hafiza aise
Sun 8 July 2012, 03:00 pm GMT +0200
Uluslararası iktidar
Mustafa Fuat ER • 71. Sayı / EDİTÖRÜN NOTUNATO 20. yüzyılın en başarılı uluslararası örgütü olarak kabul ediliyor. Soğuk Savaş’ın başlangıcında kurulan ve çift kutuplu dünyada üyelerinin güvenliğini sağlama görevini üstlenen örgütün varlığı tehdit unsurlarının ortadan kalkmasıyla tartışmalı bir hâl aldı. Tâ ki Lizbon’da gerçekleşen son NATO toplantısına kadar. Örgüt bu toplantıyla birlikte kendini güncellemesini bildi. Fakat bu güncelleme bir endişenin, kendini anlamlandırma endişesinin de göstergesi. Afganistan konusunda hiçbir çözüme ulaşamayan örgüt, son toplantısında yeni bir düşman arayışı içinde olduğunu da belli etti. Uzmanlar son NATO toplantısında masaya yatırılan füze kalkanı projesini, aslında İran, Pakistan, Hindistan, Kuzey Kore ve Çin’i içine alan “zorlama ve yakıştırma” bir Doğu tehdidi oluşturma çabası olarak nitelendiriyorlar.
Sadece NATO değil, diğer uluslararası örgütlerin de kendilerine misyon biçerken hangi kriterleri temel aldıkları bir muamma. Örgütlerin barış, huzur, birarada yaşama gibi değerler üzerinden bir kimlik oluşturdukları açık. Fakat NATO’da görüldüğü gibi, uluslararası kuruluşların bu iyi niyetlerin icracısı olamadıkları, zaman içinde teorideki uygulamaların çok uzağındaki kararlara imza attıkları, hukuksuzluklara sessiz kaldıkları biliniyor.
Mostar’ın bu ayki dosyasında uluslararası örgütlerin tartışmalı varlık sebeplerinin üzerinde duruyoruz. Özellikle GASAM Başkanı Ali Şahin’in, örgütlerin değer problemlerindeki sorunların yanı sıra yeni alternatifleri de sorguladığı yazısı dikkat çekici yorumlar içeriyor. Şahin’e göre uluslararası örgütlerin güçlünün güdümüne girerek istikrar yerine bozgunculuğu tesis ettikleri net olarak ortaya çıktı. Şahin’in örgütlerin güçsüzlüklerini ve geçmişlerindeki kara lekelere dair bir döküm yaparken, güç dengelerinin artık yer değiştirdiğinin de altını çiziyor: “Yerkürenin Batı yakası toplumsal ve kurumsal anlamda metal yorgunluğu, refleks ve metabolizma zayıflığı ile boğuşurken, Doğu yakasında toplumsal ve ekonomik anlamda bir dinamizmin var olduğunu görüyoruz. Terazinin Batı kefesi alçalırken Doğu kefesi yükseliyor ve küresel dengeleri yeniden şekillendirecek önemli gelişmeler yaşanıyor.”
Hüseyin Yıldırım ise bir başka büyük uluslararası örgütün, IMF’nin başarısızlıklarını masaya yatırıyor. Yıldırım’a göre son küresel ekonomik kriz, kurumun elindeki analitik araçların bugünün karmaşık sistemini anlayamadığını, krizleri öngöremediğini ve yönetemediğini ifşa etti. Yıldırım, “yoksulu olmayan bir dünya hedefi, zengin ve güçlünün çıkarlarına dokunmadan gerçekleşmesi beklenen bir rüya” diyor. Yıldırım’ın bu tespiti küresel ekonomi bakımından değil, genel anlamda dünyadaki güç dengesinin adaletsizliği açısından da okunmaya müsait.
Mostar’ın bu sayısında ayrıca, geçtiğimiz ay gündemi sarsan Wikileaks skandalıyla ilgili çok önemli değerlendirmeler içeren bir söyleşi de yer alıyor. Prof. Dr. Fuat Keyman’ın sözleri sadece diplomasinin değil, bilgi-iktidar ilişkisinin geleceği bakımından da, aslında uluslararası örgütlerin çözülmeye başlayan iktidarını görebilmek adına da dikkat çekici.
Önümüzdeki sayıda görüşmek dileğiyle…