Sayfayı Yazdır - Savaş sanatı ve prensipleri

II. Savaş Sanatını Ve Prensiplerini Bîlmek Ve Uygulamak

Rasûlullah (s.a.v.) bir komutan için gerekli savaş sanatım en ileri seviyede biliyordu. Bu bilgisini her savaşta uygulama alanına dökmüş ve üstün başarılar sağlamıştır. O'nun bir sanat olarak uyguladığı prensiplerden bazıları şunlardır: [311]

A) Taktik Prensipler:

Bu prensipler, komutanın kendi dehası ile keşfettiği ve uyguladığı prensiplerdir. [312]

1- Hedef Belirleme :

Resulullah (s.a.v.) her hareketinden Önce, o hareketin varacağı hederi tayin ederdi. Hicret'in hedefi, îslâm' Devletine ulaşmaktı; ulaştı. Anayasanın hedefi düşmanı teke irca etmekti; öyle oldu. Yani İslâm1 Devletinin tek düşmanı Mekke müşrikleriydi.

Bedir'de hedef, kesinlikle kervanı vurmaktı. Ama Allah onların karşısına müşrik ordusunu çıkardı.[313] "Hudeybiye'de savaş yapmadan Kureyş'in maneviyatını kırmak istiyordu. Bu nedenle ihram giymiş ve normal bir süvarinin bulundurması gereken silahı yanına almıştı. Kureyş'in müslümanlar üzerine geldiğini duyunca, bir çatışmaya meydan vermemek için ana yoldan tali yola sapılmasını öngörmüş ve çekip gitmişti. Hudeybiye'ye ulaşıldığında da aynı gayede ısrar etmiş, elçi teatileriyle amacın gerçekleşmesi için zaman kazanmaya çalışmıştır. Bir grup müşrik İslâm' ordugâhına saldırınca, müslümanlar bu saldırganları kıskıvrak yakalamışlar, Rasûlullah ise esirlere hiçbir zarar verdirmeden onları serbest bırakmıştı.

O, ashabın, andlaşmanın bazı maddelerine itiraz etmelerine ve hatta andlaşma yapmanın aleyhinde olmalarına rağmen kesinlikle amacında ısrar etmiş ve Kureyş'le çatışmaya girmemek için gerekli titizliği göstermiştir."[314]

Mekke fethine çıktığında hedefi, kan dökülmeden, çarpışma olmadan şehire girmekti ve nitekim öyle oldu.[315]

Rasûlullah (s.a.v.), gerek askeri, gerek askeri niteliğe sahip olmayan her icraatında başlangıçta bir amaç belirliyor, asla bu amaçtan ayrılmıyordu. Hiç bir zaman da bu hedefini unutmuyordu. [316]

2- İstişare Etme :

Rasûlullah (s.a.v.) ümmetin menfaatiyle ilgili, gerek askerî, gerekse askerî olmayan konularda Sahabe-i kiramla istişarede bulunurdu. Hudeybiye musalahası hariç bütün savaşlarda sahabe ile istişarede bulunmuş, hatta ileri sürülen görüşler O'nun görüşüne muhalif olsa bile istişare neticesinde verilen karara uymuştur. Gerektiğinde kendi görüşüne muhalif bir görüşü, daha uygun düşüyorsa alıp onunla amel etmekten çekinmemiştir.

Bedir savaşında, ordunun karargâhı ve mevzilenmesi konusunda fikir beyan eden Huhâb b. Müzir'in görüşüne göre amel edildi.[317]

Uhud savaşında kendisi Medine'de kalınmasını daha uygun görüyorken, sahabe'nin çoğunluğu Medine dışına çıkılması taraftarıydı. O da onların görüşü ile amel etti.[318]

Hudeybiye'de onlarla istişare etmeyişine gelince, Rasûlullah (s.a.v.), Islâm"m yayılmasına elverişli istikrar ortamının oluşmasında ısrar ediyordu. Basiretiyle musalahanın, mezkur ortamın tesisi yolunda hayırlı neticeler getireceği kanaatini besliyordu. Oysa ashab peşin bir zafer kazanma emelindeydi.[319]

Hevâzin seferinde azıkları azalan ashaba, develerini kesme izni vermişken Hz. Ömer'in :

"Ya Rasulallah! Develeri gittikten sonra bunların hiç biri sağ kalmaz" diye fikir beyan etmesi üzerine, Rasûlullah O'nun fikrini beğenmiş ve develerin kesilmesi iznini geri almıştır.[320]

3- Sür'atli Hareket Kabiliyeti

islâm' ordusu planlanan hedefe, tayin edilen zamanda varıyordu. Bu hareketiyle de düşmana hazırlanma ve toparlanma fırsatı vermiyordu.[321] Çünkü ordunun hazırlanması, harekete geçmesi ve hedefe varması kısa zamanda oluyordu.

