sumeyye
Tue 26 April 2011, 12:43 pm GMT +0200
Tarihte İslam'a Dair Birkaç Söz
Tarihte İslam'a biz ufak bir tertip değişikliği ile giriyoruz. Zira Zehebî'nin el yazmasına göre ilk cild "Meğazi" bölümüdür. Bu bazı tarihçilerin de adeti olup önce tercemei hali yerine o zatın katıldığı savaşlara ve olaylara yer verip sonra sireye geçilirdi ki. Zehebî de böyle yapmıştır. Buna rağmen biz, önce Efendimizin sîre kısmından başlamayı uygun gördük.
Kitabın bizzat Müellifi Zehebî tarafından yazılan el yazma nüshası Ayasofya kütüphanesi 2005 rakamında kayıtlıdır. Bu fevkalade okunaklı bir nüsha olup diğer yerlerdeki nüshalar bunun kopyesidir. Bu nüsha aynı zamanda Zehebînin talebesi büyük tarihçi Safedî'nin bunu üstadın önünde okuyarak mukabelesini tamamladığı tenkihli bir nüshadır.
Tarihüvİ İslamın yine İstanbul'da Üçüncü Ahmed kütüphanesinde de bir nüshası olduğu gibi; Mısır, Suriye, Fas, Suudi Arabistan, Hind, Paris, İngiltere, Almanya ve Irak'ta da bir çok nüshaları vardır. Ancak hiç biriside kitabın tamamını ihata etmez.
Tarihte İslamını Zehebî 70 tabakaya ayırmıştır. Yani her on yılı bir tabaka olarak almıştır. Diğer teracimlerinde ise daha önceki alimlerinkine uygun olarak yirmi yılı tabaka olarak alıyordu. Ancak tarihte bunu ilk defa on olarak kullanan kendisidir.
Kitabın arapca yapılmakta olan ilk tahkiki! basımı bize ulaşabilen kadarıyla her on yıl bir cild ediyor. Buna ilk Efendimize ait siyer ve meğazi ile raşit halifeler devri dahil değildir. Böylece TarihüM İslam'ın arabca baskısı takriben 74 cilt olacaktır. Evet garip geliyor ama çıkanlar bunu doğruluyor.
Zaten kitabın el yazma nüshasîda 21 büyük cildden meydana geliyor. Birinci cilt elyazmasında sadece on yıllık, ikincisi hicri otuza kadar, üçüncü cilt 160. yıla kadar alır.
Zehebî, Tarihinde tam kırk bin tane insanın hal tercemelerini verirki bu bundan başka hiçbir kitapta görülmemiş bir hadisedir. Bunların bazıları gayet mufassal bazıları ise kısadır.
Zehebî'nin bu eserini ne zaman yazmağa başladığını bulamadım. Ama bitiriş tarihi hicri 726 olarak kendi el yasızı olan nüshada mevcuttur. Ancak Zehebî bu eserinin müsveddelerini daha önce (714) 19 cilt olarak hazirlamişsada sonradan bir hayli ilerlemelerde bunu 21e
çıkarmıştır.
-Zehebînin eserini bizzat tenkih etmesi, yeniden beyaza çekmesi, çok dikkatli yazmış olması kanaatlerini çok ustaca belirtmesi içindeki maddelerin bolluğu sebebiyle İslam Tarih ilminde kendi devrinde-kiler içinde sonra gelen âlimler arasında vazgeçilmez bir kaynak ol-muştur.Hatta bizzat kendisi bile bir çok eserini yazarken buradan faydalanarak ya kısaltma ya genişletme yoluyla yazmıştır.
El-İber, Mucemüşşüyüh, Düveli'l İslam. Maırifet-i Kurrai'l Kibar ve emsali böyledir.
TarimVl İslam direkt olmasada hadiseleri anlatırken o günkü Coğrafya, Ekonomi, Siyasi hayat ve diğer şeylere ait geniş ve çok orjinal bilgilerde verir.
Zehebî verdiği bilgilerin yerlerini kesinlikle işaret eder çok kere bu işaretleri remiz olarak kullanır.
Bu konuda müstakil bir eser yazan Beşşar Avvad Ma'ruf Zehebî ve bu eserini fevkalade incelemiştir. İlim behresi bulunan kardeşlerimize tavsiye ederim.
Burada şunu belirteyim ki kitabın matbu hali Dr. Ömer AbdÜsse-lâm Tedmûrî'nin tahkiki ile basılmaktadır. Ancak türkçe tercemedeki bütün dipnotlar (tahkik ve talikler) kendime aittir. Yer yer kısa gördüğüm bölümleri kaynağın aslıyla karşılaştırıp dipnotta tamamlıyorum.
Sizi eserle başbaşa bırakırken hepinizi Muhammed ümmeti olarak selamlar ve sünneti seniyye dolu yıllar dilerim.[44]
[44] İmam Zehebi, Tarihu’l-İslam, Cantaş Yayınları: 1/74-76