hafız_32
Sat 20 November 2010, 10:54 pm GMT +0200
ÜNİTE 2 : TÜRK DİLİ
Atatürk'ün Türkçenin yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarılmasını istemesinin en önemli nedeni Dilin, bir toplumda düşünce birliğini yarattığını ve o toplumun ulusal benliğini kazanmasında en etkili araç olduğunu bilmesidir.
Yazı dilinin Kalıcı olması özelliği toplumun kültürel birikimlerini kuşaktan kuşağa taşımasına yol açmıştır.
Lehçe ya da ağız denilen dil birliklerinin oluşması dilin şu temel özelliğiyle açıklanabilir: Dilin gelişen ve değişen canlı bir varlık olmasıyla
Genel dilin toplumsal çevreye, yaşa ve kültür düzeyine, mesleklere bağlı olarak kullanılması özel dillerin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
Konuşma dili kişiden kişiye farklılıklar gösterir, sese dayanan bir eylemdir, El yüz hareketleri konuşmaya doğallık katar, dilin gelişimine temel oluşturur.
Yazılı iletişim araçlarında bulunması gereken biçimsel özellikler: Yalınlık, Dengelik, Akla uygunluk, Birörneklik
Araştırma raporlarındaki şekil çeşitleri: Çizgi grafiği, Harita, Örgüt şeması, Sütun grafiği
Araştırma raporlarının giriş bölümünde Problem, Sınırlılıklar, Amaç, Önem yer alır.
Bilim dili ile argo arasında, özel dil olmaları bakımından bir benzerlik vardır.
Bireylerin toplumla olan bağlarını güçlendiren öğelerden biri de anadilidir.
Konuşma organları, anadilin ses özelliklerini yansıtacak biçimde gelişir.
Lehçe ve ağız, bir dilin değişikliğe uğramış türleridir.
Yazılı anlatımın özellikleri: Yazım kurallarına uyma gerekliliği, Yazılı anlatımın kalıcı olması, Bilimin ve kültürün gelecek kuşaklara aktarılmasında önemli bir rol oynaması, Her dilin genel yazma kurallarının olması
Yaratıcı yazmanın gerçekleştiği alanlar: Şiir, Roman, Öykü, Destan
Bir duygunun ya da düşüncenin, zihinde tasarlanan bir konunun sözle ya da yazıyla bildirilmesine Anlatım denir.
Anadilin özellikleri: Bireylerin toplumla en güçlü bağlarını oluşturur, Bilinçaltına inen "düşünme dili"dir, Her ulusun dili o ulusa ait kişilerin ana dilidir, Anadil ulusal niteliktedir.
Uzun çizgi, karşılıklı konuşmalarda kullanılır.
Bir çizelgede bulunan öğeler: Çizelge dipnotları, İçerik, Çerçeve, Numara ve başlık
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
TÜRK DİLİNİN TARİHİ DÖNEMLERİ
Dil tarihi uzmanları, Türk dilinin tarihî gelişimini dönemlere ayırırken metinlerle takip edilen dönemden öncesi için birbirinden az çok farklı ayrımlar ve adlandırmalar yaparlar. Bu farklılıkları bir kenara bırakarak Türk dilinin tarihî dönemlerini şöyle özetleyebiliriz:
1. Eski Türkçe: ( VIII - X. yy)
2. Orta Türkçe: (XI - XV. yy)
3. Yeni Türkçe: ( XVI.yy dan bugüne)
Türk dili kolunda Karahanlı Türkçesi (XI - XII. yy) ile devamı Harezm (XIV yy ) ve Çağatay türkçeleri (XV-XIX.yy),Güney batı kolunda ise Eski Anadolu Türkçesi ve devamı Osmanlıca ile,Kuzey batı kolunda da Kıpçak Türkçesi adları altında gelişimini sürdürmüştür.
Çuvaş Türkçesi:Çuvaşlar, Moskova ile Kazan arasında, İdil (Volga) ırmağı boylarında yaşamaktadırlar. Esas kitle Çuvaşistan Muhtar Cumhuriyetindedir. Tataristan ve Başkurdistan Muhtar Cumhuriyetlerinde yaşayanları da vardır. Nüfusları dört milyon kadardır.Türk lehçeleri arasında anlaşabilirlik bakımından en güçlü olandır.
Saha (Yakut) Türkçesi:Yakutlar, Sibirya’da, batıdan doğuya, Katanga, Ölenek, Lena ve Kamçatka’ya doğru Kolima ırmakları çevresinde yaşarlar. Bu bölge siyasî olarak Rusya’ya bağlı Yakutistan Muhtar Cumhuriyeti adını alır. Yakutların nüfusu 400.000’e yakındır.Yakutçada %50 civarında Moğolcadan alıntı sözcük bulunmaktadır.
Halaç Türkçesi:Orta İran'da yaklaşık 18.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.Türk lehçeleri arasında Ana Türkçeye kadar uzanan arkaik özelliklerini en iyi koruyan Türkçe,Halaççadır.
GÜNEY-BATI (OĞUZ) GRUBU TÜRK LEHÇELERİ:Gagauz Türkçesi,Türkmen Türkçesi,Azerbaycan Türkçesi,Türkiye Türkçesi
GÜNEY-DOĞU ( UYGUR) GRUBU TÜRK LEHÇELERİ:Özbek Türkçesi,Yeni Uygur Türkçesi
KUZEY-BATI ( KIPÇAK) GRUBU TÜRK LEHÇELERİ:Kazak Türkçesi,Tatar(Kazan)Türkçesi,Başkırt Türkçesi,Nogay Türkçesi,Karaçay-Balkar,Kumruk Türkçeleri,Karay Türkçesi,Kırgız Türkçesi
KUZEY-DOĞU GRUBU TÜRK LEHÇELERİ:Tuva-Karagas Türkçesi,Hakas Türkçesi
ANADOLU AĞIZLARI
Türkiye Türkçesinin Ağızları:Tükiye içinde,çeşitli bölgelerde,ortak dilden farklı özellikler sergileyen konuşma biçimleri ile Türkiye sınırları dışında kalan Rumeli,Balkan ve Kıbrıs Türk ağızlarıdır.Anadolu ağızları üzerine ilk çalışmalar XIX. yy. ikinci yarısında A.Maksimov'la başlamıştır.Türkiyede bu yöndeki çalışmalar özellikle 1932 'deki Türk Dil Devriminden sonra gündeme gelmiştir.1932-1934 'teki derleme seferberliği sonucu 6 ciltlik Türkiye'de Halk Ağzından Söz Derleme Dergisi yayımlanmış , ancakyeterli görülmediği için 1952 yılında Türk Dili Kurumu tarafında 12 ciltlik Derleme sözlüğü yayımlanmıştır.Ayrıca Anadolu diyalektolojisiyle ilgili çalışmalara Ahmet Caferoğlu öncülük etmiştir.