"islâm ordusu, Dümetu'l-Cendel, Tebük, Filistin yakınlarına ve Taife kadar uzandığında, islâm' Devletinin başkenti Medine'den çok uzaklarda olan bütün bu yerlere geceleyin yol alarak varıyordu. Bütün bu yollan da her türlü zorlukla ve zor şartlarda katediyordu. Meselâ Mustalik oğulları gazvesinden geri dönerken hiç ara vermeden ve dinlenmeden otuz saat yol almışlardı.[322]

işte bütün bunlar, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in ordusunu harekete geçirirken, günümüzdeki çağdaş bir ordunun sür1 atinde sev-kettiğini gösteriyor. Gece yürüyüşleri, otuz saat süren kesintisiz yolculukları ve uzun mesafeleridinlenmeden kat'etmesi fevkalâde bir eğitimi ve mükemmel bir yeterliliği gösterir."[323]

4- Şaşırtma Ve Ansızın Baskın

Hz. Peygamber (s.a.v.), hicret hadisesinde Medine yoluna gir-nıeyip güneye doğru gitmekle müşrikleri yanıltmıştı. Bu manevrası ile müşrikleri üç gün uğraştırdı. Sevr mağarasından ayrıldıktan sonra tuttuğu rehber ile sahil yoluna girip kendisini takip eden müşriklere bir şaşırtma daha verdi.[324]

Rasûlullah (s.a.v.), "Harb, bir kere aldatmadır",[325] buyururken bu hakikate, yani düşmanlara karşı manevra yapmaya dikkat çekiyordu. Bu, O'nun en büyük taktiklerinden birisidir.

Sahabe-i kiramdan Kâ'b b-Malik, Tebük seferinden geri kalışını anlatırken şunları söylüyor :

"Rasûlullah (s.a.v.), bu savaşa gelinceye kadar herhangi bir yere savaş için gittiğinde o yeri söylemez, başka bir yere gider gibi görünürdü. Bu savaşta ise, uzak yere gittiğinden ve bu savaşı şiddetli sıcak mevsimde yaptığından, bir de büyük bir devletin ordusu ile karşılaşmak için gittiğinden, meseleyi açıkladı."[326]

Düşmanı şaşırtmanın en iyi yollarından biri, hatta temeli, sır ve gizliliktir. Bu yolla, düşmanın mukabele edemiyeceği bir durum ortaya çıkarılmış olur.

"Medine müslümanlar açısından emin bir bölge idiyse de; şehirde müslümanlar aleyhine faaliyette bulunan casuslarla dolu olup beşinci kolun her zaman bulunduğu bir yerdi. Bunlar her fırsatta müslümanlarm amaçlarını saptırma emelindeydüer. Başlıca casus şebekeleri ve beşinci kollar, münafıklar, yahudiler ve bir de bedevi araplardan Kureyş adına, Nabtîlerden de Bizans adına casusluk yapan gruplardı. Bunlar her vesileyle, müslümanlar hakkında elde ettikleri bilgileri düşmana aktarıyorlardı. Ama Rasûlullah (s.a.v.), amacım tam anlamıyla gizli tutma konusunda bir hayli titizlik gösteriyordu. Meselâ, bir savaşa çıkma kararı aldığım gösterirken başka bir yere doğru yön değiştiriyor, ajanlar da gerçekleşmeyen savaş haberini düşmana iletmek suretiyle yanılgıya düşmüş oluyorlardı."[327]

Şaşırtma yer, zaman ya da taktik bakımından olmaktadır.

Bunlara değişik misaller vererek Hz. Peygamber (s.a.v.)'in bu konudaki sanatım göstermek uygun olacaktır.

Yer ve mekân bakımından şaşırtmaya misâl Lihyan oğulları savaşıdır. Rasûlullah (s.a.v.), ilk aşamada, Kureyş ve Lihyan oğullarının haberdar olmaması ve nereye gideceğini anlamamaları için, orduları kuzeye, Şam'a doğru sevketmiş, bu şayia yani müslümanlarm kuzeye doğru yola çıktıkları haberi yayılınca yön değiştirip Lihyan oğullarını beklenmedik anda yakalamıştır."

Rasûlullah (s.a.v.), Hayber savaşının ilk merhalesinde Gata-fan toprağındaki Recî'e doğru harekete geçmişti. Gatafanlılann karargâhına kuvvet göndererek, kendisi asıl kuvvetlerle Hay-ber'e yönelmişti. Bu şaşırtma ile, Gatafanlılar saldırının kendilerine, Hayberliler ise saldırının Hayber'e karşı başlatıldığı yanılgısına düşmüş, her iki taraf da şaşkınlığa uğramaları sonucu aralarında işbirliği yapma yoluna gidememişlerdi. Bu da mekân bakımından bir şaşırtmadır. Böyle bir şaşırtmayı yapmak için Rasûluîlah (s.a.v.), birkaç gün başka bir istikamette yol alır ve sonra asıl hedefine doğru bir kavis çizmeye başlardı.

