Sonuç

Sonuç

Milâdî VI. asırda islâm'ın ortaya çıktığı dönemde Hicaz bölgesinde yaygın olan Halk inançları, bölge insanının hayatına damgasını vurmuştu. Halkı, toplumsal kabullenme diyebileceğimiz inançları ve gelenekleri idare etmekleydi. Bölgedeki oligarşik idare de bu çerçeve içinde fonksiyonunu icra ediyordu.

Hz.Peygamberin tebliğ ettiği Kur'ân esasları ve onların yardımı demek olan sünneti, Hicaz bölgesi halkının inanç dünyasını değiştirmiş, hurafelerden arındırmış, o istikamette yeni hükümler getirmişti. Daha doğrusu, Hz.ibrahim (a.s)'m getirdiği Hanif-likten sapmalar sonucu ortaya çıkan inançlar tekrar aslına döndürülmüş, Kur'ân ve Sünnet'in ana espirisi olan Tevhid inancı ikame edilmişti. Ne yazık ki, Hz.Peygamber'in vefatından çok kısa bir müddet sonra gerek Hicaz bölgesinde gerekse Fetihle genişleyen islâm dünyasında eski inançlar, yahut bölgede kültürel miras olarak devam eden düşünceler, îsiâm kisvesine bürünerek tekrar devam ettirilmeye başlanmış, Kur'ân'm "Câhiliye hamiyeti" diye tavsif ettiği inanç ve düşünceler hatırlatılma gayretine girilmiştir. Bu acı gerçek, islâm bilginlerinin üstün gayretlerine rağmen devam etti. Bu gün islâm dünyasının çeşitli bölgelerinde ortaya çıkan ihya hareketleri hep, islâm'ın gerçek hüviyetiyle bidat ve hurafelerden arınmış şekliyle yemden sunma gayretinden kaynaklanmaktadır.

Bu çalışmamız bize, halk inançlarının nasıl Islâmi kisveye bürünerek tekrar ortaya çıktığını göstermesi açısından, kanunun önemini bir kez daha hatırlatmaktadır. Ancak burada şunu da belirtmek zorundayız.

Eğer halkın sahip olduğu inançları, tevhidi zedelemiyorsa, Kur'ân ve Sünnet espirisine zıd düşmüyorsa, içinde Şirk unsuru

bulundurmuyorsa, onların o bölge insanına ait folklorik bir özelliği olarak kabul edildiğini, dini açıdan bunlara "beis yoktur" hükmünün verildiğini bilmeliyiz. Bir şeyi toptan kullanma veya toptan reddetme yerine, her bir inanç öğesini tek tek ele alarak değerlendirmenin daha uygun olacağı kanaatindeyiz. Bu bağlamc; ilmî bir tarif ve açıklamadan ziyade kişisel yorumlarla halkım: arasında olumsuzluklara sebebiyet veren "Bid'at" kavramının yeniden ele alınması gerektiğini ifade etmek istiyoruz.

Konuyu kaynaklar açısından değerlendirince» ilk devir kaynak eserlerde dahi Kur'ân ve Sünnetin getirmiş olduğu değerle: gölgede bırakılmış, câhiliye gelenekleri ve inançları ciddi sekile; kitaplarda yer almış, bir takım te'vil ve yorumlarla Kur'ân ve Sür-net ruhu ile uzlaştmlmaya çalışılmış olduğunu görüyoruz. B: sebepten kaynaklarımızın daha dikkatli bir tenkid süzgecinde: geçirilmesi gerekmektedir. Bir kısım eserlerin tahkikli neşirler, yapılmış olmakla birlikte bu tür çalışmaların daha da yaygınla-ması temennimizdir. Câhiliye değer yargılarıyla Kur'ân ve Sünnetin koyduğu esasların birbirinden ayrılması gerekmektedir Bunlar da ancak, Kur'ân'ın nazil olduğu bölge olan Hicaz bölge üzerinde gerek arkolojik, gerekse bölge insanı arasına girerek tezat sosyolojik çalışmalar yapmak suretiyle bölgeyi çok iyi tan-makla mümkün olacaktır. Bizim yaptığımız çalışma ise, mevc: imkanlar çerçevesinde yapılmış tamamen bir tesbit çalışmasıcb Ancak bu konuda yapılacak çalışmalarda saha çalışmasına gerekli olduğuna inanmaktayız. [487]

Bibliyografya

ACLUNÎ, ismail b.Muhammed {ö.1162/1148)Keşfü'l-Hafâ ve Müzîlü'l-îlbâs Amma îştehara Mine'l-Ehâdisi Alâ Elsineti'n-Nas, (I-II), Beyrut-Lübnan

AHMED, Zeki Şevket, Cemheretü'l-ArabXI-U), Mısır 1962. AHMED ŞEMSEDDÎN, et-Tedâvi Bi'l-Habbeti's-Sevdâ, Beyrut 1990.

