hafiza aise
Fri 3 August 2012, 11:01 am GMT +0200
ÜNİTE 1
TARİF, İSİM VE KAPSAM
TARİF, İSİM VE KAPSAM
İslam dininin konu ve muhtevasını iki temel alan oluşturur.
· Ameli
· İtikadi
· Bu iki alanın hakiki anlamda gerçekleştirilmesiyle “ahlak “ oluşur ki bu da dinin üçüncü esasıdır.
· Din; özü itibariyle iman itikat dediğimiz teorik alt yapıya dayalı ve onun yönlendirmesiyle inanç ve pratik bütünlüğünün adıdır.
Bu bütünlüğün kavranarak gerçekleştirilmesiyle ortaya çıkan ferdi ve toplumsal telakki ve kabuller ise ahlak esaslarını oluşturur. * din de bu üç esasın oluşturduğu bütünün adıdır.
“Fıkıh “ ile “kelam” arasındaki fark:
İnanç alanlarıyla ilgili hüküm ve delillerin K.K ve Sünnetten elde eden ilim “kelam” ;
ameli alanla ilgili hükümleri bilmeyi sağlayan ilim ise “fıkıh” tır .
Kelamın kelime anlamı: bir fikri tam olarak anlatan söz lafız konuşma nutuk ibare anlamlarına gelir.
Özel anlamda kelam konusuna ve amacına göre iki şekilde tanımlanabilir.
Konusuna göre kelam
Kelamın konusu dinin inanç alanıdır. K.K ve vahyin bütünü konusudur. Bunlar Usul-i selase dir.
Usulü selase ; İlahiyyat ( Allah’a iman) nübüvvat ( peygamberlere iman) semiyyat (ahrete iman(duyularak bilinebilenlere iman ))
TANIM: Allah’ın zatından sıfatlarından peygamberlere ait meselelerden mebde ve mead bakımından yaratılmışların durumlarından İslam ilke ve esaslarına göre bahseden ilimdir.
Diğer ilimlerden farkı varlığın nedenlerini ve ölüm sonrasında olacakları İslam çerçevesinde incelemesidir.
Felsefeden farkı metodunda İslami ilke ve esaslara göre hareket etmesidir.
· Akıl vahyin kabulü için gereklidir. Akıl ve vahy arasında öncelik sonralık belirlemek değil birbirini desteklemesini sağlamak amaçlanır.
· İslam metodu Akıl ve vahyi bir arada tutmayı temel alır.
İslam dininin muhteva ve prensiplerinde selim akılla çatışan ve çelişen hiçbir şey yoktur.
Kelamın iki temel görevi ve gayesi;
· İnanç esaslarını ispat
· Şüpheleri izale
· Eleştirilere cevap
· İddiaları çürütme
Kelamın faydası ve gayesi:
1. İmanı taklitten tahkike iletir.
2. Hurafelerden imanı korur.
3. İnançla ilgili şüphelerden kurtulmaya yardımcı olur.
4. Samimi ya da kasıtlı itiraz ve şüphelere cevap verme
5. Diğer dini ilimlere temel oluşturur.
6. Hakiki imana yönlendirerek dinin pratik yönünü destekler.
Kelamın konuları (makasıt ve mesail )
” vesail”: İlahiyat nübüvvat ve semiyyat ana konularını anlamaya yönelik ve yardımcı olan konular
· İlk dönemde vesail konuları varlığın ispatı üzerine idi. Bunda felsefi çalışmaların yoğun oluşu etkiliydi.
· Müteahhirin döneminde is felsefenin yanında mantık ilminin de etkisiyle zihinde bilinebilen dinle ilsi bulunan “malum bilgi” kelamın vesail konusu oldu.
* Maturidiyye ve mutezile vahy ulaşmayan kişinin de akılla Allah inancına ulaşabilir derler.
KELAM İLMİ;
· Kelam konu itibariyle en geniş ilimdir.
· Gerçek ve evrenseldir. Vahyin değişmez ve evrensel gerçeklerini konu ettiği için.
· Diğer dini ilimlerin esas ve dayanağıdır.
· Külli ilimdir. Cüzzi ilimlere geçiş kelamdandır.
· İslami ilimlerin en yüksek rütbelisidir.
Gazali ilim Tasnifi
Akli ilimler
· Riyazi ve mantık
· Tabii ilimler
· fizik
Dini ilimler
Feri ilimler
· Fıkıh
· Hadis
· tefsir
Külli ilim
· KELAM
· Kelam “eşreful ilim”dir. (Sadüddin et-Taftazani ve Adudiddin el- İcli böyle demişler)
· Gazali Kelamın avama değil havasa özgü entelektüel bir bilgidir der.
