hafiza aise
Sun 4 November 2012, 10:18 am GMT +0200
ÜNİTE 2
S1)Mantıkı Bilim kim tarafından kurulmuş ve prensipleri kim tarafından tespit edilmiştir.
C1)Aristoteles
S2)Mantık disiplin olarak nasıl bir fikir çevresinde başlamıştır.
C2)Aristotelesinde içinde yetişdiği ve kendisinden yaklaşık iki asır önce Antik Çağ Grek fikir çevresinde.
S3)Klasik tasnife göre mantık tarihi kaç devreye ayrılır.
C3)Üç devreye ayrılır.
a-Aristoteles öncesi hazırlık dönemi.
b-Aristoteles'ten sonra ki döenm.
c-Yeni dönem
S4)Özdeşlik ve çelişmezlik ilkelerinin ilkel formunu gördüğümüz, "Varlık vardır, yokluk yoktur.Hareket ve değişme görünüşten ibarettir." ifadeleri kime yada kimlere aittir.
C4)Elea okulu Parmenides ve öğrencisi Zenon
S5)Zenon hocası Parmenides'in görüşlerini ne gibi paradokslarıyla desteklemiştir.
C5)"-Meşur maratoncu Aşil ile kaplumbağanın yarışı" "-Atılan okun durduğu." "-Tek buğdayın değilde, devrilen bir ölçek buğdayın ses çıkaracağı." gibi paradokslarla.
S6)Parmenides ve öğrencisi Zenon'un tam karşısında olan düşünür kimdir.
C6)Herakleitos
S7)Herakleitos hangi görüşleriyle Parmenides ve Zenon'un karşısındadır.
C7)"-Herşey değişme halindedir."
"-Bir nehirde iki kez yıkanılmaz."
"-Alem zıt kuvvetlerin çarpışmasından doğan devamlı bir değişme halindedir."
S8)Sokrates öncesi dönemde birbirine en aykırı görüşler kimlere aittir.
C8)Parmenides, öğrencisi Zenon ile Herakleitos
S9)Mantık biliminin kurulması için hazırlık çalışmaları yapanlar.
C9)Elea okulu filozofları ve sofistler.
S10)Bilginin kaynağını insanda arayan kimdir.
C10)Sofistlerden Protagoras.
S11)"-Hakikatin ölçüsü insandır; hiç birşey ispat edilemez." görüşü hangi düşünce sistemine aittir.
C11)Sofistler'e
S12)Hangi görüşe göre, "her delil bir karşı delille çürütülebilir."
C12)Sofist
S13)"Sofistik Çürütmeler" i yazan kimdir.
C13)Aristo
S14)Sokrates'i Sofistlerden ayıran yön nedir.
C14)Protagoras'ın "Çifte doğruluk" anlayışını reddederek "tek doğruluk" anlayışına bağlı kalması ve bu doğruluğa diyalogla karşılıklı konuşma yoluyla ulaşılabilineceğini savunmasıdır.
S15)Düşünce tarihinde kavram konusunu ilk defa açıkça ele alan ve tanım teorisine öncülük eden filozof kimdir.
C15)Sokrates.
S16)Aristoteles'in mantık hakkındaki eserlerine kendisinden sonra ne ad verilmiştir.
C16)Organon.
S17)Mantığı her türlü düşünme ve bilgi elde etme etkinliğinin bir aleti olarak gören filozof kimdir.
C17)Aristoteles
S18)Organon kaç kitaptan oluşur ve isimleri nelerdir.
C18)6 Kitaptan oluşur.
1-Kategoriler.2-Önermeler.3-I.Analitikler(Önermeler) 4-II.Analitikler(Kıyas) 5-Topikler(Cedel) 6-Sofistik Deliller
S19)Mantıkçıların sonraları Organon'na ekledikleri, yine Aristo'ya ait üç kitabın isimlerinelerdir.
C19) A)7-Retorik(Hitabet) B)8-Poetika(Şiir) adlı eserleri ile Porphyrios'un C)9-İsagoji.
Not:ve böylece klasik mantık külliyatı9 kitap haline getirilmiştir.
S20)Aristo mantığının bel kemiğini oluşturan akıl yürütme hangisidir.
C20)Kıyas(II.Analitikler)
S21)Formel, Ontolojik ve Metodolojik bir karekter arzeden mantık hangi filozofa aittir.
