Asr-ı saadette müşrikler

ASR-I SAADET'TE MÜŞRİKLER VE MÜŞRİKLERLE İLİŞKİLER

Doç. Dr. M. Ali Kapar

Giriş

ŞİRK VE MÜŞRİK KAVRAMI

1. Müşrik Kelimesinin Lügat Ve Istılah Anlamı

Müşrik kelimesi lügatta ortak koşmak anlamına gelen Şerike fiilinden müştaktır. Müşrik, Allah'a küfreden,[1] O'na ortaklar koşan ve O'nu inkâr eden kimsedir.[2] Mirasta ve alışverişte ortaklık anlamına gelen şirk, riya, nifak, Allah'tan başkasına yemin, her-hangibir şeyi uğursuz saymak gibi anlamlara gelmektedir.[3]

Istılahta ise, Allah'a ortak koşan, sayısız ilahlara inanan, onları Allah'a ortak kabul eden,[4] müslüman, yahudi, sabii, hristiyan ve mecûsî olmayan,[5] şirki din olarak kabul eden putperestlerdir.[6]

2. Kur'ân-I Kerim Ve Hadislerde Müşrik

Kur'an'da müşriklerin Allah'a ortak koşmaları putlara tapmak,[7] cinleri ortak koşup O'na oğul ve kız isnad etmek,[8] onların isimlerini çocuklarına ad olarak vermek,[9] Allah'a batıl zan ve is-nadlarda bulunmak, Allah'a ve putlara hisse ayırmak[10] şeklinde bildirilmektedir. Ayrıca müşriklerin putları Allah ile kendi aralarına şefaatçi koyduklarına dikkat çekilmektedir.[11]

Kur'an'da müşriklerin vasıfları: Putlardan yardım beklemek,[12] Allah'ı ve ayetlerini yalanlamak,[13] Peygambere ve meleklere düşman olmak,[14] ahireti inkar etmek şeklinde anlatılmaktadır. Ayrıca müşrikler haksız yere mal gasbeden, [15]ahde vefasızlık gösteren,[16] hakka kulak tıkayan,[17] zalim, yalancı ve hâin[18] kişiler oldukları bildirilmiştir. Bundan dolayı Kur'an'da müşriklerin asla dost edinilmemesi ve onlardan yardım istenmemesi de[19] emre-dilmektedir.

Kur'an'da müslümanlara müşriklerin putlarına sövmemeleri, kendi din ve inançlarıyla başbaşa bırakmaları,[20] akraba dahi olsa şirk ehline istiğfarda bulunmaları[21] yasaklanmış, müşriklerin tapmış oldukları putların güçsüzlüğü beyan edilmiş ve taptık-lanyla beraber kendilerinin kıyamette mutlaka cehennemde olacakları[22] ve amellerinin kendilerine hiçbir fayda vermeyeceği bildirilmiştir.

Hadislerde ise, Hz. Muhammed, inanç ve yaşayış itibariyle müşriklerle ilgisinin bulunmadığını, "...Ben müşriklerden değilim"[23] cümlesiyle ifade etmiş, beyat esnasında "müşriklerden ayrılmak[24], "Allah'a hiçbir şeyi ortak koşmamak"[25] şartı ileri sürül; müştür. Ayrıca hadislerde, cahiliye devrinde yapılan yemin gibi putlara yemin edilmesi yasaklanmış ve keffaret olarak hemen ke-lime-i tevhid getirilmesi emredilmiştir.[26] Müşriklerin amellerinin Allah katında makbul olmadığı bildirilmiş, putların alınıp satılması, şarap, ölü ve domuz eti ticareti gibi değerlendirilerek haram kılınmıştır.[27]

3. Müşrik Kelimesinin Kapsamı

Müşrik kelimesinin kapsadığı anlam ve sahasını belirlemek için Kur'an'daki müşriklerle ilgili şu ayetin müfessirler tarafından yapılmış izahına bakalım:

