların ödenmesinde, mecburî satışlarda, bir malın paraya tahvilinde ve benzeri konularda başvurulan bir adıl fiyat türüdür. Zekâtın nakdî ödenmesinde ve ihtikar mallarının satışında buna başvurulur. Ayrıca gerektiğinde, zorunlu durum­larda temel ihtiyaçlardan olan yiyecek-içecek ve giyecekte bu fiyat uygulanır. Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde iki kişinin müşterek sahibi oldukları bir kölenin yarısının azad edilmesi üzerine diğer yarısının da azad edilmesi için emsal fiyata başvurulmuştur.[29]

 
B) Narh / Devletin Piyasaya Müdahalesi

Kıtlık dönemlerinde veya arzın yetersizliği halinde spekülas­yonu önlemek ve tüketiciyi korumak amacı ile fiyatların düzen­lenmesi hususunda devletten gelen şekliyle piyasaya müdahale türlerinden biri de tüketim maddelerine; mal ve hizmetlere narh koyma yani belli bir fiyat tesbit edilerek piyasanın bu tesbit edilen fiyat üzerine hareket etmesini sağlamaktır. Esas olan; aşırı fiyat tehlikesi, ihtikar (spekülasyon) ve tekel (monopol) eğilimi söz konusu olmadığı hallerde tüketicinin ihtiyaç duyduğu mal ve hiz­metlerin dönüşümünde devlet müdahalesinden sakınmaktır. Ne var ki adı geçen piyasayı bozucu, tüketiciye külfetler yüklerken satıcıya fazladan bir rant bırakan ve haksız kazanç sağlayan bu tür ticarî faaliyetlerin olması halinde sosyal adaletin sağlanması, hakkın yerini bulması ve tüketicinin güvenceye kavuşturul-a ası için devlet gücünün ekonomik hayata müdahalesi ile halkın üzeri­ne adalet kanatlarını germesi gerekebilir. Bu durumda narh söz konusu olabilir, spekülatif faaliyetler yasaklanabilir.

Hz. Peygamber (s.a.v.) dönemine ve islâmî ilk yüzyıla baktığı­mızda narh olayının tahakkuk etmediği görülür. Fiyatların yük­sek düzeye çıktığı bir dönemde Hz. Peygamber (s.a.v.)'e fiyat tah­didi talebiyle gelenlere verilen cevaplar konusunda kaynaklarda bilgi verildiği gibi narh konusunda da bu bilgiye dayalı bazı farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu görüşler narh'a cevaz verenler ve vermeyenler olarak iki grupta toplanmaktadır. Öncelikle şunu belirtmekte yarar vardır: Bu iki grupta toplanan görüşlerin temel aldığı husus; toplumda sosyal adaletin korunması ve haksızlığa meydan verilmemesidir. Bir de "Ey iman edenler, mallarınızı siz­den karşılıklı bir anlaşmadan (doğan) bir ticaretten başka batıl (haksız ve haram yollar) ile aranızda (alıp vererek) yemeyin tü­ketmeyin)..." (4: 29) ayetinin hükmüne aykırı düşmeme endişesi­dir.

Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde narh olayına rastlanmaz. Şu var ki bu konu gündeme getirilmiş ve yüksek fiyatlardan şika­yet edenler tarafından uygulanması talep edilmiştir. Bu taleplere "Fiyatları tesbit eden Allah'tır,", tabii ve siyasi şartların değişme­si ve düzelmesi için "Allah'a dua ediniz." [30]ve ahlakını iyi bildiği esnafa zulmetmekten kaçınarak, savaş yılında gerçekleştirilen ithalatın güçlüğünü, maliyetlere o günkü zorlukların etkisini hesaplayarak bir fiyat tahdidi halinde tüketicinin aleyhine dönü­şecek piyasanın korkunç halini ve neticede belki de siyasi krizlere yol açabilecek gücünü düşünerek olsa gerek "Ben Rabbime kimse­nin benden zulüm, kan ve mal talebinde bulunmadığı bir hdde kavuşmak istiyorum." der. Bu konuda hadis kaynaklarında geçen rivayetler şöyledir:

"Enes'ten (aktarılan rivayette şöyle denir): Hz. Peygamber (s.a.v.) döneminde fiyatlar arttı. İnsanlar:

- Ey Allah'ın Resulü, pahalılık oldu, bizim için fiyat tahdidi yap, dedi. Hz. Peygamber (s.a.v.):

-Fiyatı ayarlayan, tutan, genişleten, rızkı veren Allahdır.

