saniyenur
Thu 29 December 2011, 07:35 pm GMT +0200
C- Sünnetin Taksîmi Meselesi
Gerek Hadis, gerekse Usûl alimleri Sünneti/Hadisleri değişik bakış açılarından ele alarak bazı sınıflandırmalara tabi tutmuşlardır. Bu sınıflandırmalar sünnetin daha iyi tesbiti ve anlaşılmasına yönelik çalışmalardır. Bir hadis problemi olarak değerlendirilmemesi gerekirse de her bir taksim ve onunla ilgili ıstılahların anlaşılması ve değerlendirilmesinde İslâm âlimleri arasında görüş farklılıkları olmuştur. Bugün Hadis Usulü kitaplarımızdaki bilgiler, ümmetçe genel kabul gören bilgilerdir. Yoksa sadece zayıf hadisle ilgili 42'den 510'a varıncaya kadar farklı tarifler yapılmıştır. Ayrıca sünnetin bağlayıcılığı konusundaki görüş farklılıkları da bu kabildendir. Biz burada konunun bir şemasını çizmek, ana hatlarıyla bu meselelerin neler olduğunu ortaya koymak istiyoruz.
1. Mahiyet itibariyle;
a. Kavlî Sünnet
b. Fiilî Sünnet
c. Takrîrî Sünnet
2. Bize gelişdeki râvî sayısı îtibâriyle:
a. Mütevâtir
b. Ahad (Bu da kendi arasında Meşhur, Aziz ve Garib diye kısımlara ayrılır)
3. Sıhhat ve hüküm îtibâriyle:
a. Sahih
b. Hasen
c. Zayıf
4. Hadisi söyleyeni îtibâriyle:
a. Hadisi Kutsî
b. Merfû
c. Mevkuf
d. Maktu
5. Makbul olup olmayışı îtibâriyle:
a. Makbul Hadisler
b. Merdud Hadisler
6. Bağlayıcılık îtibâriyle:
Bu konuda ikili taksimden başlayarak üçlü, dörtlü, beşli, altılı, onlu ve onikili olmak üzere farklı bakış açılarıyla farklı taksimler yapılmıştır. Hanefî kitaplarında yer alan taksim, ikili taksimdir. Buna göre:
a. Sünnetü'1-Hüdâ
b. Sünnetü'z-Zevâid.[185]
İmam Mekhûl (112/730)'ün taksimi de ikili taksimdir:
a. Sünnet-i Farîza
b. Sünnet-i Fazîle. [186]
Şah Veliyyullah ed-Dihlevî (1176/1762) de ikili taksimden yanadır:
a. Risâleti Tebliğ Kabilinden Olan Sünnet
b. Risâleti Tebliğ Kabilinden Olmayan Sünnet.[187]
[185] İbn Âbidin, Hâşiyetü Reddi'l-Muhtar, 1, 103, Dâmad, Mecmau'1-Enhur fi Şerhi Mülteka'l-Ebhur, I, 8.
[186] Dârimî, Sünen, (Mukaddime) 47 (I, 145), ayrıca bkz. Erdoğan, M., Akıl Vahiy Dengesi Açısından Sünnet, s.260; Sakallı, T., S.D.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, sayı: 2, İsparta, 1996.
[187] Dihlevî, Hüccetullahi'l-Bâliga, 1, 128; Sakallı, T., a.g.m. Ali Çelik, Kavram ve Mahiyet Olarak Sünnet ve Bid’at, Beyan Yayınları, İstanbul, 1997: 73-74.