Sivillerin korunması

III. Sivillerin Korunması

Hz. Peygamber (s.a.v.)'in "Ben rahmet Peygamberiyim, ben savaş peygamberiyim"[395] hadis-i şerifinin kendi hayatında tahakkuk ettiği bir, vakıadır. Gerçekten O, bir "rahmet peygamberi"[396] dir; aynı zamanda savaş peygamberidir. Ama savaşlarında bile rahmet olan bir peygamberdir. O'nun savaşları ile insanlık tarihindeki diğer savaşların ayrıldığı noktalardan birisi de budur. Çünkü O'nun hedefi insanları öldürmek değil, Allah'ın dinini insanlara ulaştırmaktır. Öldürürken bile güzel öldürmeyi emretmiştir:

"Allah her hususta iyilik ve güzellikle hareket etmenizi emretmektedir. O halde öldürürken bile en iyi ve en güzel tarzda öldürünüz.[397]

Müşriklerin savaşlarda müsle yapmalarına[398] yani öldürdükleri insanların çeşitli organlarını kesmelerine karşılık Hz. Peygamber (s.a.v.) sahabesine verdiği emirle bunu yasaklıyor ve şöyle buyuruyordu:

"...Zulüm yapmayın, ölülerin burnunu kulağını kesmeyin çocukları öldürmeyin."[399]

Ebû Eyyub el-Ensarî (r.a.)'dan:

"Ben Rasûlullah (s.a.v.)'m yakalayıp bağladıktan sonra öldürmeyi yasakladığını duydum. Nefsim elinde olan Allah'a yemin ederim ki, eğer öldüreceğim tavuk bile olsa onu (hedef olmak üzere) bağlayarak öldürmem."[400]

Abdullah b. Yezid (r.a.)'dan:

"Rasûlullah (s.a.v.), yağma, talan ve bir de müsleyi yasakladı."

Bir başka hadis-i şerifte de şöyle buyurur:

"Allah'ın adıyla, Allah yolunda savaşa çıkınız. Allah'ı inkâr edenlerle savaşınız. Savaşa çıkın fakat ahdi bozmayın; ganimetten çalmayın, müsle yapmayın, çocukları öldürmeyin. "[401]

Hz. Peygamber, düşmanları ateşte yakmayı,[402] elçileri öldürmeyi[403] ve mamur yerleri harab etmeyi[404] de yasaklamıştır.

Bu hadis-i şeriflerle öldürmenin zalimane ve lüzumsuz olanı yasak edilmiştir, işte bu sebepten dolayıdır ki, dahî bir komutan olan Hz. Peygamber (s.a.v.)'i diğer komutanlarla, O'nun savaşlarım diğer savaşlarla mukayese etmek yanlıştır. Çünkü, O'nun savaşları "Adil savaş"dır; diğerleri ise yıkımdır,-ölümdür, felâkettir.

Hz. Peygamber (s.a.v.)'in savaşlanndaki rahmet konusunu üç başlık altında incelemeyi uygun bulduk. [405]

A) Savaşa Katılmayanların Dokunulmazlığı:

"Rasûlullah (s.a.v.), hiç bir savaşta sivil halka saldırma yoluna gitmemiştir. Can ve mallarına dokunulmayıp kayıp verdiril-memesine azamî dikkat göstermiştir."[406] Hz. Peygamber (s.a.v.)in savaşta öldürülmesini yasak ettiği kimseleri şu şekilde sıralayabiliriz. [407]

1- Kadınlar Ve Çocuklar:

Bu iki sınıfın, savaşlarda öldürülmesi yasaktır.

Abdullah b. Ömer (r.a.)'dan:

"Hz. Peygamber (s.a.v.)'in savaşlarından birisinde, bir kadın Öldürülmüş olarak bulundu. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.) kadınların ve çocukların öldürülmesini yasakladı"[408]

Bilfiil islâm düşmanlığı yapan kadınlar müstesnadır. Böyle olanlar, normal düşman muamelesine tabi tutulurlar.[409]

2- Bunamışlar:

Bu gibi kişilerin akıllarında noksanlık olduğu için, mükellef sayılmazlar; bundan dolayı da öldürülmezler:

Hz. Ali (r.a.)'dan:

"Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu:

"Üç kişiden kalem kaldırılmıştır; uyanıncaya kadar uyuyan kişi, aklı başına gelinceye kadar mâtûh veya mecnun bir de âkil baliğ oluncaya kadar çocuk".[410]

3- Çok Yaşlı İhtiyarlar:

Şeyh-i Fânî denilen bu insanların öldürülmesi de yasaktır.

Enes b. Malik (r.a.)'dan:

Hz. Peygamber (s.a.v.), bir seriyye veya bir orduyu uğurlarken şöyle derdi:

"Allah'ın adı ile yola çıkın. Allah'ın dini için Allah adına savaşın. Yaşlı ihtiyarları (pir4 fâni veya şeyh-i fânî) öldürmeyin. "[411]

"Hz. Peygamber (s.a.v.) bu hadis-i şerif ile, müşriklerin yaşlılarının Öldürülmesini yasaklaması, onlardan müslümanlara bir zarar, kafirlere de bir fayda gelmiyeceğinden dolayıdır."[412]

Aksi takdirde, görüşü, yol göstermesi ve tecrübeleri ile müşriklere faydası dokunan yaşlıların Öldürülmesi gerekir. Hüneyn Savaşında Dureyd b. Sımme'nin öldürülmesi bundan dolayadır.[413]

Semüre b. Cûndüb (r.a.)dan:

"Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:

