hafiza aise
Wed 26 March 2014, 05:59 pm GMT +0200
ÜNİTE 5 İMAM-HATİP LİSELERİ’NDE DİN EĞİTİM VE ÖĞRETİMİ
* Osmanlı Devletinde imamların görevleri:
* Namaz kıldırmak,
* Ahlak zabıtlığı,
* Nüfus ve tapu kayıtlarını tutmak,
* Evlenme ve boşanma işlerini idare etmek,
* Devletin halka ulaştırmak istediği emir ve duyumları halka tebliğ etmek,
* Muhtarlık teşkilatı kuruluncaya kadar (1829) mahallenin yöneticisi.
* Osmanlı Devletinde Hatipler çok sayıda cemaate hitap edip onları aydınlatmakla mükellef oldukları için hatipliğe ayrı bir önem verilirdi. Hatip olarak görevlendirilen kişilere birer “Berat (vesika)” verilirdi. Berata sahip olmayanlar hutbe okuma hakkına sahip değildi.
* Osmanlı döneminde imamlar Daru’l–Kura (Kur’an öğretimi Medresesi) ve medrese mezunları arasından seçilip atanıyordu.
* 19. Ve 20. Yy da ortaya çıkan savaşlar nedeniyle ülkenin ihtiyaç duyduğu nitelikli din görevlilerini yetiştirmek amacıyla (medreselerin ıslah edildiği 2. Meşrutiyet döneminde) ”Medresetü’l Vaizin(1912)”, ”Medresetü’l Eimme ve’l Huteba (1913)” gibi kurumlar açılmış, savaş şartları nedeniyle bu medreselere devam eden öğrenci sayısı az olmuş bu iki kurum 1919’da “Medresetü’l İrşad” adıyla birleştirilmiştir..
* Medresetü’l İrşad Tevhid-i Tedrisat kanununa dayanılarak 1924 te kapatıldı.
* Tevhid-i Tedrisat (3 Mart 1924); Tanzimat ve 2.Abdülhamit döneminde ortaya çıkan yeni eğitim ve dini eğitim ikilemini çözüp eğitimin dini bilimsel ve milli boyutlarını uzlaştırmak!
* TTK’ya dayanılarak sadece sıradan medreseler değil bugünkü İmam Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakültelerinin temellerini oluşturan Darü’l Hilafeti’l Aliye medreseleri kapatıldı. İmam Hatip mektepleri ve İlahiyat Fakülteleri kapatıldı.
* 20 yıla yakın süre hiçbir kurumda din eğitimi yapılmamıştır.
* 1951’de İmam Hatip Okulları yeniden öğretime açıldı. İmam Hatip Okullarının lise kısımlarının açılmasında, mezunlarının kendi alanlarında ve diğer alanlarda yüksek eğitim yapması, orta kısımların devam ettirilmesi okullara kız öğrencilerin alınması ve kıyafet özgürlüğünün elde edilmesi, imam Hatip okulu mezunlarının istihdamında ve kendi alanında yüksek din öğretimi yapma konusunda önemli sorunlar yaşandı.
* 27 Mayıs 1960 Askeri ihtilali, 1961-1965 yılları arasında oluşturulan koalisyon hükümetleri döneminde,12 Mart 1971 Askeri muhtırasından sonra kurulan teknokratların ağırlıkta olduğu hükümetler döneminde, 28 Şubat 1997 post modern darbe sürecinde İmam Hatip Okulları ve Yüksek İslam Enstitüsü büyük problemler yaşamıştır.
* 1919’da Medresetü’l İrşad açıldı 19242te KAPATILDI.
* Tevhid-i Tedrisat Kanununa dayanılarak bugünkü İHL ve İlahiyat Fakülteleri’nin temellerini oluşturan Darü’l Hilafeti’l Aliye medreseleri kapatıldı. Yerine İmam Hatip Mekteplerinin orta kısımları açıldı.
* 1951’de İmam Hatip Okullarının ota ve lise kısımları AÇILDI.
* 28 Şubat sürecinde İmam Hatip Okullarının orta kısımları KAPATILDI. Mezunların başka bölümlerde yüksek öğrenim yapması engellendi. İlahiyat Fakülteleri’nin kontenjanları düşürüldüğü için kendi alanlarında yüksek öğrenim yapmaları kısıtlandı.
* 2011-2012 yıllarında İmam Hatip okullarının orta kısımları AÇILDI, başka alanlarda yüksek öğrenim yapma hakkı verildi, kıyafet özgürlüğü getirildi.
* 19. Yy ilk çeyreğinde Osmanlı Devleti medreseleri ve sıbyan mekteplerini ıslah etmeden Rüşdiye, idadi, sultani gibi adı Osmanlıca zihniyeti batılı ortaöğretim kurumlarını, öğretmen, doktor, mühendis vb. yetiştirmek için yüksek eğitim kurumlarını kurarak medreseler ve sıbyan mekteplerini ihmal ederek diğer alanlarda değerler ve kurumlar çatışmasının fitilini ateşledi.
* 18.ve 19. Yy da Osmanlı Devletinin üniversitesi yoktu. 1868’de Fransız desteğiyle dili Fransızca ve öğretmenlerinin birçoğu Fransız olan Mekteb-i Sultani(Galatasaray Sultanisi)açıldı.
* Tanzimat ve 2. Abdülhamit dönemlerinde ıslah edilmeyen medreseler 2. Meşrutiyet döneminde merde kökenli ulemanın ve aydınların çabalarıyla ıslah edilmeye başlandı.
* Medrese reformu devri=2. Meşrutiyet Dönemi
* 2.Meşrutiyet Dönemi medreselerin ıslahı çalışmaları:
* 27 Şubat 1910 “Medaris-i İlmiye Nizannamesi”(ilkokula dayalı öğretim süresi 12 yıl)
* 30 Eylül 1914 “Islah-ı Medaris Nizannamesi”(asıl kapsamlı düzenleme)
* 1917’deki düzenleme ile İstanbul’daki medreselerden bir kısmı “Darü’l Hilafeti’l Aliye Medresesi” adıyla tek çatı altında birleştirildi. (4 yıllık ortaokul ve lise ve 4 yıllık yükseköğretim 1915 yılında ”Medresetü’l Mütehassisin adıyla uzmanlık eğitimi için 2 yıllık kurum )
* Orta dereceli medreselerde okutulan dersler:
* Batı dilleri, Türkçe, Farsça,
* Beden eğitimi,
* Resim
* Dini meslek dersleri
* Akıl ve doğa bilimleri
* Sosyal bilimler.
* Daha kısa sürede din görevlisi yetiştirmek amacıyla 1912”Medresetü’l Vaizin”,1913 yılında “Medresetü’l Eimme ve’l-Huteba adlarında medreseler açıldı.
* TBMM “Umur-i Şer’iye ve Evkaf Encümeni”ve “Şer’iye ve Evkaf Vekaleti”ne bağlı “Tedrisat Müdürlüğü ile medreselerle yakından ilgilenmiş ve 1923 yılına kadar 30 civarında “Dar’ül Hilafeti’l aliye Medresesi ve 400 civarında ilmiye medresesi açmıştır.
* 3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu uygulayıcıları maarif vekili Hüseyin Vasıf (Çınar) bir gecede aldığı bir kararla başta ”Dar’ül Hilafeti’l Aliye Medresesi” olmak üzere tüm medreseleri kapatmıştır.
* İmam Hatip Okullarını söz konusu medreselerden ayıran en önemli özellik Maarif Vekaletine bağlanmış olmalarıdır.
* İmam Hatip Okullarına yeteri kadar önem verilmemesi ve istikbal vadetmemesi yüzünden okulların 1924-1925 öğretim yılında 26’ya, 1925-1926 da 20’ye 1926-1927 yılında 2’ye inmiştir. Yeterli sayıda öğrenci bulunmadığı gerekçe gösterilerek 1929-1930 öğretim yılı sonunda Kütahya ve İstanbul İmam-Hatip Okulları kapatılmıştır.
* İmam Hatip Okulları 1924 yılında kuruldu.
* Halide Edip Adıvar, Ahmet Hamdi Başar, Ahmet Hamdi Akseki; Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun din eğitimi ve öğretiminin aleyhinde yorumlandığı görüşündedirler.
* 10 Şubat 1948 tarihinde toplanan CHP iktidar partisi milletvekilleri İmam Hatip Okullarının yönetimi konusunda görüş birliğine varamadıkları için İmam Hatip Okulları yerine, 1949 yılında 10 ilde İlköğretim Genel müdürlüğüne bağlı olarak öğretim yapacak İmam Hatip Kursları açılmıştır.