AHMET EMİN, (ö.l954)Fecrü7-/sZdm,Kâhire 1965. AHMET TÂHÂ, et-Tıbbu'l-îslâmi, Daru'l-îtisam, Kahire. AKHÎSARÎ, Ahmed er-Rûmi el-Akhisârî (Saruhânî) (0.1041/ 1631), Bid'ıyye, (Yazma-Ta'lik. Kitap Saçay- Manisa, nr. 2937/7).

ALÛSÎ, Mahmud Şükrü (Ö.1924), Bulûğu'l-Erab fi Ma'rifeti Ahvâli'l-Arab, (I-III) III.Baskı,Beyrut.trs.

ALÛSÎ, Mehmet Şükrü el-Bağdadi (ö.l270/1854) Jiuhu'l-Meani fi Tefsiri'l-Kur'ani'I-Azim ve's'Seb'i'l-MesanifBeyrvLt trs.

ANA BRITANNÎCA Genel Kültür Ansiklopedisi, I-XXII, istanbul 1992.

ASIM EFENDl,üTdm«s Tercemesi (I-IV) istanbul 1305.

ATEŞ, Ali Osman, Sünnetin Kabul veya Reddettiği Câhiliye ve Ehl-i Kitap Örf ve Adetleri (Doktora tezi,1989, basılmamış).

ATEŞ, Süleyman,Gerçe/e Din Bu, (I-II) istanbul 1992,

Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri (I-X) istanbul 1991.

İslâm'a itirazlar ve Kur'ân-ı Kerim'den Cevaplar, Kevser Yayınları, Ankara 1972.

AYNÎ, Ebû Muhammed Mahmud bin Ahmed (ö.855/145l),Umde-tü'l-Kârî Şerhu Sahihi'l-Buhârî (I-XXX), îhyâ t-Türâsi'l-Arabi, Beyrut, trs.

BİLGE, Necip, Hukukun Başlangıcı, Ankara 1975.

BÎLGlSEVEN, Âmiran Kurtkan,GerceZ Sosyoloji, istanbul 1982. BOLAY, Süleyman Hayri, Felsefi Doktirinler Sözlüğü, Ankara

1987 BUHARÎ, Ebû Abdillah Muhammed b.Ismail (Ö.256/869). el-

Câmiu's-Sahih (I-VIII) Çağrı Yay., Istanbull982.

BURSEVÎ, ismail Hakkı, (Ö.1127/1724) Rûhu'l-Beyân fl-Tefsiri'l-Kur'ân, (I-X), Ofset baskı istanbul

CAHIZ, Ebû Osman Amr bin Bahr el-Cahız (Ö.255/868) Kitabu'l-

Hayauan, (I-VIII), Mısır CANAN, ibrahim, Kütüb-i Süte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi (I-

XIII)Ankara,1988.

CESSAS, Ebu Bekr Ahmed er-Razi (ö.37 0/980)Ahkamu'l-Kur'ân (I-III), Dârul-Fikir.

CEVATÂLl, el-Mufassal, Târihu'l-Arab Kable'l-îslâm, I-IX, Bey-rut,l 968-1972

CORCI ZEYDAN,/sZdm Medeniyeti Tarihi, Trc.M.Z.Megamiz, (I-V), İstanbul 1974.

ÇAĞATAY, Neşet/sZdm Öncesi Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı, Ankara 1982.

DÂRlMÎ, Ebu Muhammed Abdullah bin Abdirrahman (ö. 255/868) Sünen (I-II),(MI) Çağrı Yay. istanbul 1982.

DAVUDOĞLU, Ahmed, Sahih-i Müslim Terceme ve Şerhi,{l-XH),

Sönmez Neşr.Istanbul 1977 DAVUDOĞLU, Ahmed, Selamet Yolları, (Buluğu'l-Meram Ter-

cemesi), (I-IV), Sönmez Neşr. istanbul 1975 DEMÎRÎ, Hayatü'l-Hayavani'l-Kübrâ, (I-II), Mısır 1389/1969 DOĞUŞTAN GÜNÜMÜZE BÜYÜK İSLÂM TARlHl (Komisyon)

I-XV, Çağ Yay. istanbul 1992.

DRAZ, Abdullah, Kur'ân'ın Anlaşılmasına Doğru,Trc. Salih Akdemir, Ankara 1983 EBU DAVUD, Süleyman b. Eş'as es-Sicistânî (Ö.276/888) Sünen,

Ü-V) Çağrı yay.Istanbul 1982. EBU UBEYDE, Muammer bin Ebi'l-Müsennâ et-Teymî (ö. 209)

Kitabu Eyyâmi'l-Arab, (I-II), Beyrut. EBU ZEHRA, Muhammed/sZâm Hukuku Metodolojisi, Tere. Ab-

dülkadir Şener, Ankara 1979. EMlROĞLU, Tahsin, Esbâb-ı Nüzul, (I-X),Konya 1965.

