hafiza aise
Wed 21 November 2012, 05:00 pm GMT +0200
ÜNİTE 3
1)islam bilimlerinin temel kaynakları nelerdir?
Cevap)kur'an ,sünnet, tefsir,hadis,fıkıh ve kelam'dır.
2)Mekki surelerde,toplumu belli bir düzeye getirmek için hz.peygambere gelen mesajlarda zaman zaman tehtidkar
ifadelerin kullanıldığı görülür.Bu ifadelerin içerisinde en dikkat çekicisi olan "mele" ve "mütref" ,kimler için kullanılmıştır?
cevap)Mele:peygamber ve peygamberler karşı çıkan idareciler için kullanılır.
mütref:ferah içinde yaşayan,ekonomiyi elde tutan ve servetinin elinden gideceği endişesiyle peygambere karsı duran
kesinler için kullanılır.
3)"Müneccemen" ne demektir ?
cevap)Kur'anı kerimin parca parca indirilmesi demektir.
4)Hz. peygamerin temel görevlerinden olan "tebliğ,tebyin,tezkiye" ifadelerinin anlamları nelerdr?
cevap) tebliğ:Allah tan aldıkları vahyi eksiksiz olarak insanlara iletmeleri demektir.
tebyin:Kur'andaki mücmel ve müşkil ayetleri detaylı olarak açıklaması demektir.
tezkiye:Peygamberin insanları manevi kirlerden arındırıp, ruhen yücelmelerini sağlamak demektir.,
5)Sünnetin lugat anlamı nedir?
cevap:Yol , usül iyi yada kötü bir kimsenin alışkanlık haline getirdigi davranışları manasına gelir.,
6)hadis alimlerine göre"sünnet" nedir?
cevap)Peygamberliğinden önce ve sonra hz. peygamber den söz, fiil , takrir,fiziki ve ahlaki vasif olarak nakledilen herseydir.
7)Fıkıh usülü alimlerine göre" sünnet" nedir?
cevap)Hz. peygamberden kur'an dısında nakledilen ve şer'i hükme delil olabilecek söz, fiil ve takdirlerdir.
8)Hz. peygamberin söz ve fiillerinin zahirini ve lafzını esas alan sahabiler kimlerdir?
cevap)Abdullah b. ömer, Ebu hureyre, Ebu zer el-gıfari ve Abdullah b. amr
9)Sünnetin belirlenmesinde hz. peygamberin söz ve fiilerinin arka planını , illetini ve maksadını esas alan sahabiler kimlerdir?
cevap)Hz. Ebubekir , hz. Ömer , hz. Ali , Muaz b. cebel, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes'ud ve hz. Aişe dir
10)"Darü's-sünne" ne demektir?
cevap)Sünnet yurdu anlamına gelir ve Medine için kullanılır.
11)Fıkıh'ın lugat ve terim anlamı nedir?
cevap)Sözlükte "anlayış" anlamına gelen fıkıh , terim olarak şer'i ameli hükümleri bildirmektir.
12)Fıkıhı "kişinin leh ve aleyhinde olan şeyleri(hak ve sorumluluklarını) bilmesi" olarak tanımlayan mezhep imamı kimdir?
cevap)Ebu hanife
13)Fıkıhın temel kaynakları nelerdir?
cevap)Kur'an ve sünnettir.
14)Kur'an da hüküm bildiren ayetler kaç bölümden oluşur bu bölümler nelerdir?
cevap) kur'an da hüküm bildiren ayetler 7 bölümden oluşur. bunlar;
*ibadetlerle ilgili hükümler (her türlü tartışma ve yorum dışında)
*medeni hükümler(bakara 27,282),(nisa 29),(cuma 9) alım satımlamilgili ayetlerdir.
(talak 6),(bakara 233) icare konusundaki ayetlerdir.
*suçlarla ilgili hükümler:kur'an ceza hukukunda 5 suça 5 cezayı zikreder.bunlar adam öldürme, hırsızlık, bozgunculuk, zina
iffetli kişiye iftira atmak.
*anayasal hükümler:Al-i imran 159 devlet işlerinde şuaraya başvurulması ile ilgili ayettir.Hucurat 10 mü'minlerin kardeş olduğuyla ilgili ayettir.
*toplumsal hiükümler,mali hükümler,genel hükümler:adaleti(nahl 90,nisa 58),ahde vefayı(maide 51,isra 34),sıkıntıyı ve zorluğu kaldıran(bakara 185,
hac 78),külli kaide niteliğindeki ayetlerdir.
15)fıkıh'ın kur'an ve sünnet dışındaki diğer kaynakları nelerdir?
cevap)icma,kıyas,istihsan,masalih-i mürsele,ıstıshab,örf ve adet gibi bir kısım fer'i delillerde fıkıhın diğer kaynaklarıdır.
16)Fıkıhın ana esasıyla oluşması hangi dönemde gerçekleştirilmiştir?
cevap)Medine döneminde gerçekleşmiştir."ibadet,ahval-i şahsiyye,muamelat,ukubat" gibi anabaşlıklar altında değerlendirilecek olan pek çok hükümde
bu dönemde gerçekleşmiştir.
17)Sahabenin yetiştirdiği tabiun nesli kaç gruba ayrılır ve bu grublar nelerdir?
cevap)iki gruba ayrılır;Hicazlılar ve ıraklılar'dır.
18)Hicazlıların ve ıraklıların imamları ve üstadları kimlerdir?
cevap)Hicazlıların imamı;Said ibn müseyyeb,Üstadları ise;hz.ömer,zeyd b.sabit,Abdullah b.ömer,hz Aişe,Abdullah b.Abbas'tır.
ıraklıların imamı;İbrahim en-Nahai,Üstadları ise;hz.ömer,Ali ibn mesud'tur.
19)Hicaz ve ırak ekolleri arasında ki farklar nelerdir?
cevap)Bu iki ekol arasında fıkıhın temel kaynaklarına yaklaşım açısından bir fark yoktur.Hicazlılar ve muhitleri icabı hadis'e,Iraklılar hadis üzerinde
muhitleri icabı şüpheli davranır, re'y e çok önem verirlerdi.
20)Fıkıhın olgunluk çağı olarak bilinen ve aynı zamanda fıkhi mezheplerin oluştuğu dönem hangisidir?
cevap)Abbasiler dönemi'dir.
21)Re'y ehlinin en önemli simalarndan sayılan Ebu hanife'nin ekolu olan,hanifi ekolunun ilk eserlerninden sayılan eser ve ekolun güvenilir kaynakları nelerdir?
cevap)Ebu yusuf'un,devletin gelirleri ve arazi vergisi hakkında yazdığı kitabu'l harac adlı eser hanifi ekolunun ilk eserlerindendir.
İmam Muhammed eş-Şeybani'nin zahiru'r-Rivaye(el-usul)adlı eserleri bu ekolun en güvenilir kaynaklarıdır.Bu eserler;el-Asl(el-mebsul),es-siyeru's-sağır,
es-siyeru'l-kebir,el-camiu's-sağır,el-camiu'l-kebir,ez-ziyadat'tır.
22)Ehl-i hadisin en önemli simalarından olan Malik b.enes'in kendi adıyla anılan mezhebine kaynaklık eden ve fıkıh bölümlerine göre tertip edilmiş olan ilk
hadis kitabı hangisidir?
cevap)Malik b.Enes'in El-Muvatta adlı eseridir.
23)Maliki ekolünün Muvatta'dan sonra en önemli ikinci kitabının adı ve yazarı kimdir?
cevap)sahnun lakabıyla anılan Abdusselam b. said'in el-müdevvene adlı eseridir.
24)Hem imam Malik'ten hemde imam Muhammed eş-Şeybani'den ders aldığı için hadis ehli ile re'y ehli arasında köprü işlevi gören mezhep imam kimdir?
cevap)İmam Şafii'dir.
25)İmam Şafii'nin ilk fıkıh usulü kitabı sayılan eseri hangisidir?
cevap)er-Risale'dir.
26)imam Şafii'nin görüş ve delillerini içeren en hacimli kitabı hangisidir?
cevap)el-ümm adlı eseridir.
27)şafii mezhebini temel kitabları hangileridir?
cevap)Büveyti'nin el-muhtasar'ı,Müzeni'nin el-muhtesar'ı,Gazali'nin el-vasıt ve el-veciz adlı eserleri,Şirazi'nin et-tenbih ve el-mühezzeb'i önemli şafii
eserlerindendir.
28)Hadiscilik yönü ağır basan fıkıhcı mezheb imamı kimdir?
cevap)Ahmed ibn Hanbel'dir.
29)Hanbeliliğin ilk fıkıh kitabı hangisidir?
cevap)Kasım el-hıkari'nin el-muhtasar'ıdır.(büveyti'nin muhtasar'ıyla karıştırmayalım).
30)Hanbeli fıhkının önemli eserleri nelerdir?
cevap)İbn Kudame'nin el-Muğni adlı eseri,İbn Teymiyye'nin el-Fetava adlı eseri,İbnu'l-Kayyim'in i'lamul'l Muvakkin ve Zadü'l-Mead adlı eserleridir.
31)İmam Şafii'nin er-Risalesi'nden sonra alimler usul ile ilgili eser yazmadaciki metot oluşturmuşlardır.Bu metotlar nelerdir?
cevap)Biri kelamcıların,diğeride hanefilerin metodudur.
kelamcılar;mezheblerin fürua dair hükümlerine uyup uymadığına bakmaksızın,konan kaidelere ve mantiki delillere dayalı mantıki bir metot takip etmişlerdir.
Bu grubta,Maliki,hanefi ve mutezilenin farklı mezhepleri mensuptur.Bu metotla telif edilen kitapların en meşhurları;
*Gazali'nin el-mustasfa'sı,
*Ebu hanefi'nin el-ihkam fi usuli'l-ahkam'ı,
*Beydavi'nin minhacu'ul-vusul ila ılmi'l-usul'üdür.
hanefi alimler ise,metodlarında mezheblerin fürua dair hükümlerinin usul kaidelerine tatbiki konusuna özen göstermişlerdir.bu metotla eser yazanların
en meşhurları;
*Ebu Zeyd ed-Debusi,*Fahru'ul-islam el-Pezdevi,*Abdullah bin.Ahmed(hafizuddin en-nesefi).
32)kelam ilminin tanımı nedir?
cevap)kelam ilmi,dini akideleri,akli ve nakli delillerde inkarcıların şüphelerinden korumaya çalışan bir ilimdir.
33)El-Fıkhu'l-Ekber adında ilk önce eser telif eden mezhep imamı kimdir?
cevap)Ebu hanife'dir.
34)Ehli sünnete karşı kelam'a dair eser yazan mutezilenin reisi kimdir?
cevap)Vasıl b. Ata'dır.
35)"büyük günah işleyen ne mü'min,ne kafir ve nede münafıktır;ancak fasık olabilir"sözü kime aittir?
cevap)Vasıl b. Ata'ya aittir.
36)Ebu hanife'nin,en faziletli ilmin,inkarcıların şüphelerini reddetme amacını güden tevhid/fıkh-ı ekber olduğunu vurgulayan eserleri nelerdir?
cevap)el-fıkhu'l-ekber,el-fıkhu'l-ebsat,el-Alim ve'l-müteallim,er-Risale ve el-vasiyye'dir.
37)Fıkıh sahasında da akıl ve re'y e yaslanan ilk önemli sima kimdir?
cevap)Ebu hanife 'dir.hadis rivayeti konosunda göstermiş olduğu titizlik meşhurdur.
38)"kur'ana aykırı hükümler taşıyan hiçbir söz hz.peygamber'e ait olamaz"sözü hangi mezhep imamına aittir?
cevap)Ebu hanife'ye aittir.
39)827 yılında kur'anın mahluk olduğuna inandiğını açıkladıktan sonra,alimlerin bu konuda sorguya çekilmesini,kur'anın mahluk olduğuna inanmayanların
hukuki emniyetlerinin iptal edilmesini isteyen halife kimdir?
cevap)halife me'mun dur.ayrıca harun reşit ile başlayan bu durum mu'tasım ve vasık döneminde devam etti.muhafazakar alimler üzerinde onaltı yıl kadar devam
eden bu baskı,halife mütevekkil dönemide sona ermiş ve kur'anın mahluk olduğunu söylemel yasaklanmıştır.böylece "mihne"olarak tarihe geçen uygulamaya
son verilmiştir.
40)selef anlayışını akli esaslarla savunuan ve sıfatullah konusunda mu'tezileye karşı mücadele etmiş ve selef akidesini savunmuş olan Ehli sünnet kelamının
ilk temsilcileri kimlerdir?
cevap)Ebu Abdillah said b.küllab,haris el-muhasibi ve ebu'l-Abbas el-kanalisi'dir.
41)Halk-ı kur'anla ilgili tartışmalar ilk defa kim tarafından ortaya atılmştır?
cevap)ca'd b.Dirhem'dir.
42)Mutezilenin hakim olduğu bir devirde ilk kur'anın mahluk olmadığını ileri süren kişi
kimdir?
cevap)ibn. küllab'tır.
43)maturidiliğin yayılması konusunda ilk akla gelen alim kimdir?
cevap)Ebu'l-muin nesefi'dir.
44)maturidi'nin "kitabut-tevhid"inden sonra en önemli eser hangisidir?
cevap)tabsıratu'l-edille'dir.
45)Endülüste en az gelişme kaydeden ilim dalı hangisidir?
cevap)kelam ilmidir.Bunun sebebi,malikilerin Endülüste sağladığı mutlah hakimiyettir.
46)Endülüsün önemli isimlerinden olan İbn Rüşd'ün felsefi-kelam fiirlerini konu alan eserleri nelerdir?
cevap)el-keşf'an menahici'l-edille ve tehafütü'-tehafüt.
47)tefsir'in sözlük ve terim anlamları nelerdir?
cevap)Sö<lükte birşeyin örtüsünü kaldırmak, açmak., açıklamak, ortaya çıkarmak gibi anlamlara gelen tefsir
terim olarak ise kur'an ı kerimin manalarını keşfetmek, onda ki müşkil ve garip lafızlardan kastedilen şeyi
beyen etmek anlamındadır.
48)Tefsir sahasında sahabe döneminde başlayan farklı yönelişler tabiun döneminde iyice gelişmiş ve ayrı birer okul haline gelmiştir.
bu bağlamda ortaya çıkan 3 farklı tefsir okulu ve özellikleri nelerdir?
cevap) 1-Mekke tefsir okulu:İbn Abba hocalığnda rivayet ağırlıklı olarak gelişmiştir.
2-Medine tefsir okulu:Übeyy b. kab hocalığında hem rivayet hemde dirayet ağırlıklı olarak gelişmiştir.
3- Kufe tefsir okulu:İbn mes'ud hocalığında dirayet ağırlıklı olarak gelişmistir.
49)Tedvin döneminde kaleme alınan çalışmalardan kur'anın tamamını kapsayan ilk tefsir eserini yazan kimdir?
cevap)Mukatil b. süleymandir.
50)Hadisin lugat ve terim anlamı nedir?
cevap:lugat ta kadim in zıttı cedid(yeni) manasına geldiği gibi hsber manasına da gelir.terim olarak ise söz fiil takrir ahlaki ve fiziki
vasıf olarak hz. peygambere izafe edilen herşeyin yazılı metinleri demektir.
51)"Kudsi hadis" ne demektir?.
cevap:Hz. peygamberin bazı hadisleri kendi ifadesi ve üslubuyla söylerken" Allah teala şöyle buyuruyor" demesine bakarak
bu sözlerin manasını onun gönlüne Allah tarafından ilham edilmesine kutsi hadis denir.