Ben Rabbime zulüm, kan ve mal hususunda kimsenin benden iste­ği olmadan kavuşmak îsterim,der. [31]Bir diğer rivayet ise şöyledir: "Ebu Hüreyre'den (aktarılan rivayette): Bir adam gelir ve:

- Ey Allah'ın elçisi, fiyat ayarlaması yap." der. Hz. Peygamber (s.a.v.):

- Bilakis, dua et, der. Sonra bir (başka) adam gelir ve:

- Ey Allah'ın elçisi fiyat ayarlaması yap, der. Hz. Peygamber:

- Bilakis, fiyatları düşürüp yükselten Allah'dır. Ben, kimse­nin benden bir zulüm talebinde bulunmadığı bir halde Rabbime kavuşmayı istiyorum, der." [32]

Bu rivayetler çerçevesinde islam ekonomi ve hukuk disipli­ninde alimler arasında farklı yorumlar vukubulmuştur. Bu konu­daki tartışmalar neticede ortak bir tavır diyebileceğimiz bir nok­taya varmıştır. Bu da icra makamına; halkın malında zulümle ve haksız yere tasarrufta bulunma yetkisini tanımamak, amme za­rarına olan bir durum sözkonusu olunca onu izale etmekle görevli kılmak, adaletle muamele etmek ve meşru kazancı teşvik etmek bakımından yetki vermek biçiminde ifadesini bulur. İbn Kayyim, narh'ı; biri zulüm ve haram olan narh, diğeri adil ve caiz olan narh şeklinde ikiye ayırır ve "insanlara zulmetmek anlamına gelen in­sanların memnun olmadıkları değerle mallarım satışa zorlanma­ları ve Allah'ın mubah kıldığı karşılıklı rızaya dayalı alış-veriş usulünden (yani serbest piyasa şartl...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Müslüman
Anahtar Kelime
*****
Offline Pasif

Mesajlar: 132.042


View Profile
Re: Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması
« Posted on: 29 Mart 2024, 00:31:38 »

 
      uyari
Allah-ın (c.c) Selamı Rahmeti ve Ruhu Revani Nuru Muhammed (a.s.v) Efendimizin şefaati Siz Din Kardeşlerimizin Üzerine Olsun.İlimdünyamıza hoşgeldiniz. Ben din kardeşiniz olarak ilim & bilim sitemizden sınırsız bir şekilde yararlanebilmeniz için sitemize üye olmanızı ve bu 3 günlük dünyada ilimdaş kardeşlerinize sitemize üye olarak destek olmanızı tavsiye ederim. Neden sizde bu ilim feyzinden nasibinizi almayasınız ki ? Haydi din kardeşim sende üye ol !.

giris  kayit
Anahtar Kelimeler: Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması rüya tabiri,Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması mekke canlı, Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması kabe canlı yayın, Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması Üç boyutlu kuran oku Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması kuran ı kerim, Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması peygamber kıssaları,Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunması ilitam ders soruları, Tüketicinin fiyat artmalarına karşı korunmasıönlisans arapça,
Logged
18 Ağustos 2019, 13:44:24
Mehmed.
Görevli Sorumlusu
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bay
Mesaj Sayısı: 18.662


Site
« Yanıtla #1 : 18 Ağustos 2019, 13:44:24 »

Esselamu aleyküm Rabbim paylaşım için razı olsun
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

27 Mayıs 2023, 07:19:27
Sevgi.
Bölüm Görevlisi
*
Çevrimdışı Çevrimdışı

Cinsiyet: Bayan
Mesaj Sayısı: 17.948


« Yanıtla #2 : 27 Mayıs 2023, 07:19:27 »

Aleyküm selam Rabbim ilmimizi artırsın inşaAllah
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın
Bu Sayfayi Paylas
Facebook'a Ekle
Kayıtlı

Sayfa: [1]   Yukarı git
  Yazdır  
 
Gitmek istediğiniz yer:  

TinyPortal v1.0 beta 4 © Bloc
|harita|Site Map|Sitemap|Arşiv|Wap|Wap2|Wap Forum|urllist.txt|XML|urllist.php|Rss|GoogleTagged|
|Sitemap1|Sitema2|Sitemap3|Sitema4|Sitema5|urllist|
Powered by SMF 1.1.21 | SMF © 2006-2009, Simple Machines
islami Theme By Tema Alıntı değildir Renkli Theme tabanı kullanılmıştır burak kardeşime teşekkürler... &
Enes