Bu şaşırtma, bazan da bir seriyye ile yapılırdı. Hz. Peygamber (s.a.v.) Hicrî sekizinci yılın Ramazan ayında Ebû Katade komutasında bir seriyye çıkardı. Seriyyenin gideceği yer Batn-u idem'di. Bu seriyye Mekke fethini kamufle etmek ve düşmana yanlış bilgi vermek içindi.[328]

Zaman bakımından şaşırtmaya misâl de Hayber'in fethidir. Rasûlullah (s.a.v.), Hayberlilerin beklemediği ve ummadığı bir zamanda onların yurdunu kuşatmıştı. İslâm' ordusunu gizlice Hayber'e sevkedip geceleyin şehirlerini muhasara altına aldı. Sabahleyin kalkıp islâm' ordusunu gören yahudiler moralmen çöktüler.[329] Zaman bakımından şaşırtmaya ani baskın da denilebilir. Kureyza oğullan ile yapılan savaş da zaman bakımından şaşırtmaya bir misâldir. Çünkü Rasûlullah (s.a.v.), umulmadık bir anda ve çok sür'atli bir şekilde harekete geçip onlan moral bakımından çöküntüye uğrattı.[330]

Taktik bakımından şaşırtmaya misâl ise, Bedir savaşında müşriklerin vur-kaç taktiğine karşılık O'nun saf düzeni taktiği ile savaşı başlatmış olmasıdır. Gerçekten saf düzeni, askerî açıdan vur-kaç taktiğinden daha çok tercih edilen bir taktiktir.[331]

Orduyu saf düzenine Hz. Peygamber (s.a.v.)'in kendisi hazırladı. Falan "sen öne geç, falan sen arkaya kal" diye kendi talimatıyla askerini safa sokar ve düşmana karşı mevzilendirirdi.

Bedir'de saf düzeni, Uhud'da okçuların Ayne geçidine yer-leştirilmesi, Ahzab savaşında hendek kazılması, Mekke fethinde gizlilik ve ani baskın taktikleri kullanarak müşrikleri şaşırtmıştır. [332]

5- Düşmanların Yapabilecekleri İttifakı Engelleme:

Hz. Peygamber (s.a.v.)'in gizlilik prensibine çok ehemmiyet vermesinin sebeplerinden birisi de düşmanların ittifakına engel olmaktır. Mekke fethinin gizli tutulması böyle bir gayeye matuftu. Yoksa, Kureyş çevredeki diğer kabilelerle ittifak edebilirdi. Hz. Peygamber (s.a.v.), Mekke'ye yönelirken hedefini öylesine gizli tutmuştu ki, en yakınları bile nereye gideceğim bilmiyorlardı. Hatıb b. Ebî Beltea hadisesine kadar bu konu gizliliğini korumuştu.[333]

Düşmanlann ittifakı ya böyle gizlilik prensibi ile engelleniyor veya çeşitli manevralarla bu işin önüne geçiliyordu. Bunun en güzel örneği de Hendek savaşında verilmişti. Kendisi yeni müslü-man olmuş, fakat Islâm"ı kabul ettiği herkes tarafından bilinmeyen Nuaymb. Mes'ud, Hz. Peygamber (s.a.v.)'in kendisine verdiği taktikle hareket ederek Kureyza oğullan ve Mekke müşriklerinin ittifakını engellemiştir.[334]

6- Küfrün Elebaşlarını Öldürme:

İslam'da savaşın meşru olmasının hedefi, yeryüzünden fitneyi kaldırmaktır.[335] Fitneye sebep olan, zalim idareciler ve küfrün elebaşlarıdır. Bu sebepten dolayı ilk planda onların öldürülmesi gerekir. Çünkü Islâm"ı kabul etmeyen ve karşı duran onlardır. Hz. Peygamber (s.a.v.), savaş zamanlarında ve gönderdiği seriy-yelerle bu küfür önderlerinin öldürülmesini hedeflemiş, sahabeye bu anlayışı vermiştir.

Abdurrahnıan b. Avf anlatıyor :

"Bedir savaşında saf içinde bulunuyordum. Sağıma soluma baktığımda iki gencecik delikanlı gördüm. Yaşları çok gençti-. Keşke bunlardan daha kuvvetliler arasında olaydım, diye temennide bulundum. Bu sırada delikanlılardan biri arkadaşından gizlice bana şöyle diyordu :

"Ey amca, bana Ebû Cehil'i gösterir misin ?" "Yeğenim, tanırım, ne yapacaksın onu? " dedim. "Yeminim var, ya O'nu öldürürüm ya da ben ölürüm" diye cevap verdi.

Ben delikanlının bu durumuna şaşkınlıkla bakarken diğeri dürtüp aynı şeyleri sordu. Ben de Ebû Cehil'i ikisine de gösterdim. Kartallar gibi hızla üzerine yürüyüp O'nu öldürdüler.[336]

Bu hadiseden sonra Hz. Peygamber (s.a.v.), yanındakilere Ebû Cehil'in akibetini merak ettiğini söylemiş, Abdullah b. Mes'ud (r.a.) da bunu emir telakki ederek onu Öldürmek için harekete geçmiş ve yerlere serilmiş bir vaziyette bulmuştu.[337]

Mekke müşriklerinin elebaşılarından olan Ebû Cehil, Ümey-ye b. Halefi , Utbe b. Rebia, Şeybe b. Rebia, Âs b. Hişam Bedir'de öldürülenler arasındadır.[338]

Rasûlullah (s.a.v.), islâm' aleyhinde propaganda yapan yahu-di ileri gelenlerinin de öldürülmelerini emretmiş ve bunlardan Asma binti Mervân,[339] Ebû Afek,[340] Ka'b b. el-Eşref,[341] Ebû Râfi,[342] Useyr b. Rezâm,[343] tbn Sayyad[344] çeşitli şekillerde öldürülmüşlerdir.