52)"Merfu hadis nedir?.
cevap:söz, fiil, takrir, fıtri veya ahlaki vasıf olarak açıkca veya dolaylı bir sekilde olsun" hz. peygamber şöyle buyurdu" deyip dogtudan hz. peygambere
isnad edilen hadis e hz. peygambere uzanan anlamında merfu hadis anlamına gelmektedir.
53)"mevkuf hadis"ne demektir?
cevap)hz.peygambere kadar uzanmayıp sadece sahabe neslinde kalan hadislere mevkuf hadis denir.
54)"maktu hadis"ne demektir?
cevap)tabiin neslinden bir alime nisbet edilen hadislere nedir.
55)senetlerdeki ravi sayısına göre hadisler kaça ayrılır ve bu hadisler nelerdir?
cevap)mütevatır ve ahad olmak üzere ikiye ayrılır.
mütevatır hadis:yalan bir haberi rivayet etme hususunda birleştiklernin kalabalık bir raviler topluluğunu yine kendileri gibi bir topluluktanalarak
naklettikleri hadislerdir.
ahad hadisler:ravileri sayısı bskımından mütevatır derecesine ulaşamayan rivayetler ahad hadis sayılmaktadır.
56)1000 civarında hadis rivayet eden "es-sahifetü's-sadıka"nın yazarı olan sahabe kimdir?
cevap)Abdullah b. Amrb.As.
57)hadislerin tedvinini çabuklaştıran sebebler nelerdir?
cevap)hz.osman'ın şehid edilmesi olayından sonra havaric ve galiyye gibi siyasi fırkaların 1.yüzyılın sonlarından itibaren kaderiyye ve mürcie,bir müddet
sonrada cehmiyye ve müsebbihe gibi itikadi fırkaların ortaya çıkması gelir.
58)"isnad"ne demektir?
cevap)rivayette sözün aracılar vasitasıyla asıl sahibine yükseltilmesine isnad denir.
59)samimiyetsiz kişilerin hadislere zarar vermesini önlemek ve ogüne kadar bir araya getirilmiş olan sahih hadisleri kaybolmaktan kurtarmak için
tedvin işini resmen başlatan halife kimdir?
cevap)halife ömer b.abdülaziz.
60)hadis tasnifi döneminde iki ana tasnif sistemi vardır.Bunlar nelerdir?
cevap)bunlardan birincisi; hadisleri rivayet eden sahabi ravilerinin isimlerine göre sınırlanması(ale'r-rical)dir.müsnedler,mu'cemler ve etraf'lar bu gruptadır.
müsned:hz.peygamberden rivayet eden ilk raviye göre tasnif edilenlerdir.en meşhur müsned Ahmed bin hanbel'in müsnedidir.
mu'cem:kitap sahibi olan muhaddisin hocaları durumundaki son ravilere göre yapılan tasnife denir.mu'cemlerin en muhtevalısı Taberi'nin
el-mu'cemü'l-kebir'idir.
etraf:ya sahabe adına müsned türünde düzenlenmiş veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak sıralanmış eserlerdir.
ikincisi ise;hadislerin konulara göre tasnif edlmesi(ale'l-ebvab)dir.musannef,cami ve sünenler de bu gruptadır.
cami'ler:bütün dini konularla ilgili hadisleri toplayan en kapsamlı eserlerdir.bilinen ilk örneği Ma'mer b.Raşid'in kitabü'l-cami adlı eserdir.en meşhurları ise
Sahihayn diye anılan Buhari ve Müslim'in eserleridir.
sünenler:bütün fıkhi konulara ait merfu hadisleri ihtiva eden fıkıh kitapları tertibindeki hadis kitaplarıdır.sünen'e örnek olarak kütüb-i sitte olan sünenlerdir.
Ebu davut,en-nesail ve ibn mace 'nin sünenleridir.
musannef'ler:sünenlerdeki merfu hadislere ileveten mevkuf ve maktu hadisleri de ihtiva eden eserlerdir.ilk örneği Malik b. enes'in el-muvattası'dır.
en meşhurları ise Abdurrezzak b.hemmam'ın musannnefidir.