· Gazali kelamcının yetiştirilmesi toplum için kaçınılmaz bir zarurettir. Onu yetiştirmeyen toplumun tamamı sorumludur.
Kelamın İsimleri
* Fıkhul ekber Ebu hanife’nin verdiği isim Kitabının adı)
Ebu Hanife’nin fıkıh tarifi: * kişinin lehinde ve alehinde olan şeyleri bilmesidir.
(selef yönteminden kelama geçişin ilk izleri Ebu hanifede görülür.)
* Akaid : ( İman esaslarını konu edinen ilimdir. Akideyi tespit vahyin işi onu yorumlamak ise ehli ilmin işidir.)
* Tevhid ve sıfatlar ilmi :
* İbni Huzeyme : Kitabuttevhid ve İspatussıfaturrab
* Ebu Mansur el maturidiyye: Kitabut tevhid (Maturidi ekolun fikir önderi)
* Usuluddin kelam inanç meselesini ele aldığından dinin aslını ele almış olur. Bu isim bundandır.)
Feri ; dinin amele ilişkin yönünün hükümleridir.
Hükümler
Asl; dinin imana inanca taalluk eden hükümleri
· Usulud-din ; ( kitap) Abdülkadir el Bağdadi Ebul Yusr Muhammed el Pezdevi
· Usulu- diyane ; ( kitap) Ebul Hasan el eşari El ibane
· Nazar ve istidlal ilmi: (Metod itibariyle düşünmeyi akıl yürütmeyi esas aldığından böyle adlandırılmıştır.)
· Kelam : ( kelam ismi verilme nedenleri )
1. İlk asırda Allahın sıfatları anlaşılması için kelam sıfatı etkili olmuştur. Bunun için kelam ismi verilmiştir.
2. İnsanı etkileyen kuvvetli delillere dayanır. Bunun için yaralamak kökünden “kelm “kökünden kelam kelimesiyle adlandırılmıştır.
3. İnsana söz söyleme yeteneği kazandırır.
4. Öğretme ve öğrenmede ilk metot konuşmadır.
5. Kendini din alanında ifade ederken dikkatli ve iyi konuşmayı gerektirir. Bu da kelamdır.
6. “İşte kelam dediğin budur” dedirttiği için .
7. İlimlerin ilk tasnif zamanlarında hakkında konuşulan her konunun başına “el- kelam fi feza “sözü yazılırdı. Hakkında söz söylemeye değer en önemli konu itikaddıra dikkat çekmek için.
8. Selefin aksine itikadi konuların hakkında konuşmaya ve tartışmaya başlandığı için kelam denmiş.
· Bu ilme kelam ilmi adının verilmesinde en etkili sebep Kur’an’ın “Kelamullah” olmasıdır.
Diğer ilimlerle İlişkisi
Fıkıh –Kelam: Allahın varlığı ve birliği ortak konudur. Bunun ispatı olmadan ibadet ve muamelat olmaz.
Tefsir –Kelam:
· Kitabın İspatı
· İçeriğinin İspatı
· Peygamberliğin İspatı
Hadis-Kelam: Peygamberliğin ispatı olmazsa sözleri de olmaz.
Kelam-Felsefe: İkisi de varlıkla ilgilenir. Metotları farklıdır.
*Felsefe yalnız aklı delil alır kelam ise nakli (K.K ve hadisler ) de kaynak olarak kabul eder. Bulduklarını bunların da süzgecinden geçirerek değerlendirir.
* Din akıl ile vardır. Onunla bilinebilir inanılabilir. Aklı sınırlandırmaz.
* Felsefeyle kelamın konuları aynı metotları ve gayeleri ise farklıdır.
Tabiat ilimleri ve Kelam:
* İkisi de varlığı ve varlığın özelliklerini konu alırlar.
Fakat kelamın varlık perspektifi daha geniştir. Varlığın duyular âleminin dışındaki haliyle de ilgilenir.
* Kelam varlığı ele alırken ilk ve mutlak varlık olan Allah ‘tan duyular âleminin dışında kalan gaip olana doğru alanını genişletir.
* Nakille öğrenebildiğimiz (melek şeytan cin..) varlıkları da inceler.
* Kelam tabiat ilimlerinin verilerinden yararlanır.
* Kelam ilmi çoğunlukla gözlem ve deneyle sonuçlara ulaşır tabii kanunları keşfe çalışır.
*Kelam ise tüm varlık ve olayların sebep ve nedenlerini sorar araştırır.
* Allah’ı tanımak için yarattıklarını tanımak bir yol olduğundan tabiat ilimlerinden gereği kadar yararlanılır.