* İmam Hatip Kurslarının memleketin ihtiyacı olan din görevlilerini yetiştirmede yetersiz kaldığı anlaşıldığından ilkokula dayalı 1.devresi 4, 2. Devresi 3 yıllık olan ve bir bütün teşkil eden 7yıllık imam hatip okulları kurulmuştur.
* Çok partili demokrasi döneminde 1951’de açılan İmam Hatip Okullarının bulunduğu iller: Adana , Ankara, Isparta, İstanbul, Kayseri, Konya, Maraş.
* İmam Hatip Okullarının sayısı 1962 de 26’ya, 1971 de 71’e, 1981 de 374’e ulaşmıştır.
* Onikinci Milli Eğitim Şurası dökümanı, Din ile İlgili Eğitim ve öğretim komitesi raporudur
* İmam Hatip Okulları bu zor şartlar altında ilk mezunlarını 1958 yılında vermiştir.
* İmam Hatip Okullarının problemleri ilk defa Türkiye Eğitim Milli Komisyonu tarafından ele alınmıştır.
* Büyük illerde bulunan 4 imam hatip okulunun adlarının “İslam İlahiyat Lisesi” veya “İslam İlahiyat enstitüsü” olarak değiştirilmesi teklifini Din İle İlgili Eğitim ve Öğretim Komitesi vermiştir. Diğer 15 okulun “Köy Dini Müessese Memurları Okulu” haline getirilmesi teklifini verdi.
* İmam Hatip Okulları 1958 yılına kadar Özel Okullar Müdürlüğüne, 1958 yılından 1961 yılına kadar Ortaöğretim Genel Müdürlüğüne bağlı olarak öğretim yapmıştır.
* 1959 yılında bir de Yüksek İslam Enstitüsü açıldığı için Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatında din eğitimi ve öğretimi konusunda bir uzman dairenin kurulmasına gerek duyuldu. Bu sebeple Cumhuriyet eğitim tarihimizde ilk defa yurdumuzda din eğitimi ve öğretimini yürütmek üzere Bakanlık merkez kuruluşunda “Din Eğitimi Müdürlüğü” adında daire kuruldu.
* Din Eğitimi daire Müdürlüğü sorumluluklarının artmış olması dolayısıyla Din Eğitimi Müdürlüğü “Din Eğitimi Genel Müdürlüğü” olarak genişletildi.
* Tevhid-i Tedrisat Kanununun 4.maddesine dayanılarak açılmış olan İmam Hatip okullarının yasallığı onaylanmıştır.
* 1970’de toplanan Sekizinci Milli Eğitim Şurası gündeminde İmam Hatip Okullarını yakından ilgilendiren olumsuz kararlar alınmıştır. İmam Hatip Okullarının birinci devresinin normal ortaokul durumuna getirilmesi kararını almıştır.
* 14-15 Aralık 1970 tarihinde İmam Hatip Okulları ile Milli Eğitim Bakanlığı toplantı yaptı. Toplantıda alınan kararlar:
* İmam Hatip Okullarının birinci devresi 3, ikinci devresi 4 sene olmalı ve her iki devrede mesleki vasfını kaybetmemelidir.
* Birinci devre mezunları normal ortaokul mezunu kabul edilmelidir.
* Birinci devre mezunlarından hayata atılmak isteyenler bir sene daha tahsil görerek 633 sayılı Diyanet İşleri Kanunundan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunundan aynen faydalanmalıdır.
* İkinci devreye devam etmek isteyenlerin mezun olduktan sonra istedikleri mesleğe veya üniversiteye girebilmeleri temin edilmelidir.
* İmam Hatip Okulları yüksek tahsile talebe hazırlayacak mahiyette olmalıdır.
* Anayasanın getirdiği fırsat eşitliğinden faydalanmaları sağlanmalı ve insan gücü sarfı önlenmelidir.
* Reform Hükümetinin Programı, Eğitim Reformu Stratejisi, Yedinci ve sekizinci Milli Eğitim Şurası kararları gerekçe gösterilerek 4 Ağustos 1971 tarihinde İmam Hatip Okulları birinci devreleri normal ortaokul durumuna getirilmiştir ve amacı İmam Hatip Okullarındaki öğrenci sayısını azaltmaya yöneliktir.
* İmam Hatip Okullarının yeni idare yönetmeliği 1972 yılında ortaokula dayalı ve tahsil süresi 4 yıl olan yeni İmam Hatip okulları uygulamasına geçilmiştir.