EYÜBOĞLU, ismet Zeki, Anadolu İnançları, Geçit Kitabevi, istanbul 1987.

EYÜP SABRI PAŞA, Mir'at-ı Haremeyn, Sadeleştiren, (Dr.Cihan Okuyucu. Mekke Medine Rehberi), Islâmi Araştırmalar Vakfı, istanbul 1986.

EZHERÎ,Ebu Mansur Muhammed îbn Ahmed,(ö.370/980),:Te/m-bul-Luğa, Kahire 1384/1969.

EZRAKÎ, Ebul-Velid Muhammed (Ö.244/858), Ahbaru Mekke illi). Dâru'l-Endülüs. Beyrut. Tahkik: Salih Melhas, 1385 h. (Trc. Yunus Vehbi Yavuz, Kabe ve Mekke Tarihi, Çağrı Yay. istanbul 1980.

FÂSÎ,Takryyud'din Muhammed b. Ahmed el-Hüseyni (0.832/ 1429) el-Ikdüs'Senim ft Tarihi Beledi'l-Emin, Beyrut 1986.

FAYDA, Mustafa, İslâm'ın Güney Arabistan'a Yayılışı, Ankara Üniversitesi ilahiyat Fak. Yay., 1982.

FAYDA, Mustafa, Halid b.Velid, Çağ Yay. istanbul 1990.

GÜMÜŞHANEVÎ, Ahmed Ziyâuddin, (Ö.1311/1893) Râmuzu'l-Ehâdis (I-II) istanbul 1982.

GÜVENÇ, Bozkurt,/7iscm ve Kültür, istanbul 1979.

GÜZEL, Abdurrahman, Milli Kültür-Milli Birlik, Ankara 1991.

HAFIZ MÜNZlRl, Ebû Muhammed Abdülazim bin Abdülkavî, (ö.656/1258), Muhtasar Sünen-i Ebî Dâvud (Hattabî'nin Meâlimü's-Sünen'i ve Ibn Kayyım el-Cev-ziyye'nin Tehzib'i ile birlikte), (I-VIII). Kahire.

HAKÎM, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nisâbûrî (Ö.405/1014), el-Müstedrek Ala's-Sahîhayh, (I-IV), Beyrut.

HALICI, Feyzi, Türk Halk Edebiyatında Yeni Görüşler (I-II), Ankara 1985.

HAMlDULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi (I-II), Trc. Salih Tuğ, İstanbul 1980.

HAMlDULLAH, Muhammed, İslama Giriş, I.Î.F.S.O. Yay. Türkçe Tercemesi yayın No: 9 Salmiyah- Kuwayt.

HAMlDULLAH, Muhammed, Mecmuatü'l-Vesâiki's-Siyasiyye Li'l-Ehadisi'n-Nebeviyy Ve'l-Hilâfeti'r-Râşideti, Kahire 1956.

HAMİDULLAH, Muhammed, İslâm Müesseselerine Giriş, Düşünce Yayınlan, İstanbul 1981

HANÇERLÎOĞLU, Orhanjnanç Sözlüğü, İstanbul 1975.

HANÇERLİOĞLU, Orhan Felsefe Sözlüğü, İstanbul 1977.

HANS, Frayer, Din Sosyolojisi, Trc. Turgut Kalpsüz, Ankara , 1969.

HÎTTİ, P.K, Siyasal ve Kültürel îslâm Tarihi, (I-IV),Istanbul 1982.

İBN ARABÎ, Ebû Bekr Muhammed bin Abdillah (Ö.643/1148) Ahkâmu'l-Kur'ân, (I-IV), Beyrut 1979.

İBN ESÎR, İzzuddin Ebu'l-Hasen Ali bin Muhammed. (Ö.630A232)el-Kamil fi't-Tarih, I-XIII, Beyrut 1979.

İBN ESÎR, Mecdü'ddin Ebu's-Saadet el-Mübârek bin Muhammed el-Cezeri (Ö.606/1210), en-Nihâye fi Garibi'l-Hadis, Daru'l-lhyâil-Kütübi'l-Arabi, Kahire

İBN HABÎB, Muhammed (Ö.245/859), Kitabu'l-Muhabber, Beyrut Tarihsiz. ÎBN HABÎB, Muhammed, Kitabu'l-Münemmak, Beyrut 1405/

1985. İBN HACER, el-Askalânî, Şihabuddin Ahmed bin Ali.

(Ö.852/1448) Fethu'l-Bârî bi-Şerhi Sahihi'l-Buhari, (I- XIII), Beyrut.

ÎBN HADÎD, Şerhu Nehcü'l-Belâğa, ÎBN HALDUN, (Ö.803/1406), Mukaddime, I-III, Trc. Z.KUgan,

M.E.G.S.B.Yay. İstanbul 1988. İBN HANBEL, Ebû Abdillah Ahmed bin Muhammed. (Ö.241/855)

el-Müsned (I-VI), Ça...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın