sidretül münteha
Thu 20 January 2011, 05:10 pm GMT +0200
38. Zekât Mükellefi
Fıkıh âlimleri, zekât'in çocuk, deli ve köle olmayan ve zekât'ın nisabına tam bir mülkiyetle sahip olan her müslümana vacib olduğunda müttefiktirler. Fakat çocuk, deli ve kölelerle İslâm tebaası gayr-i müslimlere ve -başkasına alacaklı veya borçlu olan, ya da vakıf malı işletenler gibi- tam mülkiyet sahibi sayılmayanlara vacib olup olmadığında ihtilâf etmişlerdir. [2]
I. Çocukların Zekât Mükellefliği
Çocukların malına kimisi, «Zekât düşer» demiştir. Ashabtan Hz. Ali, İbn Ömer, Cabir, Hz. Aişe ve fukahadan da İmam Mâlik, İmam Şafii, Süfyan Sevrî, İmam Ahmed, İshak, Ebû Sevr ve daha birçokları bu görüştedir.
Kimisi de «Çocuğun malına asla zekât düşmez» demiştir. Bunu da tabi-lerinden ibrahim en-Nehâî, Hasan Basrî ve Said b. Cübeyr benimser. Kimisi de, yerden çıkan mallarla diğer mallar arasında ayırım yaparak, «Birincisine düşer, ikincisine düşmez» demiştir. Bunu da diyen, İmam Ebû Hanife ile ta-bileridir. Kimisi de, para ile para olmayan mallar arasında ayırım yapıp: «Çocuğun parasına zekât düşmez, fakat sair mallarına düşer» demiştir.
Bu ihtilâfın sebebi, şeriatın farz kıldığı bu zekât, namaz ve oruç gibi bir ibâdet midir, yoksa yoksul ve düşkünlerin zenginler üzerinde bir hakkı mıdır, diye ihtilâf etmeleridir.
«Zekât da namaz ve oruç gibi bîr ibâdettir» diyenler, zekâtın vücubu için ergenlik şartını koşmuşlardır. Yoksulların hakkıdır diyenler ise, bu şartı koşmamışlardır. Yerden çıkan mallarla diğer mallar ve para ile para olmayan mallar arasında ayırım yapanların ise, neye dayandıklarını şu anda bilemiyorum. [3]
2 . Gayri Müsîimlerin Zekât Mükellefliği
Fukahanın çoğu, îslâm tebaası gayr-i müsîimlerin mallarına zekât düşmediği görüşündedirler.
Ancak bir kitle Hz. Ömer'den, Benî Sü'leb Hıristiyanlarının bütün mal* lanndan, müslümanlardan alman zekâtın iki katını aldığını rivayet etmişlerdir, îmam Şafii, İmam Ebû Hanife, İmam Ahmed ve Süfyan Sevrî bu görüştedir.
İmam Mâlik'ten ise bu hususta herhangi bir şey rivayet olunmamıştır. Bunlar Hz. Ömer'in böyle yaptığı sabit olduğu için bu görüşü benimsemişlerdir. Herhalde bunlar ashabın bu gibi davranışlarını mevkuf hadis saymaktadırlar. Halbuki hadis usûlü buna muarız (muhâlif)'dır[4]
[2] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/85.
[3] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/85.
[4] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 2/85-86.