* Yedinci Milli Eğitim Şurası İmam Hatip Okullarını yüksek öğrenime geçişini önleyecek tedbirler alırken meslek okulu mezunlarının “olgunluk imtihanları” sisteminden geçirilerek üniversiteye girmesini kolaylaştırma hakkı elde edebilecekleri belirtilmiştir.
* Dokuzuncu Milli Eğitim Şurası tarafından onaylanan 32. Madde İmam Hatip Lisesi mezunlarına doğrudan üniversiteye girme hakkı verdi ve Milli Eğitim Bakanlığının İmam Hatip Okulları ile ilgili daha önceki kararları yürürlükten kaldırmıştır.
* Dokuzuncu Milli Eğitim Şurası kararlarının 1974-1975 öğretim yılında uygulamaya konulması İmam Hatip Liselerinin birçok problemini çözmüş bir oldubitti ile orta kısımlarından meslek dersleri kaldırılan bu liselerin orta kısımları lise kısımlarını takviye edecek şekilde yeniden kurulmuş ve mezunlara üniversiteye girme hakkı verilmiştir.
* Üçüncü 5 yıllık kalkınma planında İmam Hatip Okulları “özelliği ayrı” okullar olarak mütalaa edilmiştir.
* Mustafa UZUNPOSTALCI’ya göre imamlık ve hatiplik mesleği bir takım ön beceriler isteyen bir meslektir. Gırtlağı küçük yaşta alışmayan bir kimsenin sonunda Kur’an-ı Kerim’i düzgün okuması düşünülemez.
* On ikinci Milli Eğitim Şurasında 8 yıllık temel eğitim uygulamasına geçilmesi kararı onaylanmıştır. İmam Hatip Liselerinin orta kısımlarının devamlılığını sağlayacak hukuki düzenlemelere yönelik hiçbir karar alınmamıştır.
* Diyanet işleri Başkanlığının on binlerce nitelikli din görevlisine ihtiyaç duyduğu 1960’lı yıllarda İsmet İnönü’nün başkanlığı altında kurulan koalisyon hükümeti döneminde sembolik sayıda İmam Hatip Okulunun açılmasına izin verildi.
* 1965 ve 1969 seçimlerinde iktidar olan Adalet Partisi lideri Süleyman Demirel hükümetleri döneminde 46 yeni İmam Hatip Okulu açılmıştır. 1974-1980 yılları arasındaki koalisyon hükümetleri döneminde 302 yeni imam Hatip Lisesi açılarak okul sayısı 374’e ulaştı.
* 1980-1997 yılları arasındaki dönem İHL’nin en parlak devridir. Bu dönemdeki gelişmelerin en önemlilerinden birisi 1. Özal hükümet döneminde 1985-1986 öğretim yılında Anadolu İmam Hatip Liseleri’nin açılmaya başlanmasıdır.
* 14 Ekim 1985 tarihinde açılan Beykoz Anadolu İmam Hatip Lisesi daha sonra Kartal’a taşınarak 17 Eylül 1990 tarihinden itibaren Kartal İmam Hatip Lisesi adı verilen bu okul Beşinci 5 yıllık kalkınma planında Almanya’daki işçilerimizin çocuklarının Türkiye’ye getirilerek bu lisede yetiştirildikten sonra geldikleri yere din görevlisi olarak gönderilmesi amacıyla açılmıştır.
* 28 Şubat 1997 sürecinde İHL ve AİHL’nin orta kısımları kapatılarak kesintisiz 8 yıllık eğitime geçilmiştir.
* M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu’nun 1998’de aldığı bir kararda, İHL,hazırlık sınıfı getirilerek (1)+3=4 yıllık bir lise haline getirilmiştir.
* İHL, AİHL ve diğer meslek liselerindeki kan kaybını zirveye ulaştıracak esas operasyon 1998’de gerçekleştirildi. ÖSYM meslek liseleri mezunlarının üniversiteye girişini engelleyici karar aldı.
* 2002’de iktidara gelen Adalet ve Kalkınma partisi döneminde 1 Aralık 2011 tarihinde YÖK ‘ün aldığı bir kararla İHL mezunlarını alanları dışında yüksek öğretim yapmalarını önleyen engeller kaldırıldı. 2012 de gerçekleştirilen bir yasa değişikliği ile temel eğitim 12 yıla çıkarıldı ve İmam Hatip Liselerinin orta kısımları İmam Hatip Ortaokulu olarak yeniden açıldı.