C21)Aristo
S22)Aristoteles' ten sonra mantık konularıyla uğraşanlar kimlerdir.
C22)Stoacılar
S23)Stoacılar mantığı nasıl bir bilim haline getirmeye çalışmışlardır.
C23)Mantığı metafizikten ayırmaya , şekil ve dil ile ilgili bir bilim haline getirmye çalışmışlardır.
S24)İslam dünyası Aristo felsefesi ve mantığı ile ne zaman ve nerede karşılaştılar.
C24)VIII. yy. başlarından itibaren, müslümanların fethettikleri Suriye ve çevresinde karşılaştılar.
S25)Mantık alanında bir çok eserin tercüme, telif ve şerh edilmesi ilk olarak hangi tarihte ve nerede başlar.
C25)217/832 tarihinde Abbasi halifesi Me'mun (199/813-218/833) tarafından kurulan Dâru'l-Hikme' de.
Not:Meşur islam Mantıkçılarının isimleri:el-Kîndî,- Farâbî,-Îbn Sinâ,-gazali,-İbn Rüşd,-Fahrettin er-Razi,- Ebherî,- et-Tûsî,-Kazvinî,-Kadı SıracüddîN el-Ürmevi,-Kutbuddin er-Razî,- Taftazanî,- Taftazanî,- Seyyid Şerif Cürcanî, - Fenarî,- İsmail Gelenbevî.
S26)İslam Kültür dünyasında asıl mantık çalışmaları kimle başlar.
C26)Farabi
S27)"Muallim-i Sânî" ünvanı ile anılan islam mantıkçısı kimdir.
C27)Farabi
S28)Farabi'den sonra büyük islam mantıkçısı kimdir.
C28)İbn Sina
S29)İbn Sina'nın mantık anlayışı nasıldı.
C29)Aristocu
S30)Farabi ve İbn Sina gleneğine uygun olarak yazılmış ve medreselerimizde yüzyıllar boyunca en çok okutulup açıklamalar (şerh) yapılan iki eserin kimlere ait olduğunu ve eserleri yazınız.
C30)1-Ebheri'nin İsagoci'si 2- Kazvini'nin eş-Şemsiyye'si
S31-Aristo mantığı karşısında İslam mantıkçılarını kaç kategoriye ayırabiliriz, mantıkçılara örnekler veriniz.
C31-Üç ayrı kategoriye ayırabiliriz.
1-Aristo mantığını aynen alıp şerh edenler. İbn Rüşd gibi.
2-Aristo mantığını alıp kültüre dine ve dile adapte edenler.Farabi, İbn Sina İbn Hazm, Gazali ve İbn Haldun.
3-Aristo mantığına muhalefet edip onu reddedenler. İbn Teymiyye , Suyuti.vb.
S32-Aristo mantığına aleyhtarlık yapan mantıkçılar kimlerdir.
C32-İbn Salah, Nevevi, İbn Teymiyye, İbn Kayyım el-Cevziyye, Celaleddin es-Suyuti.
Not:Öyle zamanlar olmuş ki “men temantaka tezandaka” (kim mantıkla uğraşırsa zındık olur) sözü darb-ı mesel olarak hafızalara girmiştir.
S33- “Bir kimsenin herhangi bir ilmi kötülemesi, bilgisizliğinden dolayı ondan kaçınması ve ona düşmanlık göstermesi aslında bu ilmin kötü olması anlamına gelmez. Bir kimse bir şeyi bilmezse onu kötüler ve ona karşı düşmanlık gösterir. Mesela bütün ilimlerin ölçüsü olduğu halde bazı kimseler mantık ilmini men etmişler, eşyanın hakikatini bilme çabasından ibaret bir faaliyet olmasına rağmen felsefeyle uğraşmayı haram saymışlardır.Halbüki mantıkta şer’i-mübine ve sağlam bir dine aykırı bir şey yoktur. Örneğin Hanefilerin kitabında mantığın haram olduğuyla ilgili bir şey görülmez.Büyük alimlerden bazılarının bir takım ilimleri yasaklamaları, olsa olsa zekası müsait olmayan kimseleri(şüphelerden) kurtarmak içindir.Halbuki bir ilmin haram kılınması(genel hükme dayanılarak verilir.) bunun bazı insanlara yaramadığına dayanılarak verilmez” sözü kime aittir.
C33-Katip Çelebi.
