hafiza aise
Mon 24 March 2014, 04:11 pm GMT +0200
ÜNİTE 9 / HIRİSTİYANLIK-II
S. HIRİSTİYANLIĞIN TEMEL ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
C. Hıristiyanlığın temel özellikleri:
1. Aslî günah,
2. Ahit,
3. Mesihçilik,
4. Teslis (üçlü tanrı anlayışı),
5. Misyonerlik
* Bunlardan ahit ve Mesihçilik doğrudan doğruya Yahudilikten kaynaklanan özellikler olurken, aslî günah anlayışı da Yahudilikten bazı izler taşımaktadır.
S. ESKİ AHİTTE GEÇTİĞİ ÜZERE İLK GÜNAH HİKÂYESİ NASILDIR?
C. Anlatılanlara göre Tanrı insanlığın ilk atası olan Âdem ile onun eşi Havva’yı yaratmış ve onları herhangi bir çalışmanın ve olumsuzluğun bulunmadığı bir hayatı yaşamak üzere Aden Bahçesine yerleştirmiştir. Burada onlar Tanrı’nın kendilerine yasaklamış olduğu ağacın meyvesinden yiyerek, O’na karsı büyük bir suç islemiştir. Bunun üzerine Tanrı, isledikleri suç nedeniyle toprağın lanetli hale geldiğini söyleyerek kadına doğum sırasında acı çekme, adama ise topraktan geçimini temin etme cezasını vermiş ve onları Aden Bahçesinden (cennetten) çıkarmıştır.
S. PAVLUS’UN ASLİ GÜNAH TEORİSİ NASILDIR?
C. İsa’yı ikinci bir Âdem olarak görmekte ve topraktan olan birinci Âdem’in islediği günahla insanlığın ölümlü bir varlık haline gelmesine, semavî olan ikinci Âdem’in, yani Isa Mesih’in ise insanlığın kurtuluşuna vesile olduğunu ifade etmektedir. Böylece o, Âdem’in islediği günah sebebiyle onun soyundan gelen her insanın günahkâr olduğu düşüncesini bir teori olarak Hıristiyan kutsal metinlerine sokmuştur.
S. PAVLUS’UN ASLİ GÜNAH TEORİSİNİN SİSTEMLEŞTİREN KİMDİR? NELERİ SAVUNMUŞTUR?
C. Sistemleştiren Hippo’lu Augustinedir. Augustine insanın kirli bir tabiata sahip olduğunu, herkesin aslî suçla doğduğunu ve bu nedenle aslî günahtan kurtulmak için Isa adına vaftiz olması gerektiğini savunmuştur. Ona göre bu aslî suçtan vaftiz olarak arınmayan bebekler bile cehenneme gidecektir. İsa’nın kefareti meselesini Hıristiyanlığın en önemli öğretilerinden biri olarak görmüştür.
S. İSA’NIN KEFARETİ ANLAYIŞI HAKKINDA BİLGİ VERİNİNİZ?
C. Âdem’in günahını tevarüs eden ve bu günahla kirlenen insanlık, Tanrı’nın gönderdiği peygamberlere, yaptığı ahitlere (antlaşmalara) ve gönderdiği yasalara rağmen, kendi kurtuluşunu gerçekleştirememiştir. Bunun üzerine Tanrı, kurtuluş mücadelesinde sürekli başarısız olan insanlığı kurtarmak için tarihin akısına müdahale ederek biricik oğlu İsa’yı insan seklinde yeryüzüne göndermiş ve insanlığın kurtuluşu için onu çarmıhta feda etmiştir. İsa’nın bu kurtarıcı eylemi sayesinde insanlık, aslî günahın yükünden ve ölümün hâkimiyetinden kurtulmuştur. İnsanlar, Isa adına vaftiz olarak onun bu kurtarıcı eyleminden istifade edebilir ve günahtan kurtulabilirler. Bu anlayışın etkisiyle Hıristiyanlığın ortayı çıktığı dönemlerde, mevcut günahlardan arınma ve tövbe etmenin fiziki bir sembolü olarak görülen vaftiz de işlev değiştirerek Âdem’den gelen aslî suçun temizleyicisi olarak telakki edilmeye başlanmıştır.
