sumeyye
Thu 24 February 2011, 12:37 pm GMT +0200
Zeydiye Mezhebi
Zeydiye Mezhebi, bir grup şiâ mensubu ile birlikte Hz. Hüseyin'in torunlarından Zeyd bin Ali'nin Emevî halifesi Hişam'a karşı ayaklanması sonucu ortaya çıkmıştır. Bu ayaklanmada tutarsız bir gerekçeyle Zeyd'i terkedenlere Rafızî denilmiştir. Zeyd bin Ali'nin (80-122/699-780) kurmuş olduğu bu mezhep Ehl-i Sünnete en yakın Şiâ kollarından birisidir. Zeydiye Mezhebi, imamlığın Zeynelabidin'den sonra oğlu Zeyd'e geçtiğini benimseyerek, Zeyd'in yerine Muhammed Bâkır'ı koyan İmamiye Mezhebinden ayrılır. İmam Zeyd bin Ali, ilk fıkıh eserlerinden birisi kabul edilen el-Mecmu fi'l-Fıkh'ın yazarı büyük bir âlim ve takva sahibi bir müslümandır.
Zeydiye Mezhebi, Kur'ân, Sünnet, icma, istihsan, kıyas, maslahat-ı mürsele ve akıl delillerini kabul eder. Bu mezhep, içtihada büyük önem vermiş, ictihad kapısının kapanmadığını benimsemiş, böylece çok sayıda müctehid yetiştirmiş ve sünnî mezheplerden de istifade etmiştir. Fıkıh konusunda daha çok Hanefî Mezhebi ile aynı hükümleri paylaşır.
İmamlarından nakil olmayan itikadı konularda Mutezile Mezhebinin görüşlerini benimseyen Zeydiye Mezhebine göre, imamın ismi değil, Hz. Fatıma neslinden, Haşimî soyundan, âlim olmak gibi nitelikleri bildirilmiştir. Bu kişinin ayrıca imamlık davasında bulunması gerekir. Daha faziletli birisi varken, fazilet sahibi başka birisi imam olabilir. Hz. Ebu Bekr ve Hz. Ömer'in halifelikleri meşrudur. Başka başka iki yerde ayrı iki imam bulunabilir. Gerekli nitelikleri taşıyanlar kendi bölgelerinde halife sayılır. Büyük günah işleyen kimse, tövbe etmezse cehennemde ebedî olarak kalır.
Zeydiye mezhebi, mest üzerine meshin caiz olmaması, cenaze namazında beş tekbir alınması, ezanda “Hayye alâ Hayri'l- Amel” sözünün ilave edilmesi gibi ayrıntı sayılan bazı konularda Ehl-i Sünnet'ten ayrılır.
Zeydiye Mezhebi, gayr-i müslim kadınlarla evlenilemeyeceği, gayr-i müslimlerin kestiğinin yenmeyeceğini de savunur.
Bu mezhep, İmam Zeyd'in kitapları ve talebeleri vasıtasıyla yayılmıştır. H.283'te Hz. Hasan'ın torunlarından Yahya bin Hadi, bu mezhebin Yemen'de yayılmasına sebep oldu.
Zeyd'in ölümünden sonra en meşhurları Carudiye, Süleymaniye ve Betriye olan bir takım kollara ayrılmıştır. Bu kollar bazı noktalarda ilk Zeydîlikten ayrılmışlardır. Abbasîler'in zayıfladığı sırada Taberistan (305/917'de son bulan) ve Yemen'de Zeydî hanedanlıklar kurmuşlardır. Bu son zümre, Yemen'in Osmanlı hakimiyetinden çıkmasında çok etkili olmuştur.
Diğer Şiâ fırkalarına göre, yukarıda belirtilen ılımlı görüşleri yüzünden bazı İsna Aşeriye (İmamiye) mensupları, Zeydiye mezhebini Şia'dan saymazlar.
Zeydiye Mezhebi, zamanımızda en çok Yemen taraflarında yayılmıştır. Hatta son ihtilal tarafından Zeydiye mezhebi, devletin restte mezhebi olarak kabul edilmiştir. İmamların hakimiyetine son veren bu cumhuriyet ihtilaline karşı İmam Bedr kendisine sadık taraftarlarıyla mücadelesini sürdürmektedir.