sumeyye
Sat 9 April 2011, 12:28 pm GMT +0200
VİTİR NAMAZI
Vitir namazı vâcibdir (İmam ebû Yûsuf, İmam Muhammed, İmam Şâfıî): Hz. Peygamber (sas) şöyle buyurmuştur:
“Allah (cc) sizin beş vakit namazınıza bir namaz daha ekledi. Bilesiniz ki o, vitir namazıdır. Ona devam edin.” [73]
İlâve etmek; üzerine ilâve edilen şeyin cinsinden olur. Buna göre vitir namazının diğer beş vakit namazları gibi farz olması gerekiyor. Ancak buna dair kesin bir delil olmadığı için, biz vitir namazının vâcib olduğunu söylüyoruz. Ebû Yûsuf ile Muhammed vitir namazının sünnet olduğunu söylemişlerdir. Bunu söylerken şu hadîs-i şerîfe dayanmışlardır;
“Üç şey benim üzerime yazıldı, ama sizin üzerinize yazılmadı (başka bir rivayette; o sizin için sünnettir denilmektedir. O üç şey şunlardır): Vitir ve kuşluk namazları ile kurban.” Bu hadîs-i şerîfde geçen 'yazıldı' sözünün 'farz kılındı'mânasına geldiği görüşündeyiz. Nitekim bir âyet-i kerîmede Allah (cc) şöyle buyurmuştur:
“Namaz şüphsiz insanlara belli vakitlerde yazılmış (farz kılınmış)tır.” [74] Farzlara; yazılmış şeyler mânasına gelen 'mektûbat' da denilir. Yukarıda zikredilen hadîs-i şerîfde geçen 'üzerinize yazılmadı' sözü; vitir namazının bize farz kılınmadığını bildirmektedir. Biz bu namazın üzerimize farz kılındığını değil, vâcib kılındığını söylüyoruz. Aynı hadîs-i şerîfde geçen; 'o sizin için sünnettir'sözüyle bu namazın vâcibliğinin sünnet yoluyla sabit olduğunu bildiriyor. Çünkü vitrin kılınmasını emreden Hz. Peygamber (sas) dir. Emir vâciblik içindir. İmameyn'e göre bu namaz rütbece bütün sünnetlerden üstündür. Öyle ki; ayakta durmaya muktedir olan kimsenin bu namazı oturarak kılması mazeretsiz olarak binek üzerinde kılması caiz olmaz. El- Muhît adlı eserde anlatıldığına göre vitir namazının kazası vardır.
Akşam namazı gibi üç rek’attır (İmam Şâfii) Rek'atler arasında selâm verilmez: İbn. Mes'ûd, İbn. Abbas, Übeyy b. Ka'b, Âişe ve Ümmü Seleme (r. anhum) den rivayet edildiğine göre; Hz. Peygamber (sas) vitir namazını üç rek'at olarak kılar ve ancak sonunda selâm verirdi.
Ve her rek'atta Fatiha ve zammu sûre okunur: Müstehab olan; ilk rek'atta Fatiha ve Âlâ sûresi, ikinci rek'atta Fatiha ve Kâfırûn sûresi ve üçüncü rek'atta ise Fatiha ve îhlas sûresi okunur. Hz. Peygamber (sas) in vitir namazında bu sûreleri okuduğu rivayet edilmiştir. [75]
Vitrin vâcibliğinde ihtilaf edildiğinden dolayı, bütün rek'atlerinde kıraat okunması ihtiyaten vâcib kılınmıştır.
Üçüncü rek'atta rükudan önce kunut duası okunur (İmam Şâfii). Eller yukarı kaldırılarak 'Allahü Ekber’ denilir. Sonra kunut duası okunur: Hz. Ali, İbn. Mes'ûd, İbn. Abbas ve Übeyy b. Ka'b (r. anhüm) dan rivayet olunduğuna göre; Hz. Peygamber (sas) üçüncü rek'atta rükûa varmadan evvel kunut okurmuş. Kunut için okunması gerekli belli bir duâ yoktur. Rivayete göre Hz. Peygamber (sas) kunutta şu duayı okurdu:
İmam Muhammed'in, 'kunut okunması gerekli belli bir dua yoktur' sözü; 'bu iki duadan başka okunması gerekli belli bir dua yoktur' mânasındadır. Bu duaları güzelce okuyamayan kimse bir kaç defa
“Allahümağfirlena”der ve şu âyeti okur: [76] Kunutdan sonra Hz. Peygamber (sas) e salâtü selâm getirmeyi Ebû'l- Leys tercih etmiştir. Nehaî'den de böyle bir rivayet vardır. Ancak bazıları buna dair sünnet vârid olmadığı için, bunu mekrüh saymışlardır.
Vitir namazından başka namazlarda kunut okunmaz (İmam Şafii): Zira İbn. Mes'ûd (ra) demiştir ki; Rasûlullah (sas) sadece bir ay müddetle sabah namazında kunut okumuştur. Ne ondan evvel, ne de sonra sabah namazında kunut okumuş değildir. Ümmü Seleme (ra) den rivayet olunduğuna göre Hz. Peygamber (sas) sabah namazında kunut okunmasını yasaklamıştır. Enes (ra) den rivayet edilen;
“Hz. Peygamber (sas) sabah namazlarında kunut okurdu.” hadîsi İbn. Mes'ûd (ra) un hadîsine ters düştüğü gibi; Katâde'nin Enes (ra) den olan şu rivayetine de ters düşmekdedir;
“Rasûlullah (sas) sabah namazında rükûdan sonra kunut okurdu. Kunutunda bazı arap kabilelerine beddua ederdi. Sonra (sabah namazında kunut okumayı) terk etti.” [77] Bu da gösteriyor ki; sabah namazında kunut okumak neshedilmişti.
Bir kimse sabah namazını kunut okuyan bir imamın arkasında kılarsa; İmam ebû Yûsuf’a göre imamına muhalefet etmiş olmasın diye, kendisi de bu hususda imama uyar. Ebû Hanîfe ile İmam Muhammed'e göre ise, uymaz. Çünkü sabah namazında kunut okumanın hükmü neshedilmiştir. Bu cenaze namazında beşinci tekbir gibi (zaid) olur.Muhtar kavle göre bu durumdaki kişi susarak ayakta bekler.
Bir kimse vitir namazını kılarken kunut okumayı unutup rükûa varır da, sonra hatırlarsa; artık kunutu okumaz. Ebû Hanîfe'ye göre dönüp okur, sonra yine rükûa varır. [78]
[73] Bu hadisi Ebü Davud,Tirmizi, İbn Mace, Ahmed b. Hanbel, Sahih’inde Hakim, Darekutni, Taberani ve İbn. Adiyy rivayet etmiştir.
[74] Nisa; 4/103.
[75] Ahmed b. Hanbel, Ebü Davud, Nesei; Hz.Peygamber (sas)in bu sureleri vitir nazmında okuduğunu Übeyy b. Ka’b (ra) dan rivayet etmişlerdir.
[76] Bakara: 2/201.
[77] Bu hadisi Buhari, Müslim,Ahmed b. Hanbel ve Darekutni rivayet etmiştir.
[78] Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el- Mavsılî, El-İhtiyar Li-Ta'lîlî'l-Muhtar, Ümit Yayınları: 1/108-111.