S. HIRİSTİYANLIKTAKİ AHİT ANLAYIŞI NASILDIR?
C. Tanrı, Isa öncesi dönemde, insanlıgın kurtulması için peygamberler göndermiş ve onlara insanların hayatlarını tanzim edecek çeşitli yasalar vermiştir. Bu bağlamda O, Yahudilerle özel bir ahit (antlaşma) yapmıştır. Ancak Yahudiler bu antlaşmanın geregini yapma konusunda başarısız olmuş, dolayısıyla da insanlık, Âdem’den beri gelen günahkâr tabiatından kurtulamamıştır. Bunun üzerine Tanrı, insanlığın artık yasalarla kurtulamayacağını görerek tarihin akısına müdahale etmiş ve kendi biricik oğlu İsa’yı insan seklinde yeryüzüne göndererek insanlıkla yeni bir ahit yapmıştır. Özü itibarıyla Âdem’in günahını tevarüs etmemiş tanrısal bir varlık olan Hz. Isa, kendisini çarmıhta feda ederek insanlığın suçunu kaldırmış ve ilk ahitte sunulan hayvanların kanı yerine kendi kutsal kanını akıtmak suretiyle bu ahdi onaylatmıştır. Bundan dolayı Hıristiyanlar; Yahudilerin kutsal metinlerini “Eski Ahit” kendi metinlerini ise “Yeni Ahit” şeklinde isimlendirmektedirler. Hıristiyanlığa göre İsa’nın kendi kanını akıtmak suretiyle insanlıkla yaptığı “yeni ahit” e iştirak etmek için, iman ederek onun adına vaftiz olmak gerekmektedir. Böylece kişinin kendi bireysel kurtuluşunu gerçekleştirmesi mümkün olmaktadır.
S. HIRİSTİYANLIKTA MESİH ANLAYIŞI NASILDIR?
C. Hıristiyan inancına göre çarmıhta ölen İsa, üçüncü gün dirilerek ölümü yenmiş ve daha sonra göğe yükselerek Baba’nın (Tanrı’nın) sağına oturmuştur. O, dünyadaki mevcut düzenin sona ereceği zaman yeryüzüne dönerek tanrısal bir düzeni, Tanrı’nın yeryüzündeki krallığını kuracaktır. Mesih İsa’nın kuracağı bu Tanrısal krallıkta kötülükler, günahlar, adaletsizlikler ve dertler sona erecek, yeryüzüne barış ve huzur egemen olacak, böylece kurt ile kuzu birlikte otlayacaktır.
S. HIRİSTİYANLIKTAKİ TESLİS ANLAYIŞI HAKKINDA BİLGİ VERİNİZ?
C. Hıristiyanlığa göre Tanrı; Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olmak üzere üçlü bir görünüm sergilemektedir. Hıristiyanlığın temelini oluşturan teslis, inanç esaslarının da özünü oluşturmaktadır.
S. MİSYONERLİK NE DEMEKTİR? MİSYONERLİK FAALİYETLERİ NASIL GENİŞLEMİŞTİR?
C. Yayılmacı özelliği bulunan ve bunun için sistematik çaba sarf eden her din için kullanılmakla birlikte, daha çok Hıristiyan yayılmacılığını ifade etmekte kullanılan bir kavramdır. İncillere göre İsa tebliğ süresi boyunca devam ettirdiği Yahudiler dışındaki toplumlara yönelik tebliğ tutumunu çarmıhta ölüp dirildikten sonraki dönemde değiştirmiş ve göğe yükselmeden hemen önce havarilerine, gidip bütün milletleri taraftar edinmelerini ve onları Baba, Oğul ve Ruhu’l - Kudüs adına vaftiz etmelerini emretmiştir.
S. HIRİSTİYANLIĞIN İLK MİSYONERİ KİMDİR? MİSYONERLİĞİN AMACI NEDİR?
C. Hıristiyanlığın ilk misyoneri: Pavlus’tur.
Misyonerliğin amacı: Bütün dünyayı Hıristiyanlaştırarak İsa Mesih’in ikinci gelişine hazır hale getirmektir. Zira Hıristiyanların anlayışına göre yeryüzünden kötülük ve günahların kaldırılması, İsa’nın ikinci defa gelip Tanrı Krallığı’nı kurmasıyla gerçekleşecektir.
S. HIRİSTİYANLIĞIN İNANÇ ESASLARI NASIL OLUŞMUŞTUR?
C. Kilise Babaları, ikinci yüzyıldan başlayarak özellikle dördüncü ve besinci yüzyıllarda, konsillerde ortaya konan öğretilerin de katkısıyla teslisin (üçlü Tanrı anlayışının) unsurları etrafında şekillenen birtakım kredolar oluşturmuş ve zaman inanç esasları belirlenmiştir.