"O iman edenler, o yahudiler, o sabitler, o hristiyanlar, o mecûsiler ve Allah'a eş koşanlar yok mu? Allah, kıyamet günü (bütün) bunların aralarını mutlaka ayıracaktır Çünkü Allah her şeyi hakkıyla görüp bilendir.[28]

Burada altı dinden bahsedilmiş, bunlardan yalnız birincisinin ehli iman olduğu gösterilmiş, geriye kalanlar küfür ehli olarak zikredilmişlerdir. Sonra da bu beş küfür ehlinden birisi şirk olarak tasrih edilmiştir. Halbuki diğerlerinde de şirk vardır. Zira me-cusun ateşperestliği malumdur. Şu halde buradaki (Allah'a eş koşanlar) ibaresi, diğer müşrikler olabilirse de buradaki şirkden murad "hiçbir veçhile tevhid iddiası karıştırılmayan şirk olması" daha uygundur. Çünkü hristiyanlar üç birdir diye tevhid iddiasında bulunduğu gibi, mecûs ve zerdüştîler de bir mabud tanıdıkları iddiasındadırlar. Bu suretle (Allah'a eş koşanlar) ile sadece putlara taparak onları Allah'a şirk koşan müşriklere işaret edilmiştir. Zira sabiiler de sarahaten Allah'a şirk koşmadan, meleklere inanan ve Zebur'u okuyup kıbleye yönelerek ibadet eden yahudi ve mecûsi arasında bir gruptur.[29]

Taberi, tefsirinde (Allah'a eş koşanlar) dan maksadın "putlara tapanlar" olduğunu zikretmektedir.[30] Şevkânî ise, Allah'a eş koşanlardan maksadın, putlara tapan zümrenin[31] olduğunu ifade etmiştir.

Müşrik kavramına Hac sûresinin 17. âyeti ile açıklık getirilmiş ve müşrikin ancak Allah'a putları şirk koşan putperest zümre olabileceği bildirilmiştir.[32] Çünkü bu ayette Arabistan'da cahiliye dönemindeki bütün dinler ayrı ayrı zikredilmiş, Allah'a eş koşanlar cümlesi ile de daha çok yaygın olan ve cahiliye Arabının gönülden bağlandığı putperestliğe dikkat çekilmiştir.

Nitekim Arabistan'daki dinler incelendiği zaman, hristiyan-lar, yahudiler, sabiiler ve mecûsiler bir mabud tanıdıkları iddia-sinda olduklarından, müşrik lafzıyla inançlarında hiçbir zaman tevhid görüşü hakim olmayan ve sadece putlara tapmayı din olarak kabul eden putperestler anlaşılmaktadır.

Cizye alınması hususunda Hac sûresinin 17. âyetinde zikredilen dinler arasında "cizye vererek kendi dinlerinde ve memleketlerinde kalmak veya harbetmek" gibi iki tercihten yararlanamayanlar sadece Arap putperestleridir. Bu konuda Arap putperestleri islâm'dan dönen mürtedlerle eşit mütalaa edilmişlerdir. Müşrik ve mürdetlere önce îslâm tebliğ edilir, müslüman olmaları halinde, diğer müslümanlarm sahip oldukları hakların tamamını elde etmiş olurlar. Müslümanlığı kabul etmedikleri takdirde onlarla harp yapılır.[33]

Birinci Bölüm

İSLÂM ÖNCESİ DÖNEME GENEL BİR BAKIŞ

I. DİNÎ HAYAT

İslâm öncesi dönemde Arabistan'ın dini hayatında putperestlik yer almış ancak diğer dinlerden olan yahudilik, hristiyanlık, mecûsilik ve sabiilik Arabistan'ın çeşitli bölgelerinde yayılmıştır. Yahudilik Yemen, Hayber ve Medine'de, hristiyanlık Necran ve Kuzey Arabistan'da, mecûsilik Bahreyn'de, sabiilik ise, daha çok Güney Arabistan ve Yemen'de yayılmıştır. Fakat putperest müşrikler Arabistan'ın her tarafına yayılmışlar ve ilk sırayı almışlardır.[34]