S34-Mantığı “re’sü’l-‘ulûm(ilimlerin başı) diye isimlendiren kimdir?
C34-Farabî
S35-Mantığı bütün ilimlerin daha güzel anlaşılmasına hizmet eden (“huddâmu’l-‘uluûm”)anlamında isimlendiren kimdir?
C35-İbn Sinâ
S36-Mantık ilmini Sünni İslam kelamına sokmayı başaran kimdir?
C36-Gazali
S37-Aristo mantığını müslümanlaştırmak için onu islami bir kıyafet içinde takdim etmeye çalışmış, Kur’an’dan aldığı “el-mîzân ve el-kıstâs” gibi kelimeleri mantığa ad olarak veren kimdir?
C37-Gazali
S38-Kur’an’ın temelinde formal (sûrî) mantığın yattığını, gerek Hz. Peygamberin gerekse daha önceki Resullerin hep bu mantığı kullandıklarını, u mantığın Allah katında Cebrail vasıtasıyla yeryüzüne indirildiğini, onun koruyucusunun ve öğreticisinin Allah olduğunu açıkça ileri süren kimdir?
C38-Gazali
S39-Orta Çağ Avrupa’sında Aristoteles mantığının büyük temsilcileri olarak bilinen iki isim kimdir?
C39-Albert Magnus ve Tohomas Aquinas.
S40-Aristo’nun tümden gelim metoduna karşı tüme varım metodunu esas alan yeni dönem mantıkçısı kimdir?
C40-Bacon
S41-Aristo mantığını metot yönünden eleştiren yeni dönem mantıkçısı kimdir?
C41-Descartes
S42-Mantığı bölümlere ilk ayıran kimdir?
C42-Petrus Ramus
S43-Terim , önerme ve kıyastan sonra dördüncü bölüm olarak metot konusunu sistematik bir tarzda ilk defa kimin mantığında işlenmiştir.
C43-Port Royal.
Not:Klasik mantıkla modern mantığın dile bakışları farklıdır.Bu farklar;
1-Klasik mantıkta dil, gelişen ve değişen insan düşüncesini ifadede zorunlu ve dinamik bir vasıtadır.Semboller statik/donuk kalıplar olup bu dinamizme sahip olamadıklarından, her an değişebilen düşünceleri zengin bir şekilde ifade etme güçleri yoktur.
2-Modern mantık taraftarlarına göre dil, sadece fikirleri değil duyguları da ifade ettiğinden, dış dünyayı karşılamada yetersiz kaldığı gibi, belirsiz, çok sesli, çok anlamlı sözcüklerle yanlışada vasıta olmaktadır.Bu anlayışla modern mantık anlayışını savunanlar, mantığı içerikten soyutlayarak evrensel / matematiksel yani sembolik bir dil kullanma yoluna giderler.
S44-Modern mantığın ilk müjdecisi olarak tanımlanan kimdir?
C44-Raymond Lull(1235-1315)
S45-Cebirin işlem ve işaretlerini mantığa uygulayan İngiliz mantıkçıları kimlerdir?
C45-De Morgon (1806-1876), Boole (1815-1864), Stanley Jevons (1835-1882).
S46-Bertrand Russel arkadaşı Whitehead ile( 1910-1913) arasında yayınladıkları eser ile kurulan yeni mantık nedir.
C46-Eser:”Principia Matematica” ile lojistik denen yeni mantık kuruldu.
S47-Yeni mantığın (lojistik) ikinci büyük eseri olarak bilinen “Grundlagen der Matematik” kimler tarafından yayınlanmıştır.
C47-Hilbert ve Bernays
S48-İki değerli mantık (Önermeler ve Nicelik Mantığı) ilk olarak kim tarafından kurulmuştur.
C48-G.Frage.
S49-“İhtimaliyet Mantığı” adıyla sonsuz sayıda doğruluk değerli bir mantık sistemini kuran kimdir?
C49-H.Reichenbach
S50-Mantığı doğa bilimlerine uygulayanların başlıca isimleri nelerdir.
C50-B.Russell, R.Carnap, H.Reichenbach, K.R.Popper, J.Von Neumann’dır.
S51-Yeni/Modern mantık öğretimimize ne zaman, nerede, ne ile girmiştir.
C51-1938 ‘de, İ.Ü. Edebiyat Fakültesinde, Reichenbach’ın Lojistik dersleri ile girmiştir.