S. HIRİTİYANLIĞIN EN ESKİ KREDOSU (CREDO: İMAN BEYANNAMESİ) HANGİSİDİR?
C. MS II. Yüzyılın sonları ile III. yüzyılın baslarında ortaya çıkan Eski Roma Kredosu’dur.
S. ORTODOKS KİLİSESİ HANGİ KREDOLAR’I EN YETKİN KREDO OLARAK KABUL ETMEKTEDİR?
C. İznik - İstanbul Kredosu ’nu en yetkin Kredo olarak kabul etmektedir.
S. KATOLİK DÜNYASINDA YAYGIN OLARAK KULLANILAN KREDO HANGİSİDİR?
C. Havariler Kredosu ’dur.
S. HAVARİLER KREDOSU ‘NUN ÖZGÜN HALİ NASILDIR?
C. Havariler Kredosu ’nun özgün hali şu şekildedir:
1. Ben Tanrı’ya, kudretli Baba’ya,
2. Ve O’nun biricik oğlu Rab İsa’ya,
3. Bakire Meryem ve Kutsal Ruh’tan doğmuş olduğuna,
4. Platus zamanında çarmıha gerildiğine, öldüğüne ve gömüldüğüne,
5. Üçüncü gün ölüler arasından dirildiğine,
6. Göklere yükseldiğine ve Baba’nın sağında oturduğuna,
7. Oradan, dirileri ve ölüleri yargılamak üzere ineceğine,
8. Ve Kutsal Ruh’a,
9. Kutsal, evrensel Kilise’ye ve azizlerle birliğe,
10. Günahların bağışlanacağına,
11. Ölülerin dirileceğine,
12. Sonsuz hayata inanırım.
S. HIRİSTİYANLIĞIN İNANÇ ESASLARI NEYE ŞEKİLLENMEKTEDİR?
C. Hıristiyan inanç esasları, esas itibariyle teslisin üç unsuru, yani Baba Tanrı, Oğul Isa ve Kutsal Ruh üzerinde şekillenmektedir.
S. HIRİSTİYANLIK TESLİS UNSURLARI HAKKINDA BİLGİ VERİNİZ?
C. Hıristiyanlığa göre teslis bir Tanrı’nın üç kişilikte, yani Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’ta bulunmasını ifade etmektedir İncillerin birçok yerinde “baba” olarak adlandırılan Tanrı’dan, bedenleşen ve İsa’da yasayan Tanrı Kelâmı’ndan, “Kutsal Ruh” denilen Tanrı’nın güçlü ve içkin mevcudiyetinden bahsedilmektedir.
S. TESLİS KAVRAMINI İLK DEFA KİM KULLANMIŞTIR?
C. İlk defa 180 yılında, Antakyalı Teofilos (Theophilus) kullanmıştır.
S. TESLİS KAVRAMI NASIL OLUŞTURULMUŞTUR?
C. Hıristiyanlık tarihinde en ciddi tartışmalara ve bölünmelere neden olan teslisin unsurları konsillerde tartışılarak kademeli bir biçimde belirlenmiştir. Bu çerçevede önce, 325 İznik Konsilinde Baba Tanrı’nın yanında, Oğul İsa’nın da tanrılığı karara bağlanmıştır. Bu ikiliye, daha sonra 381 yılında İstanbul Konsilinde Kutsal Ruh’un tanrılığı da eklenerek teslis anlayışı oluşturulmuştur.
S. HIRİSTİYANLIĞA GÖRE BABA TANRI İNANCI NASILDIR?
C. Onlara göre Hz. İsa’nın da “baba” diye çağırdığı Tanrı ezelî, ebedî, her şeye gücü yeten, görünen veya görünmeyen her şeyin yaratıcısı, her yerde hazır ve nazır, merhametli, bağışlayıcı Yüce Varlıktır. O, doğmamış ve doğrulmamıştır. O’nun birliği, yüceliği, ilmi ve kudreti İncillerde de vurgulanmıştır.
S. HİPOSTAZ KAVRAMI NEDİR? HIRİSTİYANLAR NİÇİN KULLANIŞLARDIR?
C. Hıristiyanlıkta Tanrı’nın birliği inancı teslis inancından dolayı anlaşılmaz hale getirilmiştir. Hıristiyan din adamları bu durumu izah etmek için Grekçe “var olma tarzı” anlamındaki “hipostaz’’ kavramını kullanmışlardır. Kilise, Tanrı’nın üçlü doğasının, O’nun gerçek cevheriyle ilgili bir sır olduğunu, bunu anlamanın zor, ancak iman açısından bir gereklilik olduğunu vurgulamıştır.
S. HIRİSTİYANLIKTAKİ OĞUL İSA İNANCI NASILDIR?
C. Hıristiyan grupların hemen hepsi Tanrı Kelâmının, dolayısıyla bizzat Tanrı’nın ete kemiğe bürünerek İsa seklinde insanlar arasında yasadığına inanmaktadır. Bu anlayışa göre Baba Tanrı, insanlara olan sevgi ve merhameti sebebiyle Mesih Isa seklinde onların arasında yasamıştır. O’nun yardımı, İsa vasıtasıyla insanlığa erişmiş ve kurtuluşun yolunu göstermiştir.
S. HZ İSA KONUMU KONSİLLERDE NASIL ŞEKİLLENMİŞTİR?
C. Hz İsa konumu;
* İznik Konsilinde: İsa’nın tanrılığını ve ondaki tanrılık sıfatının tıpkı Tanrı’nınki gibi ezelî olduğunu,
* Efes Konsilinde: İsa’nın ilâhî ve beşerî iki ayrı tabiata sahip bir varlık olduğunu ve bakire Meryem’in, hem beşer hem de ilah olan İsa’yı doğurduğunu,
* Kadıköy Konsili’nde: İsa’da hem beşerî hem de ilâhî tabiatın bulunduğu, onun hem tam ve mükemmel bir ilah hem de tam ve mükemmel bir beser olduğu teyit edilmiştir.
S. KUTSAL RUHUN TANRILIĞINA HANGİ KONSİLDE KARAR VERİLMİŞTİR?
C. 381 İstanbul Konsili’nde Kutsal Ruh’un de Baba ve Oğul gibi tanrı olduğuna karar verilmiştir. Böylece Hıristiyan teslisinin unsurları tamamlanmıştır.
S. HIRİSTİYAN İNANCINA GÖRE KUTSAL RUH NE ANLAM İFADE EDER?
C. Hıristiyan anlayışına göre Kutsal Ruh, Baba Tanrıyla aynı cevherdendir, fakat mahiyeti farklıdır. O, yaratılmamış ezelî bir varlık olarak, insanların kalbinde ve evrende yasayan Tanrı’nın kendisidir. Hıristiyan inancına göre Kutsal Ruh, Kilise’de, yani Hıristiyan cemaati arasında var olmakta ve vaftizden sonra gerçekleştirilen imanı tasdik etme ve kuvvetlendirme ayini, yani konfirmasyon (Ortodokslara göre krizmation) ile her Hıristiyan’a bu Ruh’tan verilmektedir. Geleneksel Hıristiyan grupların anlayışına göre konfirmasyon / krizmation ayiniyle her Hıristiyan’a verilen bu Ruh, Tanrı’nın vahyini Kiliseye ilham etmekte ve Hıristiyanları yönlendirerek onları yanlışlardan korumaktadır. Bireyin ağır bir günah işlemesi halinde ise onu terk etmektedir.
S. HIRİSTİYANLIĞIN KUTSAL KİTABI HANGİ İSİMLE ANILMAKTADIR?
C. İsa’ya kadar olanı, yani Yahudi kutsal metinleri Eski Ahit; İsa’dan sonra yazılanlar ise Yeni Ahit olarak adlandırılmıştır. Hıristiyanlar, iki ayrı döneme ait bu kutsal metinlerin tümünü kendi kutsal kitapları olarak değerlendirmekte ve onu Türkçedeki adıyla, Kitabı Mukaddes olarak adlandırmaktadırlar.
S. HIRİSTİYANLIĞA GÖRE YAPILAN TASNİFTE ESKİ AHİT KAÇ KİTAP OLUŞMUŞTUR?
C. Hıristiyan tasnifiyle 39 kitap olarak Eski Ahit kısmını oluşturmuştur.
S. HIRİSTİYANLIĞIN ASIL KUTSAL METNİ OLAN YENİ AHİT KAÇ KİTAP OLUŞMAKTADIR?
C. Hıristiyanlığın asıl kutsal metni olan Yeni Ahit ise dört İncil, Elçilerin İsleri, bir tanesi yazarı bilinmeyen, diğerleri ise havarilere isnat edilen toplam 21 mektup ve Vahiy bölümü olmak üzere 27 kitaptan oluşmaktadır.
S. HIRİSTİYANLAR NİÇİN HZ. İSA’YA BİR KİTAP VERİLDİĞİNİ REDDETMEKTEDİRLER? İNCİLLER NİÇİN BİRBİRİNDEN FARKLIDIR?
C. Bizzat onun, ete kemiğe bürünmüş vahiy, yani Tanrı Kelamı olduğuna inanmaktadırlar. Onlara göre, İncilleri yazanlar, vahiy olarak gördükleri İsa’yı anlatmışlardır. Bu nedenle, yazarların bilgi ve kültür düzeylerine göre, metinler arasında farklılıkların bulunması da kaçınılmazdır.
S. İNCİL NE DEMEKTİR? 4 İNCİL HANGİLERİDİR? İLK İNCİL HANGİSİDİR?
C. Grekçe; “iyi haber”, “müjde” anlamına gelen İncil, Hz. İsa’nın getirmiş olduğu ilâhî mesajı ifade etmektedir. İlk İncil MARKOS ’tur. 4 İncil:
* Markos
* Matta
* Luka
* Yuhanna
S. SİNOPTİK (BENZER) İNCİLLER HANGİLERİDİR?
C. Markos, Matta ve Luka; Sinoptik (benzer) İncillerdir.
S. YENİ AHİT’TE İNCİLLERDEN SONRA HANGİ BÖLÜM YER ALMAKTADIR? BU BÖLÜM NELERİ İHTİVA ETMEKTEDİR? KİM YAZMIŞTIR?
C. Yeni Ahit’te İncillerden sonra Elçilerin İsleri bölümü yer almaktadır. İlk Hıristiyan toplumunun yasadığı olaylar hakkında bazı kesitler ihtiva etmektedir. Luka İncili yazarının yazdığı sanılmaktadır.
S. YENİ AHİT İÇERİSİNDE YER ALAN 21 MEKTUP KİMLERE İSNAT EDİLMEKTEDİR?
C. Bu mektuplardan:
* Pavlus’a (13 tanesi)
* Yuhanna’ya (3 tanesi)
* Petrus’a (2 tanesi)
* Yakup’a (1 tanesi)
* Yahuda’ya (1 tanesi) isnat edilmektedir.
S. HIRİSTİYANLIĞA GÖRE KİLİSE NE ANLAM İFADE EDER? KİLİSENİN RESMEN KURULUŞU NASIL OLMUŞTUR?
C. Hıristiyanlığa göre kilise:
* Topluluk, cemaat anlamlarına gelen kilise Hz. İsa’nın yolunu benimsemiş olanların meydana getirdiği topluluğu ifade etmektedir. Kısaca Hıristiyan cemaatini ifade etmektedir.
* Hz. İsa’nın göğe yükselmesinden yaklaşık on gün kadar sonra Kutsal Ruh’un havariler üzerine inmesiyle inanırların sayısı artmış ve Hıristiyan Kilisesi resmen kurulmuştur.
* Hıristiyan inancına göre Kilise, yani Hıristiyan toplumu, Tanrı’nın İsa aracılığıyla insanlık için yaptığı ve yapmaya devam ettiği şeylerin simgesi olarak var olmaktadır. Kilise, Tanrı’nın insanlarla barışmasının ve onları kutsamasının göstergesi sayılmaktadır. Ayrıca Kilise, Hz. İsa’nın manevî varlığıyla bütünleşmiş bir biçimde telakki edilmektedir.
S. KİLİSE İSMİ NE ZAMAN VE HANGİ OLAY SONUCUNDA KULLANILMAYA BAŞLANMIŞTIR?
C. MS 313’ten itibaren Hıristiyanlık devlet takibatından kurtulunca, Hıristiyanlar ibadet mekânlarını oluşturmaya ve buraları ‘’kilise’’ olarak adlandırmaya başlamışlardır.
S. HIRİSTİYANLIKTA GÜNLÜK İBADETLER NASIL YAPILMAKTADIR?
C. Hıristiyanlıkta günlük ibadetler:
* İbadetler genellikle sabah ve akşam saatlerinde yapılmakta, vaktin ayarlanmasında iklim ve bölge şartları göz önünde bulundurulmaktadır.
* Günlük ibadetler genellikle kilisede ve papazın idaresinde yapılmaktadır.
* İbadetlerde Yeni Ahit’ten ve Eski Ahit’in özellikle Mezmurlar kısmından pasajlar, ilâhiler okunmaktadır.
* Günümüzde Katolikler günlük iki vakit ibadet yapıp bu iki vaktin arasında bir de evharistiya ayini gerçekleştirmektedirler.
* Ortodoks Kilisesinde ise büyük katedraller hariç, günlük bu iki vakit ibadet, sadece haftada bir defa uygulanmakta, aynı gün evharistiya ayini de gerçekleştirilmektedir.
S. HIRİSTİYANLIKTA HAFTALIK İBADETLER NASIL YAPILMAKTADIR?
C. Hıristiyanlıkta haftalık ibadetler Pazar günleri icra edilmektedir.
* Hz. İsa’nın çarmıhta öldükten üç gün sonra Pazar günü dirildiğine inanıldığı için Pazar’a ayrı bir önem verilmekte ve özel ibadetler yapılmaktadır.
* Bu ibadetlerin cemaatle yapılması gerektiğinden, Pazar günü kiliseye gitmek çok önemli sayılmaktadır. Çünkü bugün en önemli ibadet olarak görülen evharistiya ayini icra edilmektedir.
* İsa’nın şakirtleriyle yediği yemeğin anısına yapılan bu ayinde kutsal kitaptan pasajlar okunmakta, ilâhiler söylenmekte, vaaz verilmekte ve dualar edilmektedir.
S. KİLİSE TAKVİMİ KATOLİK VE ORTODOKS KİLİSELERİNDE NASILDIR? KİLİSE TAKVİMİ İÇERİSİNDEKİ ANMA VE KUTLAMALAR NASIL YAPILMAKTADIR?
C. Kilise takvimi:
* Katoliklerde Kasım ayı sonları veya Aralık başlarında,
* Ortodokslarda ise Kasım ayı ortalarındaki bir Pazar gününden başlamakta ve her iki Kilisede de yaz başlarına kadar devam etmektedir.
* Kilise takvimi içerisinde Hz. İsa ile ilgili anma ve kutlamalar temelde iki dönem ile bu dönemlerin hazırlık ve tamamlayıcı devrelerinden oluşmaktadır. Bu dönemlerden;
• Birincisi Noel ve Noel hazırlık devresi olan adventten oluşmaktadır. Hz. İsa’nın doğumu olan Noel ve Noel hazırlık devresi olan advent dönemi güneş takvimine göre kutlanmakta, dolayısıyla da bu kutlamaların zamanı daima sabit olmaktadır.
• İsa’nın diriliş kutlamaları olan paskalya ise ayın hareketlerine bağlı olarak kutlandığı için sabit bir tarihe denk gelmemektedir.
S. KİLİSE TAKVİMİNE GÖRE ADVENT NEDİR? ADVENT NE AMAÇLANMAKTADIR?
C. Kilise takviminin başlangıç dönemi olan advent; Latince “geliş”, “gelme” anlamlarına gelmekte ve hem bebek İsa’nın doğumuna, hem de ahir zamanda kral olarak tekrar gelişine manen hazırlanmak amacını taşımaktadır. Batıda 4, Doğuda ise 6 pazardan oluşur Eskiden bu dönemde oruç yaygın olmakla birlikte, günümüzde ise oruç tutulmamaktadır.
S. HIRİSTİYANLIĞA GÖRE NOEL NE ANLAM İFADE ETMEKTEDİR?
C. Fransızca olan Noel kelimesi Latince doğum günü anlamındaki ‘natalis’ten gelmekte ve İsa’nın doğum gününü ifade etmektedir.
S. HZ İSA’NIN DOĞUM GÜNÜ NASIL BELİRLENMİŞTİR?
C. Hz. İsa’nın doğum yılı ve günü bilinmemektedir. 25 Aralık’ın aslında antik Roma’da yaygın olan Mithra inancındaki ölümsüz Güneş Tanrısı’nın yeniden diriliş günüdür. Roma bölgesindeki insanlar, Hıristiyan olduktan sonra da bu eski pagan kutlamasını sürdürmüş, bunun üzerine Kilise yetkilileri, halkın kutladığı bu pagan kutlamasını Hıristiyan bir çerçevede İsa’nın doğum gününe dönüştürmeyi tercih etmişlerdir. Böylece güneş tanrısı Mithra’nın doğum günü, Hıristiyan inancına göre İsa’nın doğum günü haline getirilmiştir. Doğuda Noel kutlaması 6 Ocak’taki epifani kutlaması esas alınmıştır.
S. GÜNÜMÜZ KİLİSELERİNDE NOEL HANGİ ZAMANDA KUTLANMAKTADIR?
C. Günümüz Kiliselerinde Noel:
* Katolik ve Protestan Kiliseleri Noel’i 25 Aralık’ta kutlamaktadır.
* Ortodoks Kiliseler arasında ise kullanılan takvime bağlı olarak farklılık bulunmaktadır:
• Gregoryen Takvimini benimseyen Kiliseler 25 Aralık’ta,
• Jülyen Takvimini kullanmaya devam eden Rus, Sırp, Kudüs Kiliseleri ve Aynaroz Kesisleri, kullandıkları takvimle Gregoryen takvimi arasında on üç günlük bir fark olduğu için noeli 7 Ocak’ta kutlamaktadırlar.
• Takvimdeki bu sapma sebebiyle bu Kiliseler epifaniyi de diğer Kiliselerden on üç gün sonra, yani 6 Ocak yerine 19 Ocak’ta kutlamaktadırlar.
S. HIRİSTİYANLARA GÖRE PASKALYA NE ANLAM İFADE EDER? KİLİSELERE GÖRE NE ZAMAN KUTLANIR?
C. İsa’nın çarmıhta öldükten sonra tekrar dirilisiyle ilgili olan bu kutlamadır. Katolik ve Protestan Kiliselerinde paskalya 22 Mart ile 25 Nisan tarihleri arasındaki bir Pazar gününe denk gelmektedir Ortodoks dünyasında paskalya, bazen Batı Kiliseleriyle aynı tarihlere, bazen de Batının kutlama tarihinden dört beş hafta sonrasına denk gelmektedir.
S. HIRİSTİYANLIKTA PASKALYA ÖNCESİNDE PASKALYA’YA HAZIRLIK DEVRESİ NASIL GEÇİRİLMEKTEDİR?
C. Bu devrenin son haftası “kutsal hafta” olarak adlandırılmakta ve bu süre içerisinde;
* İsa’nın Kudüs’e girdiği Kutsal Pazar, s
* On aksam yemeğini yediği Kutsal Perşembe,
* Çarmıha gerildiği Kutsal Cuma
* Dirilisinin beklendiği Kutsal Cumartesi günleri özel birtakım ayinler yapılmaktadır.
* Cumartesinden hemen sonra ise İsa’nın diriliş günü, yani paskalya kutlanmaktadır. Paskalya gününden itibaren paskalya devresi başlamakta ve bu kutlama dönemi Kutsal Ruh’un havariler üzerine inmesi sebebiyle Hıristiyan Kilisesinin kuruluş tarihi olarak kabul edilen elli gün sonraki pentekosta kadar devam etmektedir.
* Ortaçağda advent ve paskalyaya hazırlık dönemi olan kırk günlük lent veya careme döneminde pazarlar hariç, oruç tutulmakta ve bu oruca et, süt türü proteinlerin yasak olduğu bir perhiz eşlik etmekteydi. Ancak günümüzde oruç terk edilmiş, perhiz ise sadece belli bir iki günde, birkaç saatliğine yapılmaktadır.
S. SAKRAMENT NEDİR? HIRİSTİYANLIĞA GÖRE SAKRAMENTLER NE ANLAM İFADE EDER?
C. Sakrament; sır, gizem demektir. Terim olarak sakrament; “Tanrı’nın görünmez etkinliğinin görünür alameti” anlamına gelmektedir. Hıristiyanlar çarmıhta öldükten sonra dirilen Hz. İsa’nın Hıristiyan topluluğu içinde yasadığına ve önceden yaptığı işlerin tümünü şimdi de sürdürdüğüne inanmaktadırlar. Hıristiyanlara göre Tanrı’nın Oğlu, Tanrı’nın kendisi olan İsa’nın bu görünmeyen eylemleri, Kilise gizemleriyle (sakramentlerle) görünür olmaktadır. Kişi, bu sakramentlere iştirak ettiği takdirde, Tanrı’nın kurtarıcı lütfunu bağışlayan İsa’yla karşılaşmaktadır.
S. TÜM HIRİSTİYAN MEZHEPLERİNİN KABUL ETTİĞİ SAKRAMENTLER HANGİLERİDİR?
C. Tüm Hıristiyanlar 2 sakramenti kabul eder. Bunlar:
* Vaftiz
* Evharistiya
S. KATOLİK VE ORTODOKSLAR’IN KABUL ETTİĞİ SAKRAMENTLER NELERDİR?
C. Katolik ve Ortodoks Mezhepleri Sakramentleri:
* Vaftiz
* Evharistiya
* Kuvvetlendirme (konfirmasyon/krizmation),
* Evlilik,
* Ruhbanlık,
* Günah itirafı (tövbe),
* Son yağlama (hasta gizemi)
S. VAFTİZ HIRİSTİYANLIĞA GÖRE NE ANLAM İFADE EDER? NASIL YAPILIR?
C. Sakramentlerin ilki ve diğer sakramentlerin temelidir. Diğer sakramentlere iştirak etmenin temel şartıdır. Vaftizle hem aslî suçun günahından kurtulunmakta hem de Hıristiyanlığa geçiş sağlanmaktadır. Vaftiz ayini suya dalmak, başa su serpmek veya dökmek şeklinde uygulanmakta ve bu suretle kişi Kutsal Ruh’la yeniden doğmuş sayılmaktadır. Vaftiz olan kişi İsa’nın manevî vücuduna, yani Kiliseye iştirak etmekte ve Tanrı’nın İsa vasıtasıyla yapmış olduğu kurtarıcı eylemin tanığı durumuna gelmektedir.
* Katolik ile Protestanlar alna bir miktar su damlatmak suretiyle,
* Ortodokslar ise suya daldırıp çıkarmak suretiyle vaftiz yaparlar.
S. KUVVETLENDİRME (KONFİRMASYON) HIRİSTİYANLIĞA GÖRE NE ANLAM İFADE EDER?
C. Vaftizle aslî günahtan kurtulan kişiye kuvvetlendirme ayiniyle İsa’nın misyonuna tanıklık etmesi için Kutsal Ruh bağışlanmaktadır. Bu ayinde kilise yetkilisi, kuvvetlendirilecek kişiye kutsanmış yağ sürmektedir.
* Ortodokslar krizmation olarak adlandırdıkları bu ayini vaftizden hemen sonra
* Katolikler ise vaftizden daha sonraki bir zamanda yapmaktadırlar.
S. EVLİLİK (NİKÂH) ) HIRİSTİYANLIĞA GÖRE NE ANLAM İFADE EDER?
C. Onlar için evlilik, Tanrı’nın insanlığa, İsa’nın ise Kiliseye ve havarilerine olan sevgisini sembolize etmektedir. Bir ayin olarak evlilik, iki kişinin anlaşmasının kilisede mukaddes bir bağla bağlanmasıdır.
* Evlilikler genellikle kadının bağlı olduğu kilisede yapılır.
* Katolikler boşanmaya kesinlikle izin vermez.
* Ortodokslar boşanmayı, belli şartlara bağlı olarak kabul etmektedirler.
* Protestanlar ise evliliği bir sakrament olarak kabul etmemekte ve boşanmakta bir sakınca görmemektedirler.
S. RUHBANLIĞA HIRİSTİYANLARIN BAKIŞ AÇISI NASILDIR?
C. Hıristiyanların Kutsal Ruh’un yönlendirmesiyle hayatlarını Hıristiyan toplumuna adamaları Tanrı’nın bir lütfu, yani sakrament olarak görülmektedir
* Bu göreve talip olan kimselere belirli atama ve kutsama törenleri ile dini birtakım unvanlar verilir.
* Kilisede esas itibarıyla yukarıdan aşağıya doğru:
• Piskopos,
• Presbiter (Papaz) ve
• Diyakos seklinde sıralanan üç temel kademe din adamlığı bulunmaktadır. Sonradan bunlara:
* Papaz yardımcısı,
* Kutsal kitap okuyucusu,
* Cin-şeytan çıkarıcısı
* Kapı tutucu şeklinde dört alt kademe din adamlığı daha eklenmiştir.
Ruhban sınıfında evlilik:
* Katoliklerde her kademedeki din adamının evliliği kesinlikle yasak iken,
* Ortodokslarda alt kademe din adamlarının evli olmasına izin verilir.
* Protestanlarda ise din adamlarının evlenmesine, kadınların papaz, hatta piskopos olmasına izin verilmektedir.
S. GÜNAH İTİRAFI (TÖVBE) HIRİSTİYANLIĞA GÖRE NE ANLAM İFADE EDER NASIL YAPILIR?
C. Kişinin günah işlemesi neticesinde, kaybolan vaftiz inayetini yeniden kazanmak için yapılan ayindir. Hıristiyanlığa göre kişi ne kadar günahkâr olursa olsun, pişman olup samimi olarak tövbe ve itirafta bulunursa günahları bağışlanır.
* Günahları bağışlama yetkisi, Kilisenin adına bu yetkiyi kullanan papaza aittir.
* Ancak Protestan Kiliseler genel olarak bir başkasının günahları bağışlama yetkisinin olmadığını kabul etmektedirler.
S. HIRİSTİYANLIKTA SON YAĞLAMA (HASTA GİZEMİ) İŞLEMİ NASIL İCRA EDİLİR?
C. Bu sakrament esas itibarıyla hastaların iyileşip şifa bulması amacıyla ihdas edilmiştir Günümüzde bu sakrament, hastalıkta, özellikle de ölüm yaklaştıkça kişinin benliğini saran yalnızlık duygusunu gidermek amacıyla icra edilmekte, bunun için hazırlanmış olan takdis edilmiş yağ hastanın vücuduna sürülmektedir.
S. EVHARİSTİYA (EKMEK-ŞARAP) HIRİSTİYANLIKTA NE ANLAM İFADE EDER?
C. Bütün Hıristiyan grupların kabul ettiği bu sakrament, İsa’nın ölmeden önce şakirtleriyle paylaştığı son aksam yemeğinin anısına yapılan bir ayindir.
* Katolik ve Ortodokslar ayinde kullanılan ekmek ve şarabın İsa’nın eti ve kanına dönüştüğünü kabul eder.
* Protestanlar bunun sembolik olduğunu savunmaktadırlar.