Mekke müşriklerinin reisi Ebû Süfyan, Hz. Peygamber (s.a.v.) i öldürmek için Medine'ye bir adam gönderir. Bu adam mescidde yakalanır ve müslüman olur. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.), Amr b. Ümeyye'yi Seleme b. Eşlemle beraber Mekke'ye gönderir. Amr b. Ümeyye Ebû Süfyanla karşılaşamaz ve geri döner.[345]

Düşmanın ileri gelenlerinin öldürülmesi için Ebû Hurey-re'den şöyle bir rivayet vardır:

Rasûlullah (s.a.v.) bizi bir seriyye içinde savaşa gönderdi. Verdiği emirler arasında, Kureyşten adlarını söylediği kimseler için:

"Filan ve filan kişilere rastgelirseniz, bunları yakalayıp ateşle yakınız" buyurdu.

Sonra yola çıkmak istediğimiz sırada veda etmek üzere Rasûlullah (s.a.v.)'e geldik, bu defa Rasûlullah (s.a.v.):

"Ben size, filan ve filanı ele geçirdiğinizde ateşte yakmanızı emretmiştim. Halbuki ateşte yalnız Allah azablarichrır. Bu sebeple, siz bu şerirleri yakaladığınızda öldürünüz." buyurdu.

Mekke fethinde, îslâm ordusu Mekke'ye girince Rasûlullah (s.a.v.) komutanlarına kesin olarak şu emri verdi:

"Size karşı koymadıkları müddetçe hiç kimseyi öldürmeyeceksiniz. "

Fakat bu emri verdikten sonra, bazı isimleri sayarak, şöyle buyurdu:

"Şu sayacaklarımı Kabe'nin örtüsü altında da görseniz, çıkarıp öldürünüz. "[346]

"Öldürülmeleri gereken bu insanları bir sınıflamaya tabi tutacak olursak, üç sınıf insan ortaya çıkar ki, Hz. Peygamber (s.a.v.) bunlara hayat hakkı tanımıyor:

1) İslam'dan çıkanlar,

2) İslam'la alay edenler,

3) Müslümanlara işkence yapanlar.[347]

7- Düşmana Mağlubiyeti Peşinen Kabul Ettirme:

İslam'da savaşın hedefi, insanlığı imha etmek değil, ihya etmektir. Hedef bu olduğu için, kan dökmeden bu hedefe ulaşmak da ayrı bir sanattır. Hz. Peygamber (s.a.v.), Mekke fethinde işte bu sanatını en güzel şekilde göstermiştir. O, kan dökülmeden Mekke'ye girmek istiyordu. Birliklerin başında bulunan komutanlarına Öyle emir vermişti.[348]

Kan dökülmesinin önüne geçmek için de müşriklere mağlubiyeti peşinen kabul ettirip onlara şu alternatifleri sundu :

1) Ebû Süfyan'ın evine giren emindir.

2) Kendi evine giren, hayatından emin olacaktır.

3) Kabe'ye, Harem'e sığınan emindir, ona dokunulmayacaktır.[349]

Mekkelilerin herbiri, hatta ileri gelenler, İslam'a azılı şekilde düşman olanlar bile bu alternatiflerden birisini kabul edip ortalıkta görünmez olmuşlardı. Herkes bir an önce evlerine veya Harem'e sığınmak için acele ediyorlardı. İslâm' ordusu ise, vakarlı bir şekilde şehri teslim alıyordu.[350]

Hz. Peygamber (s.a.v.) takib ettiği çok güzel bir taktikle Mekkelilerin elini kolunu bağlayıp onları kımıldayamaz bir hale getirdi. İşte bu, bir benzeri görülmemiş olan bir savaş sanatıdır. [351]

8- Parola Kullanma :

Hz. Peygamber (s.a.v.), katıldığı savaşlarda ayrı ayrı parola (şiar) kullanmıştır.[352] Parola, savaş esnasında, nöbet tutarken ve devriye gezerken müslüman askerlerin birbirlerini tanımaya yarayan kelime ve deyimlerdir. Bu kelime ve deyimler, İslâm' ordusunun moralini yüksek tutan, onları heyecana getiren ibarelerden seçilirdi. Hz. Peygamber (s.a.v.)'in kullandığı parolalardan bazıları şunlardır :

Bedir'de : Bu savaşta, müslümanlar ve müşrikler kıyafet, şekil ve silah bakımlarından birbirlerinden pek ayrılmıyorlardı. Bu bakımdan parola çok lazımdı. Vâkidî, Bedir'deki parolalar hakkında şu bilgiyi veriyor.

"Rasûlulîah (s.a.v.), Bedir'de;

Muhacirlerin parolasını "Ey Abdurrahman oğulları"

Hazrec'in parolasını "Ey Abdullah oğulları"

Evs'in parolasını da "Ey Ubeydullah oğulları, olarak tesbit etti."[353]

Vâkidî bu konudaki rivayetini Urve kanalıvla Hz. Aişe (r.an-ha)'ya dayandırıyor. Yine Vâkidî'nin Zeyd b. Ali (r.a.)'ye dayandırdığı bir başka rivayete göre de Rasûlullah (s.a.v.)'m Bedir1 deki parolası "Ya Mansur, emit!"( Ya Mansûr, öldür!)" idi.[354]

îbn Hişâm ise Bedir'deki parolanın "Ehad, Ehad" olduğunu beyan ediyor.[355]

Öyle anlaşılıyor ki, bu parolaların hepsi değişik zaman ve mekânlarda ve değişik görevlerde kullanılmıştır.

Uhud'da : İslâm1 ordusunun kullandığı parola, "Emit, emit = öldür, öldür" idi.

Hendek ve Kureyza oğulları savaşlarında müslümanların kullandığı parola, "Hâmîm, Lâ yunsarûn (onlar galip gelemez)" idi.[356]

Mustalik oğulları savaşında, İslâm' ordusunun parolası "Yâ mansur, emit, emit" idi.[357]

Mekke fethi, Huneyn savaşı ve Taif muhasarasında parola :

Muhacirler için "Ey Abdurrahman oğulları"

Hazrec için "Ey Abdullah oğulları" ve

Evs için de "Ey Ubeydullah oğulları" idi.[358]

Hz. Peygamber (s.a.v.)'in ordusu, Hayber savaşında olduğu gibi ani hücumla hareket ettikleri yerlerde tekbir getirerek hem irtibatı sağlamışlar, hem de düşmana korku salarak, kendi morallerini üstün tutmuşlardır . [359]

B) Teknik Prensipler:

Hz. Peygamber (s.a.v.), her savaşta, beşerî gücünü kullanarak, yapabileceğinin en güzelini yapar; hazırlığını bitirir, savaşa başlarken de Allah'a dua ederdi.[360] Bu haliyle O, ümmetine yol gösteriyordu.

Savaş hazırlığı yaparken teknik konularda sahabesi ile istişare eder,[361] işin en güzelini, en sağlamını yapardı. Teknik bilgiye sahip olanların bilgisinden istifade eder,[362] düşmana kemiyet bakımından olmasa bile keyfiyet bakımından üstünlük arzederdi. O'nun bu konuda yaptıklarını şöyle sıralayabiliriz: [363]

1- Hendek:

"Dahî bir komutan, savaşta yeni silah ve taktikler geliştirebi-len kimsedir. Hendek, Arap yarımadasında ilk defa Rasûlullah (s.a.v.) tarafından uygulama alanına konulan teknik bir gelişme ve aynı zamanda (askerî yönden) yeni bir taktiktir."[364]

Medine şehrinin, etrafına hendekler kazılarak korunması fikri Selmân-ı Farisî tarafından ileri atılmış, Hz. Peygamber (s.a.v.) tarafından da kabul edilmişti.[365]

Hendeklerin kazılmasına karar verilince Rasûlullah (s.a.v.), beraberinde Ensâr ve Muhacirim olduğu halde, ata uinmiş olarak araziyi araştırmaya çıktı. Gayeleri, arazi hakkında bilgi edinmek, strateji bakımından ehemmiyet arzeden noktaları tayin ve tesbit etmek ve islâm1 ordusunun kuracağı karargâhı tesbit etmekti.[366]

Hamidullah Hoca, hendek hakkında şu bilgileri verir :

"Hz. Peygamber (s.a.v.) hendeğin kazılması işini şu şekilde bir plan altına almıştı: Kazılacak yerleri işaretledi, her on kişilik takıma kırk zira1 lık [367]yer ayırdı, derinlik ve genişlik mesafeleri de tayin edilmişti. Benim istihraç ettiğime göre kazılan hendeğin uzunluğunun 5.5 km. olması icap etmektedir. Genişlik ve derinlik hiçbir kaynakta sarih olarak zikredilmemiştir; dokuz metre eninde ve dörtbuçuk metre derinliğinde olması mümkündür."[368]

Ashab-ı kiram, hendek kazılmasında bütün gün çalışıyorlar ve geceyi geçirmek için evlerine, ailelerinin yanına dönüyorlardı. Hz. Peygamber (s.a.v.) de alçak bir tepe üzerinde bir çadır kurmuş gece ve gündüz bu çadırın bulunduğu noktada kalmıştır. Kendisi, hendeklerde çalışanları teşci etmek için zaman zaman bu birliklere gidiyor, bizzat kazma işine katılıyor ve müdafaa plamnı bu suretle tatbik ediyordu.[369]

Hendeklerin kazılmasında çalışanlar, hem kazıyor hem sırtları ile toprak taşıyor hem de çeşitli terennümlerde bulunuyorlardı. Hz. Peygamber (s.a.v.) de bazan onlara eşlik ediyor veya değişik bir deyişle onlara cevap veriyordu. Faaliyet büyük bir coşku ile devam ediyordu.[370]

Hendek kazılma işi, Mekke müşriklerinin baskınından Önce bitti. Medine'yi muhasara için gelen müşrikler, hendekle karşılaşınca şaşırıp kaldılar. Rasûlullah'ın planı ve teknik bilgiyi devreye sokarak yeni bir taktik uygulaması müşrikleri zor durumda bıraktı. Aynı zamanda Hz. Peygamber'in bu taktiği uygulaması, fazlaca kan akmasını, insan zayiatını da önlemiş oldu. tşin en güzel tarafı da işte burasıdır. [371]

2- Yeni Silahlar :

"Arap Yarımadasında etrafı surlarla çevrili birkaç tane mahal vardı. Hayber yerleşim merkezleri bunlardan biriydi. Ordaki kaleler muhasara edildiğinde müslümanlar mancınıkla atılan taşlardan epey zahmet çekmişlerdi. Hz. Peygamber (s.a.v.) aynı silahları yani mancınıkları Tâif savaşında kullandı.[372] Onun bu muhasarada kullandığı yeni silahlar şunlardır : [373]

a) Mancınık :

