Zehebî nin ilmi yönleri

Zehebî'nin eserlerine bir nazar etmek bile onun ne kadar çok yönlü bir alim olduğunu izaha kafidir. Onun hadisteki yerini izah za­ten ayıptır. Tarihte bence ona yetişmiş birini henüz duymadık.

Rical ilminin yegane üstadı O dur.

Akaide dair pek çok risaleler yazmıştır. "El-baıs ven-Nüşür" El Kader, El-Erbaîn fi Sıfat-i Rabbil âlemin, Kitabü'l arş, El Kebâir ve El UJuv en meşhurlarıdır. Zehebî bu ilimde hadis ehlinin yolunu ter­cih etmiş olduğundan Zahid Kevserî tarafından tenkid edilmiştir. Ama Üstad Zahid Kevserî'nin en zayıf tenkidi bunlardır. Zehebî Fı­kıhla iç içe ama hadis tarafı ağır basan bir hafız olduğundan müsta­kil ve kuru bir fıkıh kitabı yoktur. İbni Hazm'ın el Muhallâsını ihti­sar etmiş çok konuda ise ufak risale yazmıştır, Ancak bütün kitapla­rında yeri geldikçe fıkhi görüşünü açıklar. Mesela Tıbbün-Nebevî adlı eserinin sonunda mûsikî ile tedavi ve mûsikînin hükmüyle ilgili çok enteresan bir izahı vardır.

Eserlerinin hemen hepsini şiir ve hikmetle süsleyişi, kitabların-daki çok akıcı üslubu, hiç kusursuz yazı sitili, kullandığı kelimelerin bolluğu, onun lügat ve Edebiyat ilminde ne derece iyi bir yönü olduğunu belgeler. Hadis nakleder gibi şeyhlerinden şiirlerde nakleder. Zehebî tedlis yalpan ravi adlarını içeren bir eserini şiirle kaleme al­mıştır. Yine tarihinde göreceğimiz gibi halife adlarımda şiirle verir. Zehebî'nin en acayip yönlerinden biride daha sabi çağındayken bile güzel yazı yazmasıdır. Onun bu yazı güzelliğini gören Birzalî, bu gü­zel hat ile hadis yazmasını teşvik ederek hadis ilmine geçmesine se-beb olmuştur. Tabi matbaanın olmadığı devrede alimin yazısı çok önemlidir. İşte eski kitap hazinelerimizden bir çoğu bize Zehebinin hattıyla ulaşmıştır.

Ahlak yönüyle Zehebî tam bir peygamber varisi idi. Onun hay­atını yazanlar, onu hep hayr ile yad ettikleri gibi, muhalif olanları bile onun bu yönde kamil bir insan olduğunu teslim eder.

Talebelerinin en meşhurlarından biri olan Zerkeşi onu şöyle an­latır...

-Tam Zahidliği, başkalarını nefsine tercihi, hayra ilk koşan  ol­ması, geleceğe rağbet etmekle birlikte hayatını peygamberin hadisleri, uğruna feda etmesi ona başka haslet aratmaz.[40]


[40] İmam Zehebi, Tarihu’l-İslam, Cantaş Yayınları: 1/56-57

Esselamü Aleyküm. Bu bilgileri bizlerle paylaştığınız için Allah sizlerden razı olsun kardeşim

Ve aleykümüsselam Rabbim bizleri alimlerin ve İslam a hizmet edenlerin yolundan ayırmasın Rabbim paylaşım için razı olsun