"Müşriklerin yaşlılarını öldürün, taze delikanlılarını bırakın.[414]

Şevkânî, birbirine muhalif gibi görünen bu iki hadis-i şerifin arasını telif ederek yukarıdaki kanaati izhar etmiştir.[415]

4- Din Adanılan :

Hadisteki ifadesi ile "Manastır ehli=Mabed ehli" olan bu insanlar da müslümanlarla savaşmayıp kendilerini ibadete verdikleri müddetçe öldürülmezler.[416]

Abdullah b. Abbas (r.a.)dan

"Rasûlullah (s.a.v.), ordusunu gönderdiği zaman, onlara şöyle emir verirdi:

"... Çocukları ve manastır ehlini öldürmeyiniz."[417]

5- İşçi Ve Hizmetçiler:

Bu iki sınıf, savaşmak niyetinde olmayan müstad'af zümredendirler. Müşriklerle beraber olmaları öldürülmelerini gerektirmez.

"Rasûlullah (s.a.v.) gönderdiği seıiyyelere emir verirken şöyle buyururdu:

"İşçileri ve hizmetçileri öldürmeyiniz."[418]

Bu saydığımız insanlar savaşa iştirak etmedikleri müddetçe onların canları koruma altındadır. Ama, her ne suretle olursa olsun İslâm ordusunun aleyhine olup, savaşa iştirak ettikleri takdirde Öldürülmeleri gerekir. Nitekim, Kureyzaoğullan savaşında, evinin damından yuvarladığı bir el değirmeni taşıyla bir müslü-manın şehid olmasına sebep olan kadın öldürülmüştü.[419]

B) Esirlere Yapılan Muamele:

Hz. Peygamber (s.a.v.) esirlere çok iyi muamele yapmıştır, islâm'a çok aşırı şekilde düşman olup, müslümanlara vaktiyle kan kusturanlar hariç, esirlerin hemen hepsi Rasûlullah (s.a.v.)'ın afv ve merhametinden istifade etmişlerdir.

"Islâmdan evvelki Arap Yarımadasında harp esirlerine müteallik hususi ve muayyen bir muamele tarzı yoktu. Bazan öldürülürler, bazan köle haline getirilirler (bilhassa kadın ve çocuklar), bazan fidye-i necat alınarak ve bazan hiçbir karşılık alınmaksızın serbest bırakılır ve nihayet bazen de karşı tarafın elinde bulunan esirlerle mübadele edilirdi."[420]

Hz. Peygamber (s.a.v.) esirler konusunda ve özellikle Bedir esirleri onusunda çok merhametli davranmıştır. "Bu esirlere misal teşkil edecek tarzda muamele tatbik edilmiş, az evvel bir harp cereyan etmesine rağmen müslümanlar, bu esirlere karşı lütufkâr davranmışlardır. Hz. Peygamber (s.a.v.), bu esirleri en emin bir tarzda göz altında bulundurmak için bunları kendi askerleri arasında taksim etmiş ve onlara iyi davranmalarını askerlerine tenbih etmiştir. Bu emir icabsız kalmadı: Bu esirlerden elbisesi olmayanlara elbise temin edildi. Müslümanlarla müsavi surette iaşe edildi. Bazı müslümanlar, bunlara ekmeklerim verip sade hurma ile yetindiler, gayeleri sadece verilen emirden dışarı çıkmamak ve bu emre itaat idi."[421]

O'nun esirlere yaptığı muameleyi şöylece maddeleştirebüiriz. [422]

1- Fidye Karşılığı Serbest Bırakma:

Bu Bedir'de olmuştur. Müslümanların ilk zaferi olan bu savaşta müşrikler yetmiş ölü, yetmiş de esir bırakarak savaş meydanını terkettiler.[423] Medine'ye götürülen esirlere çok iyi muamele yapıldı. Rasûlullah (s.a.v.)'da: "Esirlere iyi davranın"[424] diye emir vermişti. Bunlardan zengin olanlar fidye mukabili serbest bırakıldılar.[425] "Herbiri 1.000-4.000 dirhem ödemişlerdi. [426]"Fakir insanlar şartsız bırakıldılar. Diğer bir kısmı da müslüman çocuklarına okuma yazma öğretmek şartıyla serbest bırakıldılar.[427]

2- Müslüman Esirlere Karşılık Olarak Serbest Bırakma:

Hz. Peygamber (s.a.v.), müşriklerden aldığı esirleri bazan da, müşriklerin elinde bulunan müslüman esirleri hürriyete kavuşturma karşılığında serbest bırakırdı. Yani karşılıklı esir mübadelesi yapardı.[428]

Seleme b. el-Ekva (r.a.), Ebû Bekir (r.a.) komutasında katıldığı bir askeri harekâtı naklederek, savaşta galip geldiklerini, karşı taraf olan Fezâre kabilesinden ganimet ve esir aldıklarını, kendi hissesine de arabın en güzellerinden bir kızın düştüğünü anlattıktan sonda şöyle devam ediyor:

"Sonunda Medine'ye geldik. Ama kızın elbisesini bile açmadım. Bu arada, Rasûlullah (s.a.v.), çarşıda bana rastladı ve:

"Ya Seleme, bu kadını bana bağışla" dedi.

Ben de:

"Ya Rasulellah, vallahi bu benim çok hoşuma gitti; ama onun elbisesini bile açmadım." dedim.

Ertesi gün, Rasûlullah (s.a.v.)le çarşıda yine karşılaştık.

Bu sefer de bana:

"Ya Seleme, baban Allah'a emanet olsun, b...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın