Asr-ı saadette spor

ASR-I SAADETTE SPOR

Doç. Dr. Vecdi Akyüz

(Marmara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi, istanbul)

Vecdi Akyüz 1955 yılında Kırklareli'nin Üsküp bucağında doğdu. İlkokulu aynı yerde bitirdi. Î.H.L.rrin orta kısmını Tekirdağ, lise kısmım İstanbul Fatih İ.H. L.nde tamamladı 1978 yılında İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsünden mezun oldu. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde okutman olarak görev aldı. 1989'da "Emevilerin Kuruluş Devrinde İslâm Amme Hukukunun Gelişmesi" konulu teziyle doktor oldu. 1992 yılında İslâm Hukuku doçenti oldu. Eserleri:

- Devlet ve Îşçi-İşveren İlişkileri

- Hilafetin Saltanata Dönüşmesi [1]

Giriş

Spor, fizik kondisyonu iyileştirmeyi amaçlayan, oyun, yarışma ve mücadele anlayışıyla yapılan fizik etkinliklerdir. İnsanlar, tarih boyunca koştular, tırmandılar, ağır nesneleri kaldırdılar, yüzdüler. Ne var ki, bu fizik etkinlikleri her zaman spor amacına yönelik ve yarışma biçiminde olmadı.

Eski Mısır'da spor oldukça yaygındı. Firavunlar, ülkeyi yönetecek yetenekte olduklarını, avcılıkta ve ok atmadaki üstünlüklerini göstererek kanıtlardı. Böyle gösterilerde firavunlar bir başka kişiye karşı yanşmazdı. Bunun için olağanüstü başarılan yalnızca birer efsane de olabilir. Sıradan Mısırlılar ise atlama, güreş, sırık dövüşü ve top oyunları gibi sporlarla ilgilendiler.

Eski Yunan ve Girit'te spor gösterileri hem dinî, hem din dışı amaçlarla gerçekleştirilirdi. Din ve sporun birleştirildiği en ünlü spor etkinliği, başlangıcı M.Ö. 776 olarak belirlenen, ama geçmişi büyük olasılıkla daha eskilere uzanan olimpiyat oyunlardır. M.Ö.1500 yılma doğru Giritliler dansa, koşulara, güreşe ve boğalarla yapılan dövüşlere büyük ilgi gösterdiler. Antik çağda Yunanlılar koşma, atlama, disk ve mızrak atma, pankreas güreşlerinin yamsıra top oyunları da oynuyorlardı.

Romalılar, Yunanlıların stad oyunlarının yerine sert ve acımasız olan sirk oyunlarım tercih ettiler : Zırhlı eldivenlerle yapılan yumruk dövüşü, pankreas, yarış arabaları... Eski Roma'da savaş arabası yarışları, en yaygın spor gösterilerindendi. Ama atletizm, boks, güreş, cirit ve disk atma gibi sporlara da ilgi gösterilirdi. Gladyatör dövüşlerinde, ya insan insana karşı, ya da insanlar hayvanlara karşı mücadele ederdi.

Eski Türklerde ilkel sporlar, M.Ö. 500'lerde, dinî törenlerin bir parçası olarak başlamıştır. Bu sporlar Orta Asya'daki ilk Türk kavimlerinde görülen ve daha sonra da sürdürülen okçuluk, binicilik, avcılık, kılıç oyunları, ağırlık kaldırma ve atma ile koşu ve güreştir. Avcılık yapan göçebe kabileler arasında polo ve hokeyi andıran atlı sporlar gelişti.

Hz. Peygamber (s.a.v.) her mü'minin hayırlı, ancak kuvvetli müminin zayıf mü'minden daha hayırlı olduğunu bildirmektedir. "Kuvvetli" sözü gerek fizik bakımından, gerekse iktisadî açıdan güçlülüğü kapsayacak mahiyettedir. Fizik olarak güçlü bir mü'minin bedenî ibadetlerini daha iyi yerine getireceği, insanlara daha yararlı olacağı muhakkaktır. Malî bakımdan güçlü olan bir mü'minin insanlara yapacağı yardım elbette yoksul bir mü'minden fazladır. Hadisin sonunda Hz. Peygamber insanların kendilerine fayda verecek konularda hırslı olmalarım acz içinde olmamalarını tavsiye etmiştir.

Hz. Peygamber döneminde insanların hayat tarzı fazladan bir spor yapmayı gerektirmeyecek kadar ağırdı. Çölde geçen yolculuklar, ticaret kervanlarıyîa birlikte, seferler dolayısıyla, çobanlık yaparken yapılan süren kilometrelerce sıcak çöl ikliminde arapları, yerleşik medenî toplumlardan daha haraketli, güçlüklere daha dirençli bir hale getirmişti. Aralarında savaş eksik olmayan arap kabileleri, gençlerini buna hazırlamak zorundaydı. Bunun için savaş oyunları yapma âdeti yaygındı.

Hz. Peygamber zamanında yapılan bazı sporlar gençleri cihada hazırlamaya yöneliktir. Hz. Peygamber, çocuklara ata binme, ok atma ve yüzmenin öğretilmesini ister. [2]

Birinci Bolüm

GÜREŞ, HALTER, YÜZÜCÜLÜK VE BİNİCİLİK

I. Güreş

Güreşin tarihi çok eskilere uzanır. Eski uygarlıkların hayatında Önemli bir yeri vardı. M.O. 2500'den başlayarak Mısırlı askerler sopalarla güreş ve savaş çalışmaları yaparlardı. Mısır'da beni Hasan köyündeki duvar resimlerinden, M.Ö. 2000 yıllarında bu ülkede güreş tekniğinin çok üstün olduğu anlaşılır. Güreş, Eski Yunan'da da gözde bir spor dalı, jimnastik eğitiminin bir parçası ve Beşli yarışmalarda en çok önem verilen yatıştı. M.Ö. 648 de düzenlenen olimpiyat oyunlarında güreşe de yer verilmiştir. Romalılarda güreş gladyatörler arasında yapılırdı. Bizans'ta ise imparator Flavius Theodosius I (379-95) döneminde,.güreş yasaklandıysa da, ondan sonra yemden serbest bırakıldı. Eski Türklerde de güreş yaygındı. Dede Korkut Hikayelerinde güreş tutan yiğitlerden sık sık söz edilmekte, kadınların da aralarında güreşe tutuştuğu anlatılmaktadır.

Asr-ı Saadette meşru ve yaygın sporlardan biriside güreştir. Rukâne adlı sırtı yere gelmeyen pehlivan, Mekke'de bu spor dalında isim yapmıştı. Kendisi o derece iri ve o kadar kuvvetliydi ki, şayet bir sığır yahut deve derisi yere serilse ve o bunun üzerinde ayakta dursa, halk da bu deriyi uçlarından çekip asılsa, o olduğu yerde kalır, deri yırtılırdı. Rukâne, bir gün koyun sürüsünü otlatıyordu. Hz. Muhammed (s.a.v.), Bathâ'da kendisine rastladı ve onu islâm'a davet etti. Bundan sonraki gelişmeyle ilgili olarak iki rivayet vardır:

1) Rukâne, onun bu ilahî görevinin bir delili olarak, emrederek ağaçları yürütmesini istemiştir. Hz. Peygamber ona şöyle dedi: "işte şurada bir ağaç duruyor; ona git ve benden ona, ötede duran diğer ağaca doğru yürüyüp yamna gitmesini söyle!", Rukâne, kendisinin sahip olduğu maharetten çok emindi. Ağaçların bu yürüyüşünden tatmin olmayarak, Hz. Muhammed'e kendisiyle güreşmesini teklif etti. Yenilirse, dinine gireceğine söz verdi. Üç defa üstüste sırtı yere gelmesine ve hatta ağaçların yürüdüğünü gözleriyle görmüş olmasına rağmen müslüman olmadı.[3]

Müslüman olmamakla kalmadı, Mekke'deki putperestlerin yanına koştu ve onlara Muhammed'i ellerinde iyi saklamalarım ve diğer kabilelerle olan şeref ve üstünlük münakaşa ve yarışmalarında ondan yararlanmalarım, zira onun pek fevkalâde şeyler yapıp göstermeye muktedir dünyanın en üstün sihirbazı olduğunu haber verdi.[4]

2) Rukâne'nin güreş teklin üzerine, Hz. Muhammed (s.a.v.), ona şöyle cevap vermiştir; "Kabul; ancak ben yenersem sürünün üçte birini ödül olarak isterim." Gerçekten de üç defa yenilmesi ve bunun sonucunda sahip olduğu sürünün tamamını kaybetmesi üzerine, karısından korkusu sebebiyle ağlamaya başladı. Hz. Muhammed (s.a.v.), ona şöyle dedi: "Korkma: Bütün bu üç yenilginin ödül tutarını, bu defalık almayı ve bütün malım kaybetmeni istemiyorum. Haydi şimdi onları al ve selâmetle git!"

Bu davranış karşısında, mucizelerden de çok duygulanan Rukâne, hemen orada "Sen Allah'ın elçisisin, ben senin getirdiğin dini kabul ediyorum" diye haykırmıştır.[5]

Rukâne'nin "Ey Muhammed! Şimdiye kadar beni hiç kimse yenemedi. Beni yenen sen değil, sahip olduğun manevî güçtür." dediği de nakledilir.

Askerî seferlere katılabilmeye gücü yettiğini Hz. Peygam-ber'e (s.a.v.) ispatlamak maksadıyla bazı delikanlılık çağındaki sahabîler, onun huzurunda güreşe tutuşurlardı. Bunun sebebi, yaşı küçük olanlar şayet kendilerinden büyük olan öteki gençlere üstünlük sağlayabilirlerse, gönüllü sıfatıyla bu savaşlara katılabilme hakkını elde etmekti.[6]

Güreş için özel bir yer ve minder gibi malzemelerin olup olmadığını tam olarak bilmiyoruz. Herhalde uygun alanlarda güreş tutuluyordu. [7]

II. Ağır Kaldırma (Halter)

Hz. Peygamber (s.a.v.), bir gün içlerinde hangisinin daha kuvvetli olduğunu bilebilmek için, büyük bir taşı yerden kaldırmaya çalışan bir yığın insanın yanından geçmiş ve bu yarışlarında hiçbir kötü yan bulmamıştı.[8]

III. Yüzücülük

Hz. Peygambere (s.a.v.), şöyle buyurmuştur: "Çocuklarınıza ok atmayı, ata binmeyi ve yüzmeyi öğretiniz."[9]

Bu hadis, yüzücülüğün mubah olduğunu, çocuklara Öğretilmesinin de tavsiye edildiğini gösterir.

Hz. Peygamber bizzat kendisi de yüzme öğrenmişti. Bir defasında annesi ve Ummu Eymen adındaki kadın köleyle birlikte, henüz çocukken Medine'ye gitmiş, Benû Neccâr kabilesinden en-Nabiğa adında birinin evinde kalmışlardı. Babası Abdullah'ın mezarı da buradaydı. Rasûlullah (s.a.v.), işte bu kabileye ait bir su birikintisinde bu gezisi sırasında yüzmeyi öğrenmişti.[10]

IV. Binicilik

A- At Yarışları

Biniciliğin çok eski zamanlardan ...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın