- Ünite 5 Soru-Cevap Ders Özetleri

Adsense kodları


Ünite 5 Soru-Cevap Ders Özetleri

Smf Seo Versiyon , -- Seo entegre sistem.

Array
hafiza aise
Tue 8 April 2014, 10:45 am GMT +0200
ÜNİTE 5  İSLÂM AİLE HUKUKU-III (DOĞUM VE NETİCELERİ)

S.   NESEB NEDİR?
C.   Neseb: Ana baba ile küçük arasındaki hısımlık münasebeti.

S.   NESEB KAÇA AYRILIR?
C.   Neseb: Ana-Baba ile bizzat kendi yavruları arasında olup olmaması itibarıyla ikiye ayrılır:
1.   Tabii Neseb: Ana – Baba ile bizzat kendi yavruları arasında olan neseb münasebeti.
a.   Sahih Neseb: Evlilik bağı devam ederken ya da iddet süresi içerisinde doğan çocukla oluşan neseb.
b.   Gayr-i sahih Neseb: Evlilik dışı doğan çocukla oluşan neseb.
2.   Sun’i Neseb: Doğum gibi tabii bir olayla olmayıp, evlat edinme, Bulunan bir çocuğun (lakit) evlat olarak sahiplenilmesi gibi hukuki muamele sonucu gerçekleşen neseb.

S.   NESEBİN SÜBUT YOLLARI NELERDİR?
C.   Nesebin Sübut yolları:
1.   Evlilik Bağı
2.   İkrar
3.   Dava Yoluyla Nesebin Sübutu

S.   EVLİLİK BAĞI İLE NESEBİN SÜBUTU?
C.   Nesebin en birinci ve en tabii sübut yolu doğumdur.
•   Çocuğun ana tarafından nesebi onu doğuran kadındır. Çocuğun meşrû veya gayr-i meşrû olması, sonucu değiştirmez.
•   Çocuğun baba tarafından nesebinin sahih olabilmesi için doğumu yapan kadınla baba arasında sahih veya fâsid bir evlilik bağı bulunması gerekir. Şüpheye dayalı cinsel birleşme de aynı hükümdedir. İslâm hukukçuları, sahih nikâhla evli olan kadının doğan çocuğunun kocasına nisbet edileceği konusunda görüş birliği içindedir. "Çocuk yatak sahibine aittir" hadisi bunun delilidir. Yataktan maksat, kadını yatağına alan ve onunla meşrû olarak cinsel temasta bulunma hakkına sahip olan erkektir.

S.   EVLİLİK İLİŞKİSİ İLE DOĞAN ÇOCUĞUN NESEBİNİN SAHİH OLABİLMESİ İÇİN SÖZ KONUSU OLAN ŞARTLAR NELERDİR?
C.   Evlilik ilişkisi ile doğan çocuğun nesebinin sahih olabilmesi için söz konusu olan şartlar:
1.   Kadının kocasından hamile kalmış olma imkânının mevcut olması gerekir.
2.   Doğumun makul bir sürede olması; bunun en azı evlilikten 6 ay sonra olmasıdır.
3.   Kocanın çocuğun nesebini reddetmemiş olması.

S.   LİAN NE DEMEKTİR? HUKUKİ SONUÇ OLUŞTURMASI İÇİN ŞARTLARI NEDİR?
C.   Lian: kocanın çocuğun kendisinden olmadığını iddia etmesinden sonra, "Yalan söylüyorsam Allah'ın laneti üzerime olsun" ifadeleriyle karı kocanın mahkeme huzurunda karşılıklı olarak lanetleşmesidir. Çocuğun nesebini reddetmek lian yoluyla olur. Ancak bu yolla neseb reddinin hukuki sonuç doğurabilmesi için bunun usule uygun olması gerekir. Bu usul için ise iki şart vardır:
1.   Nesebin reddi davasının doğumun hemen arkasından veya doğum bilgisinin kendisine ulaşmasının hemen peşinden açılmış olmasıdır. İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed, doğum bilgisi kendisine ulaşan kocanın kırk gün içinde dava açma hakkı olduğunu belirtmişlerdir.
2.   Karar esnasında çocuk hayatta olmalıdır. Çünkü ölüm olayı çocuğun nesebinin sübutunu gerçekleştirmiştir.

S.   İKRAR İLE NESEBİN SÜBUTU?
C.   Nesebin ikrarı, ikrar sahibinin kendisi işle karşı taraf arasında bir akrabalık bağının bulunduğunu anlaşılır bir ifade ile haber vermesidir. Yani, "bu benim oğlumdur", "bu benim babamdır" şeklinde açık ve anlaşılır bir ifade gerekir.

S.   İKRAR İLE NESEBİN SAHİH OLABİLMESİ İÇİN SÖZ KONUSU OLAN ŞARTLAR NELERDİR?
C.   İkrar ile nesebin sahih olabilmesi için söz konusu olan şartlar:
1.   Nesebi ikrar edilen çocuğun nesebinin meçhul olması gerekir. Nesebi başkası adına sabit olan bir çocuğun nesebinin ikrar edilmesi veya dava yoluyla bir başkasına bağlanması mümkün değildir.
2.   Taraflar arasında uygun bir yaş farkının bulunması gerekir. Nesebi ikrar eden şahsın çocukla arasında, çocuğu olabilecek bir yaş farkının bulunmalıdır. Aksi takdirde neseb ikrarı kabul edilmez.
3.   Çocuğun tanımayı kabul etmesi gerekir. tanınan çocuk âkil ve mümeyyiz ise, kendisi hakkında yapılan ikrarı kabul etmelidir. şayet çocuk temyiz çağına ulaşmamışsa, tanımayı kabul etmesi şartı aranmaz, doğrudan babanın tanımasıyla sabit olur.
4.   Nesebi ikrar eden şahsın çocuğun gayr-ı meşru yoldan dünyaya geldiğini açıklamamış olması gerekir.

S.   DAVA YOLUYLA İLE NESEBİN SÜBUTU?
C.   Dava yoluyla nesebin sübutu konusunda taraflar, babalık iddiası, oğulluk iddiası, kardeşlik iddiası, yeğenlik iddiası gibi farklı açılardan dava açabilirler. Açılan davada sözü edilen taraflar bazen davacı, bazen de davalı konumda olabilirler. Fakat davalının ölmüş olması, taraflar arasında makul bir yaş farkının bulunmaması ve evlilik bağı ile nesebi, sabit olan kişinin davaya taraf olması hususlar açılacak davanın reddine sebep olur.
*   Neseb davalarında ispat vasıtalarının en güçlüsü, şahitlerin beyanıdır. Hanefi mezhebine göre hâkim, iki adil şahidin şahadetiyle nesebin sübutuna karar verebilir. İmam Ebu Yusuf ve İmam Muhammed doğum olayının, sadece doğuma iştirak eden ebenin şahadetiyle sabit olabileceği sonucuna varmışlardır ki, makul olan görüş de bu olmalıdır.
*   Günümüz şartlarında özellikle nesebi meçhul olan kişinin halet-i ruhiyesi dikkate alınarak, iddiayı aydınlığa çıkarma yolunda günümüzdeki tıbbi gelişmelerden en azından yardımcı delil olarak yararlanma yoluna gitmek mümkündür.   

S.   LAKÎT NE DEMEKTİR?
C.   Lakit:: Fakirlik korkusuyla veya zina suçlamasından çekindikleri için ya da her hangi bir sebeple ailesi tarafından terk edilmiş bulunan çocuk.

S.   BULUNTU ÇOCUĞUN (LAKÎT) NESEBİNİN SÜBUTU?
C.   Lakît, her hangi bir kişi tarafından neseb açısından kabullenildikten sonra bir nesebe sahip olur.

S.   LAKİT İLE İLGİLİ OLARAK BİRDEN FAZLA KİŞİ NESEB İKRARINDA BULUNDUĞUNDA İZLENECEK YOL?
C.   Dava açama yoluna baş vurulur ve ileri sürülen deliller doğrultusunda sonuca varılır.

S.   GAYR-I SAHİH NESEB NE DEMEKTİR?
C.   Nesebin Sübut yollarından Evlilik, İkrar veya Dava yolu ile sonuç bulmayan neseb.

S.   GAYR-I SAHİH NESEB KAÇA AYRILIR?
C.   Gayr-ı Sahih Neseb ikiye ayrılır:
1.   Meçhul Neseb: Dünyaya gelişi gayr-ı meşru yollarla olmayan, tanınmasına bir engel bulunmadığı gibi, tanınabilecek bir durumda da olmayan çocuğun neseb.
2.   Gayr-ı Meşru Neseb: Zina mahsülü ilişkiden meydana gelen çocuğun nesebidir.

S.   HIDANE NE DEMEKTİR?
C.   Hıdane kelimesi:
•   Terim olarak: Hadane şeklinde fethalı okunduğunda “ çocuğu bağrına basmak “ , hıdane şeklinde okunduğunda “ çocuğu yanına almak “ anlamına gelir.
•   Hukuki kavram olarak: Hıdane: Hıdane hakkı olan kişinin; çocuğu, terbiyesini ve iyi yetiştirilmesini temin amacıyla tek başına kendi işini görebileceği bir süre yanında tutması.

S.   HIDANEYE HAK SAHİBİ KİŞİLERLE İLGİLİ HANEFİ MEZHEBİNİN SIRALAMASI NASILDIR?
C.   Anne, anneanne, babaanne, kız kardeş, kız kardeşin kızı, erkek kardeşin kızı, hala, annenin teyzesi, annenin halası, babanın teyzesi, babanın halası. Bu sıralamada öz olanlar üvey olanlardan önceliklidir.

S.   HIDANE EHLİYETİNE SAHİP KADIN VE ERKEKTE ORTAK OLARAK ARANAN GENEL ŞARTLAR NELERDİR?
C.   Hür, akil, bali, mahrem, güvenilir ve güçlü olmak ayrıca bulaşıcı bir hastalığı bulunmamak.

S.   HIDANE HAKKINA SAHİP KADINA HAS ŞARTLAR NELERDİR?
C.   Çocuğa yabancı biriyle evli olmamak. Kadının çocuğa zarar verebilecek biriyle oturmaması. Babanın fakir olması durumunda kadının ücretsiz bakmayı kabul etmesi

S.   ANNE, BABANIN FAKİR OLMASI DURUMUNDA ÜCRETSİZ BAKMAYI KABUL ETMEZ VE TEYZESİ YAHUT BAŞKA BİR YAKINI KABUL EDERSE NE OLUR?
C.   Anne hıdane ehliyetini kaybeder çocuk ücret almayacak olan yakına verilir.

S.   KADININ HIDANE EHLİYETİNİ KULLANABİLMESİ İÇİN MÜSLÜMAN OLMASI GEREKLİ Mİ?
C.   Şafii ve Hanbelîlere göre Müslüman olması şartken, Hanefiler şart olmadığını fakat çocuğun dinini öğrenme çağına gelmesi halinde Müslüman olamayan anneden alınacağı görüşündedirler. Malikiler Hanefilere katılırken, çocuğun normal hıdane süresini gayr-ı müslim annesinin yanında tamamlayacağı kanaatindedirler.

S.   HIDANE EHLİYETİNE SAHİP ERKEĞİN MÜSLÜMAN OLMASI ŞART MI?
C.   Hanefi, Şafii ve Hanbelîlere göre şart koşulmuşken Malikilere göre şart değildir. Ancak domuz eti ve şarap gibi İslam Dininde yasak olan şeyleri yedirip içirmemesi istenir. Şayet bundan emin olunamazsa ve kötü terbiye edilmesi söz konusu olursa çocuk emin bir Müslüman’a teslim edilir.

S.   HIDANE YERİ NERESİDİR?
C.   Evlilik birliği devam ederken aile ortamıdır. İddet bekleyen kadında iddet süresince hıdane kocasının evidir. Evlilik sonrasında hıdane yeri çocuğun veli veya vasisinin ikamet ettiği beldedir.

S.   HIDANE SÜRESİ BAŞLAMA VE BİTİŞİ NASILDIR?
C.   Hıdane süresi doğumla başlar ve başkasının bakım ve hizmetine ihtiyaç duymayacakları çağa gelince sona erer.
*   Hanefiler; Erkek çocuk için 7 yaş sınırı getirmiş, kız çocukları için büluğ çağına kadar anne yanında kalınmasına hükmetmiştir. Anne dışında bakım süresiyse 9 yaşına gelindiğinde sona erer.
*   Hanbelîler; 7 yaş sınırı kız ve erkek çocuk için eşittir.
*   Malikiler; Erkek çocuğun hıdane süresini buluğ çağına kadar uzatırlar. Kız çocuğunun her durumda evleninceye kadar anne yahut diğer hak sahibinin yanında kalacağı görüşündedir.
*   Şafiiler; Kız ve erkek için temyiz çağını esas alır.

S   KADININ HIDANE ÜCRETİ TALEP ETME HAKKI VARMIDIR?
C.   Malikilerde yoktur. Ancak diğer cumhurlara göre annenin babadan boşanmış olma şartıyla böyle bir hak vardır.

S.   ÇOCUĞA BAKMA ÜCRETİ ALAN KADININ, ÇOCUĞA BAKTIĞI MESKEN İÇİN BİR ÜCRET TALEP ETME HAKKI VARMIDIR?
C.   Böyle bir hak, kadının kendine ait bir evi olmadığında söz konusu olur.

S.   ÇOCUĞUN BAKIMI ESNASINDA HİZMETÇİYE İHTİYAÇ BULUNDUĞU TAKDİRDE HAK SAHİBİ HİZMETÇİ TALEP EDEBİLİRMİ?
C.   Bu talep velinin veya çocuğun malı olması halinde dikkate alınır.

S.   HIDANE ÜCRETİ NASIL KARŞILANIR?
C.   Çocuğun malı varsa öncelikle o maldan ödenir. Çocuğun malı yoksa nafakasını ödemekle yükümlü baba karşılar. Babanın malı yoksa bu ücret babanın zimmetinde borç olur. Baba hiç ödeyecek durumda değilse çocuğun nafakasını teminle yükümlü olan diğer kişiler sorumludur.

S.   HIDANE ÜCRETİNE ESAS ALINACAK ZAMAN NASILDIR?
C.   Emzirme ücretindeki gibidir. Ücret ödenmesi de İslam hukukunun icare hükümlerine tabiidir.

S.   MEZHEBLERE GÖRE REDA ( SÜT EMZİRME ) ZORUNLULUĞU NASILDIR?
C.   Ebu Hanife dışındaki müctehidler, annenin çocuğunu emzirmesini her durumda zorunlu görmektedirler. Kaldı ki Ebu Hanife dâhil bütün müctehidler, başka imkân bulunmaması halinde annenin çocuğu emzirmeye zorlanacağı görüşündedirler.

S.   EVLİLİK BAĞININ SONA ERMESİ DURUMUNDA ÇOCUĞUN EMZİRİLMESİ HUSUSUNDA ANNE ÜCRET TALEP EDEBİLİR Mİ?
C.   Anne, gerek kendi isteğine binaen gerekse zorunlu haller sebebiyle hâkim kararıyla çocuğu emzirmesi halinde ücrete hak kazanır.

S.   ÇOCUĞUN SÜT EMME SÜRESİ NE KADARDIR?
C.   Çocuğun süt emme süresi Kur-an’ı Kerim’in bildirmesine göre iki yıldır.( Bakara 2\223 )

S.   EVLİLİĞİ SONA ERMİŞ KADIN İKİ YILI AŞAN EMZİRME SÜRESİ İÇİN ÜCRET TALEP EDEBİLİRMİ?
C.   İki yılı aşan emzirmeler için ücret tahakkuku söz konusu olmaz.

S.   SÜTANNE BULMA ZORUNLULUĞU KİME AİTTİR?
C.   Gerek evlilik birliği içerisinde ve gerekse birliğin dağılmasından sonra annenin çocuğu emzirmekten kaçınması halinde kazai sorumluluğu gerektirecek bir durum yoksa babanın çocuk için bir sütanne bulma zorunluluğu vardır. Baba bulamazsa hâkim kararıyla sütanne bulunur, çocuğun mağdur olması önlenir.

S.   SÜTANNENİN TAŞIMASI GEREKEN ŞARTLAR NELERDİR?
C.   Sütannenin öncelikle sağlıklı olması, süt ya da tensel temas yoluyla bulaşabilecek bir hastalığının bulunmaması gerekir. Akıl sağlığı yerinde olmalı, iyi huylu ve güzel ahlaklı bir kişiliğe sahip olmalıdır.

S.   EVLENME MÂNİİ İLE İLGİLİ GENEL KURAL NEDİR?
C.   Emenin emzirene nefsi, emzirenin emene nesli haramdır.

S.   NAFAKA SÖZLÜKTE NE ANLAMA GELİR?
C.   Kişinin maişet ve diğer zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak gayesiyle kendisi ve aile fertleri için harcadığı şey anlamına gelir.

S.   HUKUK KONUSU AÇISINDAN NAFAKA KAVRAMI NE ANLAMA GELİR?
C.   Nafaka: Çocuğun ruh ve beden sağlığının korunması için gerekli olan gıda, barınma, bakım, tedavi ve eğitim – öğretim masraflarının karşılanması

S.   TEMYİZ ÇAĞINA GİREN ÇOCUĞUN NAFAKA KAPSAMINA NELER GİRER?
C.   İaşe giderleri, mevsim şartlarına göre temin edilecek giyim giderleri, özel durumların gerektirmesi halinde mesken giderleri, ev içi lüzumlu eşya giderleri, hıdane hizmetinin uzaması halinde hıdane ücreti, her türlü tedavi ve tabip giderleri ve son olarak eğitim-öğretim giderleri şeklinde özetlemek mümkündür.

S.   ÇOCUĞUN NAFAKASI NASIL KARŞILANIR?
C.   Şayet varsa çocuğun kendi malından karşılanır.

S.   ÇOCUĞUN NAFAKASINI ÜSTLENECEK USULÜN SORUMLULUK ÖLÇÜTLERİ NELERDİR?
C.   Hanefi mezhebine göre kişi erkekse çalışıp kazanma gücüne sahip olması yeterlidir, ayrıca zenginlik şartı aranmamıştır. Kadın ise zengin olması şarttır. Diğer müellifler kadın yahut erkek olmasını dikkate almaksızın zengin olmasını şart koşmuşlardır.

S.   NAFAKAYI TEMİN ETME SORUMLULUĞU KİME AİTTİR?
C.   Babaya aittir. Babanın fakirlik hali çocuğun nafakasından muaf tutulması hususunda yeterli sebep değildir. Böyle bir durumda sonradan babaya rücu etmek üzere anne sorumlu olacaktır.

S.   BABANIN SAĞLIK DURUMU İYİLEŞMEYECEK DERECEDE KÖTÜ İSE VE MALI DA YOKSA NAFAKA SORUMLULUĞU NASIL OLUR?
C.   Sorumluluk sona erer ve sırasıyla diğer sorumlular devreye girer.

S.   ÇOCUĞUN NAFAKASINI KARŞILAYACAK ŞAHSINA MALI OLMADIĞI GİBİ GEREK USUL KONUMUNDA VE GEREKSE CİVAR HISIMLARI ARASINDA NAFAKASINI TEMİN EDECEK HİÇ BİR SORUMLU YOKSA NE YAPILIR?
C.   Bu durumda çocuğun nafakasını devlet karşılayacaktır.

S.   NESEBİ GAYR-I MEŞRU ÇOCUĞUN NAFAKASI NASIL KARŞILANIR?
C.   Annesi ile arasında neseb bağı tabii olduğundan annesi ve anne tarafından bütün akrabalarıyla hısımlık ve buna bağlı olarak nafaka hukuku cari olacaktır.

S.   KİMSESİZ ÇOCUKLARIN ( LAKİT ) NAFAKASI NASIL TEMİN EDİLİR?
C.   Kendisine ait bir mal varlığı varsa öncelikle ondan karşılanacak, aksi takdirde devlet bu sorumluluğu üstlenecektir.

S.   VELAYET MÜESSESESİ NE DEMEKTİR
C.   Çocuğun gerek şahsa bağlı haklarının gerekse mali haklarının korunup geliştirilmesi ile ilgili olan düzenlemeye “velayet müessesesi“ adı verilmektedir.

S.   “EL-VELAYE ALE’N-NEFS “, “VELAYET” VE “VELİ” KAVRAMLARINI AÇIKLAYINIZ.
C.   Çocuğun okuması, sanat öğrenmesi, tedavisi, yerine göre evlendirilmesi gibi doğrudan doğruya şahsına bağlı hakların kullanımına yönelik velayete “el-velaye ale’n-nefs “, bu sahadaki temsil olgusuna “velayet” , bu yetkiyi kullanacak kişiyede “veli” denmiştir.

S.   “EL-VELAYE ALE’L-MAL”,  “VESAYET “ VE “VASİ” KAVRAMLARINI AÇIKLAYIN.
C.   Küçüğün mallarının korunması ve idaresine yönelik velayete “el-velaye ale’l-mal”, şayet temsilci “veli” sıfatını hayiz değilse bu sahadaki temsil olgusuna “vesayet” ve bu yetkiyi elinde bulundurup kullanan kişiye de “vasi” denmiştir.

S.   ÇOCUĞUN VELAYET HAKKI KİMİN ÜZERİNDEDİR?
C.   Hıdane hakkı anne tarafından yürütülürken çocuğun şahsına ait hakların kullanılması ve mallarının sevk ve idaresine dair velayet babanın üzerindedir.

S.   BABANIN ÖLÜMÜ VEYA VELAYET GÖREVİNİ YERİNE GETİREMEMESİ HALİNDE, ÇOCUĞUN ŞAHSI ÜZERİNDE SÖZ KONUSU OLAN VELAYET HAKKI KİME GEÇER?
C.   Bu durumda velayet hakkı mirastaki tertip üzerine baba tarafından olan erkek akrabalarına intikal eder.

S.   VELİDE ARANAN ŞARTLAR NELERDİR?
C.   Veli, tam eda ehliyetine sahip olmalıdır. Çocuğun bütün işlerini görebilecek güç ve kuvvete sahip, Müslüman, güvenilir, beden ve ruh sağlığı yerinde, dengeli biri olmalıdır.