Rüveyha
Fri 20 February 2015, 02:18 am GMT +0200
Velisiz kıyılan nikah geçerli midir?
Hanefilerde akıl-baliğ olan kadın, aynen erkek gibi velisinin aracılığına gerek olmaksızın evlenebilir. Ancak yetişkin bir kız veya kadın dengi (küf’ü) olmayan bir adamla evlenmişse velisi bu evliliği feshettirebilir (Merginani, Hidaye, I, 231 ).
Hanefilerin dışındaki mezheplerde ise ister kız olsun ister dul, bir kadını ancak velisi evlendirebilir. Ayrıca veli bakire olan kızı evlendirmek için ondan izin alması gerekmez. Fakat velayeti altındaki kadının dul olması halinde ise, veli ancak ondan izin alarak evlendirebilir. Bu mezhepler “Velisiz nikah olmaz.” (Buhari, Nikah, 36; Ebu Davud, Nikah, 19; Tirmizi, 14, 17) hadisini ve benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmekte ve kızların -rızaları alınsa bile- sadece velileri aracılığıyla evleneceklerini söylemektedirler. (Şafii, el-Üm, V, 21; Sahnun, el-Müdevvenetü’l-Kübra, II, 165; İbn Hazm, el-Muhalla, IX, 31–32; İbn Kudame, el-Muğni, VII, 5). Hanefiler ise bu hadisleri tam ehliyetli olmayan kız ve kadınların ancak velileri aracılığıyla evlenebilecekleri şeklinde yorumlamaktadırlar.
Evlilikte velayet kurumunun ön plana çıkması, hayat boyu birlikteliği başlatacak olan evlilik akdinin gerekli araştırmalar yapılarak mümkün olduğu ölçüde sağlam temellere oturtulması, telafi edilmesi ve geri dönülmesi imkansız olan hataların önceden görülmesi ve önlenmesi, bir yönüyle de evlenecek tarafların aileleri arasında kaynaşmanın kolay sağlanması gibi hedeflere yöneliktir.
Sonuç olarak, evlilik ciddi bir müessesedir. Dolayısıyla nikah kıyılırken velilerin izni alınmalıdır. Velinin izni alınmadan kıyılan nikah her ne kadar bazı İslam alimlerine göre geçerliyse de taraflar, evlenirken Hz. Peygamber’in (s.a.v.) yukarıda zikredilen hadisini dikkate alarak, velilerin iznini alma cihetine gitmelidirler. Evliliğe engel ahlaki, dini ve sosyo-ekonomik bir engel yoksa velilerin yetkilerini kötüye kullanarak zorluk çıkarmamaları gerekir.
Hanefilerde akıl-baliğ olan kadın, aynen erkek gibi velisinin aracılığına gerek olmaksızın evlenebilir. Ancak yetişkin bir kız veya kadın dengi (küf’ü) olmayan bir adamla evlenmişse velisi bu evliliği feshettirebilir (Merginani, Hidaye, I, 231 ).
Hanefilerin dışındaki mezheplerde ise ister kız olsun ister dul, bir kadını ancak velisi evlendirebilir. Ayrıca veli bakire olan kızı evlendirmek için ondan izin alması gerekmez. Fakat velayeti altındaki kadının dul olması halinde ise, veli ancak ondan izin alarak evlendirebilir. Bu mezhepler “Velisiz nikah olmaz.” (Buhari, Nikah, 36; Ebu Davud, Nikah, 19; Tirmizi, 14, 17) hadisini ve benzeri hadisleri mutlak olarak değerlendirmekte ve kızların -rızaları alınsa bile- sadece velileri aracılığıyla evleneceklerini söylemektedirler. (Şafii, el-Üm, V, 21; Sahnun, el-Müdevvenetü’l-Kübra, II, 165; İbn Hazm, el-Muhalla, IX, 31–32; İbn Kudame, el-Muğni, VII, 5). Hanefiler ise bu hadisleri tam ehliyetli olmayan kız ve kadınların ancak velileri aracılığıyla evlenebilecekleri şeklinde yorumlamaktadırlar.
Evlilikte velayet kurumunun ön plana çıkması, hayat boyu birlikteliği başlatacak olan evlilik akdinin gerekli araştırmalar yapılarak mümkün olduğu ölçüde sağlam temellere oturtulması, telafi edilmesi ve geri dönülmesi imkansız olan hataların önceden görülmesi ve önlenmesi, bir yönüyle de evlenecek tarafların aileleri arasında kaynaşmanın kolay sağlanması gibi hedeflere yöneliktir.
Sonuç olarak, evlilik ciddi bir müessesedir. Dolayısıyla nikah kıyılırken velilerin izni alınmalıdır. Velinin izni alınmadan kıyılan nikah her ne kadar bazı İslam alimlerine göre geçerliyse de taraflar, evlenirken Hz. Peygamber’in (s.a.v.) yukarıda zikredilen hadisini dikkate alarak, velilerin iznini alma cihetine gitmelidirler. Evliliğe engel ahlaki, dini ve sosyo-ekonomik bir engel yoksa velilerin yetkilerini kötüye kullanarak zorluk çıkarmamaları gerekir.