Başında bir makara ve halkası olup iki tekerlekli bir araba üzerine yerleştirilmiş uzunca ve gayet sağlamca bir direkten ibaret silahtır. Bu makara veya halkadan sağlam bir halat geçirilir üst tarafında torba şeklinde bir ağ bulunur. Bu torbaya bir taş veya yakıcı maddeler yerleştirilir, sonra bu torba direk ve ip ile atılır. Torbaya konan maddeler surlar üzerine düşer, isabet ettiği insanı öldürür veya üzerine düştüğü yeri yakar.[374]

b) Debbâbe:

Üzeri deri veya kilimlerle kaplanan tahtalardan yapılmış ve yuvarlak tekerlekler üzerine oturtulan bir savaş vasıtasıdır. Bu vasıta, içine girilen ve düşmanın attığı oklardan askeri koruyan hareket eden bir kaleden ibarettir.[375]

3- Psikolojik Savaş :

Dost birliklerin moral gücünün yüksek tutulması, buna karşılık düşman birliklerin maneviyatını çökertecek usullere baş vurarak, onları savunamaz ve savaşmaz bir hale sokmak suretiyle zaferi elde etmek demektir.[376]

Hz. Peygamber (s.a.v.) dahî bir komutan olarak bunu katıldığı savaşlarda uygulamıştır. O'nun askerinin morali her zaman yüksekti. Hatta Uhud'da fazlaca şehid verdikleri zaman bile, müşriklerden üstün oldukları taraftarı dile getiriyorlar, askerin moralini diri tutuyorlardı. Hz. Ömer (r.a.) ile Ebû Süfyan'm karşılıklı konuşmaları bunun şahididir.[377]

İslâm ordusunun morali yüksek olsun diye bazı şeylere riayet edilmiştir. Askerin recez söylemesi,[378] toplu halde tekbir getirmesi,[379] çeşitli şakaların ve sohbetlerin yapılması,[380] Allah'ın inayetiyle zaferi elde edeceklerinin müjdelenmesi,[381] şehid olma arzusu[382] bu cümledendir.

Her zaman morali yüksek olan îslâm ordusu, düşman tarafın moralini çökertmek için bazı yollara başvurmuştur. Başvurulan ve çeşitli savaşlarda uygulanan bu prensiplerin bazısı taktik bazısı da teknik prensiplerdir. Biz bunları bir araya toplayıp tek başlık altında inceledik. [383]

A) Ateş Yakma :

Mekke fethi esnasında Kureyş'in maneviyatını çökerten ve onları direnişten vazgeçiren nedenler arasmda, Rasûiullah (s.a.v.)'m onbin kişilik islâm1 ordusuna geceleyin ateş yaktırması da vardır.[384] islâm' ordusu, Mekke'yi kuşatıp Merrü'z-Zahran'da konakladığı vakit yatsı olmuştu. Komutan, her askerin bir ateş yakmasını emretti. Gece nöbetine de Hz. Ömer'i tayin etti.[385]

Bu ateş Mekkelileri dehşete düşürdü. O gece Büdeyl b. Verkâ ile islâm1 ordu karargâhına yaklaşmakta olan Ebû Süfyan şöyle diyordu :

"Ben, hayatımda bu geceki gibi ateş ve ordu görmedim."[386]

B) Düşman Ordu Komutanının Gözünü Korkutma :

Hz. Peygamber (s.a.v.), düşmandan korkmayan ve fakat onu küçümsemeyen bir komutandı. O, devrinin süper gücü olan Bizans imparatorluğuna savaş açmaktan çekinmedi. Bir seferinde[387] üçbin kişilik ordusunu yüzbin kişilik Bizans ordusu üzerine gönderen ve bu sayede istikbalin büyük komutanlarını yetiştiren Rasûiullah (s.a.v.), ikinci seferinde de otuz bin kişilik bir kuvvet ile kendisi gitti.[388] Tebük seferi diye adlandırılan sonuncusunda Bizans ve Gassan orduları çekildiği için savaş olmadı. Ama düşmana gözdağı verilmiş oldu.

Düşmanı ve düşman ordu komutanını korkutmanın bir başka uygulaması da yine Mekke Fethi esnasında olmuştur. Onbin kişilik düzenli ve kollara ayrılmış islâm ordusunun, Kureyş ordu komutanı Ebû Süfyan'm önünden geçirilmesi, onu bir hayli dehşete düşürmüştü.[389] Hadiseyi Abbas (r.a.) şöyle anlatıyor :

"Kabileler kendi bayrakları altında geçiyordu. Ebû Süfyan'm önünden her kabile geçişinde:

"Bunlar kim ? Ya Abbas" diye soruyor, ben de :

"Süleym" diyorum. O zaman :

"Benimle Süleymliler arasında bir şey yokki" diyor.

Sonra başka bir kabile geçiyor, Ebû Süfyan :

"Ya Abbas, bunlar kim ?" diye soruyor, ben de :

"Müzeyne" diye cevap veriyorum. O da :

"Müzeyne ile alıp veremediğim bir şey yok" diyor.