1. Arabistan'da Putperestlik Ve İbadet Şekilleri

Mekke'nin ilk sakinleri Amalika Araplarıdır. Hz. ismail ve annesi Hacer orada iken Cürhümlüler Mekke'ye hâkim oldular. Cürhümlüler Amalikalıları oradan kovdular. Bir müddet sonrada Huzaalılar Amr b. Luhay başkanlığında Cürhümlülere galip gelerek oraya yerleştiler.[35]

Arabistan'da önceleri putperestlik yokken ilk defa putperestliği getiren Amr b. Luhay'dır. Hadise şöyle meydana gelmiştir: Amr b. Luhay Cürhüm kabilesini yenip Mekke'nin ve Kabe'nin idaresini ele aldıktan sonra ağır bir hastalığa tutuldu. Suriye'de Belkâ taraflarına gitmesi tavsiye edildi. Oraya gitti. Sıcak pınardan çıkan su ile yıkandı ve iyileşti. Orada halkın putlara taptığını görünce bunun sebebini sordu. Onlar da "Biz bu putlar aracılığı ile yağmurun yağdırılmasını isteriz, düşmanlarımıza galip gelmemizi talep ederiz" dediler. Bunun üzerine putlardan birisinin kendisine verilmesini istedi. Onlar da Amr b. Luhay'a bir put verdiler. îşte bu put Hübel putudur. Amr b. Luhay bu putu alıp Mekke'ye getirdi ve Kabe'nin çevresine dikti, işte bundan dolayı Rasûlullah Amr b. Luhay'ı ateşte barsak] arına sürür vaziyette gördüğünü haber vermektedir.[36] Kırmızı akik taşından yapılmış olan Hübel putu insan suretinde idi ve Mekke'ye nakli esnasında kınlan koluna altından bir kol takmışlardır.[37]

Amr b. Luhay'ın getirmiş olduğu putla başlayan Arabistan'daki putperestlik her kabileye yayıldı.[38] Putperestlik o kadar yayıldı ki, Kabe 360 putla dolu bir putperest mabedi haline geldi.[39]

Her kabile kendisinin benimsediği putları kabilelerine yakın yerlerde yaptıkları tapmaklara yerleştirmişlerdi. Sakîf kabilesinin putu Lât, Taifte,[40] Kureyş'in putu olan Uzza, Nahle mevkiinde[41] bulunmakta ve önemli putlardan sayılmakta idi. Diğer Arap kabileleri de kendilerine uygun putlar edinmişlerdir.[42]

Arapları putperestliğe sevkeden en önemli sebep onlann Mekke'ye ve Kabe'ye duydukları saygıdır. Çünkü Mekke'den uzaklaşan bir Arap, Kabe'ye olan saygısından ve Mekke'ye olan bağlılığından dolayı Mekke'den ayrılırken yanma bir taş alırdı. Yolda nerede konaklarsa onu bir yere koyar ve tıpkı Kabe'yi tavaf eder gibi kendilerine uğur getireceği inancıyla onu tavaf ederlerdi. Çünkü putperest Araplar Hz. İbrahim ve ismail'den öğrendikleri üzere haccediyor ve umre yapıyorlardı.[43]

Arabistan'da Amr b. Luhay tarafından getirilen Hübel putunun yamsıra îsâf ve Naile, Uzzâ, Menât, Zulhalasa, Fels, Riâm, Rudâ gibi putlar ve tapmaklar dikkati çekmektedir. Ayrıca Kur'ân-ı Kerim'de Vedd, Suvâ, Yeğûs, Yeûk ve Nesr adı verile...
[Bu mesajın devamını görebilmek için kayıt olun ya da giriş yapın