Böylece kabilelerin hepsi geçip tamamlandı. Bana, önünden geçen her kabileyi sordu. Ben de onların kim olduğunu haber verdiğim de, O :

"Benimle falan oğulları arasında bı şey yok'1 diye karşılık veriyordu.

Nihayet Rasûiullah (s.a.v.), içlerinde Muhacir ve Ensar'ın bulunduğu siyah zırhlı birliği ile geçti. Onların, büründükleri zırhtan dolayı gözlerinden başka yerleri görünmüyordu. Ebû Süfyan bunları görünce :

-"Ya Abbas, ya bunlar kim ?" dedi.

Ben de :

"Bunlar, Ensar , Muhacirûn ve Rasûiullah (s.a.v.) dedim. Oda:

"Hiç kimsenin bunlara dayanmaya ve yenmeye gücü yetmez. Ya Abbas, bugün, kardeşinin oğlunun krallığı pek büyümüş" dedi.

Ben de :

"Ya Ebâ Süfyan, o krallık değil, peygamberliktir" deyince

"Evet, öyle olsun" dedi.

Ben de :

"Git haydi, kavmini ikaz et, karşı çıkmasmlar" dedim.[390]

C) Tekbir:

İslâm' ordusu, yol boyunca ve düşmana saldırırken tekbir ve teşbihi dilinden düşürmezdi.[391] Yol boyunca söylenen tekbir ve teşbihler ordunun moralini yükseltiyordu.

Cabir b. Abdillah (r.a.) dan:

"Bizler seferde yüksek bir yere çıktığımız zaman tekbir getirirdik. Yükseklerden aşağı inincede "Sübhaneîlah" diye teşbih ederdik".

islâm ordusunun moralini yükselten tekbir, düşmanlara korku salıyordu.

Hendek savaşında, savaşın en kritik anında müslümanları arkadan vurmayı planlayan Kureyza oğullarının hududuna, Rasûiullah (s.a.v.) iki yüz kadar sahabeyi göndererek, onlara şu emri verdi:

"Sabaha kadar bulunduğunuz yerde, "Allahu Ekber" diye tekbir getireceksiniz. "[392]

Görevli askerler sabaha kadar tekbir getirdiler. Yahudiler korkup çekindiler. Kazmak istedikleri kuyuya kendileri düştüler.

İslâm ordusu, Hayber'e girerken "Allahu Ekber haribet Hay-ber" diye tekbir getirerek, düşmana korku salarak, Hayber'in artık işinin bittiğini haber vererek girdi.[393]

Dikkat edilirse bu taktik ve prensipler, karşıdaki düşmanı hemen teslim almak ve Ölü sayısını her iki tarafta da asgariye indirmek için kullanılmıştır. Hz. Peygamber (s.a.v.) insanları imha için değil ihya için gönderilmiş bir peygamberdir. O, alemlere rahmettir.

Bundan sonraki kısımda da görüleceği gibi, onun savaşları sivillerin korunduğu, muhafaza edildiği, tecavüzün olmadığı âdil savaşlardır. [394]

[311] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/84.

[312] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/84.

[313] K.K., Enfâl Sûresi, 8; ayrıca bkz. Taberî, Tarih, III, 31-32.

[314] Hattâb, el-Kâid, 449-450.

[315] Hamidullah, Hz. Peygamber'in Savaşları, 126.

[316] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/84-85.

[317] Vâkidî, Megâzî, I, 53; İbn Hişâm, Sîre, II, 272; îbn Sa'd, Tabakât, II, 15; Îbnul-Esîr el-Kâmil, II, 122.

[318] İbn Hişâm, Sîre, II, 67; Taberî, Tarih, III, 106.

[319] Hattâb, el-Kâid, 462.

[320] Buhârî, Cihâd, 122, Şerike 1.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/85-86.

[321] Müslim, Cihâd, 23; îbn Seyyidi'n-Nâs, a.g.e., II, 37; Halebî,Sîre, II, 658.

[322] Hattâb, el-Kâid, 456.

[323] Aynı eser, 457.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/86.

[324] Buhârî, îcâre, 3.

[325] Buhârî, Cihâd, 156; Müslim, Cihâd, 17,18.

[326] Buhârî, Cihâd, 102; Müslim, Tevbe, 53.

[327] Hattâb, el-Kâid, 451-452.

[328] İbn Sa'd, Tabakât, II, 132; İbn Seyyidi'n-Nâs, Uyân,îl, 161.

[329] Buhârî, Cihâd, 43, 129, Megûzî, 40; Müslim, Cihâd, 120.

[330] Buhârî, Megâzi, 32; Müslim, Cihâd, 69.

[331] Hattâb, a.g.e., 453.

[332] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/87-89.

[333] Buhârî, Cihâd, 96; Müslim, Cihâd, 78; Ebû Davud, Cıhad, 117, Tl Cihâd, 7.

[334] İbn Hişâm, Sîre, III, 240; Taberî, Tarih, İbn Kes.r, Sıre, III, 214.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/89-90.

[335] K.K., Bakara Sûresi, 193.

[336] Buhârî, Meğâzî, 8; Müslim, Cihâd, 42.

[337] Buhârî, Meğâzî, 8; Müslim, Cihâd, 118.

[338] İbn Hişâm, Stre, II, 286; Halebî,Sire, II, 417.

[339] Vâkiclî, Meğâzî, I,172-173; İbn Seyyidi'n-Nâs, a.g.e., I, 293.

[340] Vâkidî, Meğâzî, 1,174; îbn Seyyidi'n-Nâs, a.g.e., I, 293.

[341] Buhârî, Cihâd, 157-158; Müslim, Cihâd, 119.

[342] Buhârî, Cihâd, 154, Meğâzî, 16; îbn Seyyidi'n-Nâs, a.g.e., II, 80.

[343] İbn Seyyidi'n-Nâs, a.g.e., II, 111.

[344] Buhârî, Cihâd, 177.

[345] Taberî, Tarih, III, 142; İbn Seyyid'in-Nâs, a.g.e., II, 112.

[346] îbn Hişâm, Stre, IV, 51; Taberî, Tarih, III, 300; îbn Kesîr, Sîre, III, 563.

[347] Sırma, İhsan Süreyya, hlâmî Tebliğin Medine Dönemi ve Cihâd, İstanbul 1986, s. 190.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/90-92.

[348] İbn Hişâm, Sîre, IV, 51;Taberî, Tarih, III, 300; Ibnü'1-Esîr, el-Kâmil, II, 246.

[349] Vâkidî, Megâzî, II, 826; tbn Hişâm, Sîre, IV, 47; İbn Kesîr, Sîre, III, 552.

[350] Sırma, Medine Dönemi, 188.

[351] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/92.

[352] Ebû Dâvûd, Cihâd, 102.

[353] Vâkidî,Megâzî, I, 71; İbn Sad, Tabakât, II, 14.

[354] Vâkidî, Megâzî, I, 71; İbn Sa'd, Tabakât, 15.

[355] îbn Hişâm, Sîre, II, 287.

[356] Vâkidî, Megâzî, II, 474; îbn Hişâm, Sîre, III, 237.

[357] Vâkidî, Meğâzî, II, 406; îbn Hişâm, Sîre, III, 306.

[358] Îbn Hişâm, Sîre, IV, 51.

[359] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/93-94.

[360] Buhârî, Cihâd, 73, 88, 97, 99, 153, Menâkıbu'l-Ensâr, 17; Müslim, Cihâd, 19,20,21,23,58.

[361] îbn Hişâm, Sîre, II, 272; Îbnul-Esîr, el-Kâmil, II, 122.

[362] Buhârî, Meğâzî, 31; Taberî, Tarih, III, 165.

[363] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/94.

[364] Hattâb, el-Kâid, 237.

[365] Taberî, Tarih, III, 165; Süheylî, Raud, VI, 206-207.

[366] Hamidullah, Hz. Peygamberin Savaşları, 101.

[367] Zira': Orta parmağın ucundan dirseğin ucuna kadar olan kısım, arşın (Asım Efendi, Kamus Tercemesi, İstanbul, 1305, III, 241).

[368] Hamidullah, a.g.e., 103,104.

[369] îbn Hişâm, Sîre, III, 226; Taberî, Tarih III, 167; Îbn Kesîr.Sîre, III, 186.

[370] Buhârî, Cihâd, 33, 34, Menâkıbu'l-Ensâr, 63; Îbn Hişâm, Sîre, III. 927.

[371] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/94-96.

[372] Hamidullab, a.g.e., 146.

[373] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/96.

[374] Kettânî, Terâtih, I, 373; Hattâb, a.g.e., 387.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/96.

[375] Halebî, Sîre, III, 81; Kettânî, Terâtib, I, 374; Hattâb, a.g.e., 387.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/96.

[376] Bkz., Meydan Larousse, savaş md.

[377] Buhârî, Meğâzî, 17; İbn Hişâm, Sîre, II, 99; İbn Kesir, Sîre, III, 75.

[378] Buhârî, Cihâd, 34; Müslim, Cihâd, 120.

[379] Buhârî, Cihâd, 130,131,132.

[380] Buhârî, Megâzî, 18,31.

[381] Buhârî, Cihâd, 130.

[382] Buhârî, Megâzî, 8; Müslim, Cihâd, 42.

[383] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/96-97.

[384] Hattâb, a.g.e., 352.

[385] İbn Hişâm, Sîre, IV, 44; İbn Kayyım, Zâdu'l-Meâd, II, 181.

[386] Buhârî, Megâzî, 50.

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/97.

[387] Hattâb, Peygamber Ordusunun Tarihi, 96-97.

[388] Aynı eser, 63.

[389] îbn Kayyım, a.g.e., II, 182.

[390] Vâkidî, Meğâzî, II, 821-823; Îbn Hişâm, Sîre, IV, 45, 46, 47; Taberî, Tarih, III, 296-297; İbn Kesîr, Sîre, III, 550 (Bazı bölümleri, Buhârî, Meğâzî, 50. dedir).

Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/98-99.

[391] Buhârî, Cihâd, 130.

[392] Vâkidî, Meğâzî, II, 460.

[393] Buharı, Cihâd, 43, Meğâzî, 40; Müslim, Cihâd, 43.

[394] Doç. Dr. Mustafa Ağırman, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslam, Beyan Yayınları: 4/99-100.

๑۩۞۩๑ Kitap Dünyası - İlim Dünyası Kütüphanesi ๑۩۞۩๑ => Asrı Saadette İslam => Konuyu başlatan: Safiye Gül üzerinde 01 Ekim 2010, 17:54:19