sidretül münteha
Fri 25 February 2011, 04:57 pm GMT +0200
F-6. Sınırlamaya Dair Başın Meshedilmesi:
Abdestin farzlarından biri de başı meshetmektir. Bütün ulema bunda müttefiktirler. Ancak meshedilmesi gereken miktar hakkında ihtilâf etmişlerdir.
îmam Mâlik, "Başın hepsini meshetmek gerekir" demiş, İmam Şafii, îmam Mâlik'in tabilerinden bazıları ve îmam Ebû Hanife: "Baştan bir miktarın meshedilmesi kâfidir", demişlerdir. Bu meshedilecek miktar hakkında, îmam Mâlik'in tabilerinden kimisi, "Başın üçte biridir", kimisi, "Üçte ikisidir", İmam Ebû Ilanife, "Dörtte biridir" demiştir. İmam Hbû Hanife ayrıca, "En az elin üç parmağı ile meshetmek lâzımdır" demiştir. îmam Şafii ise, ne başta, ne de elde belli bir miktarı şan görmemiştir.
Bu ihtilâfın kaynağı, abdest âyetinde geçen kelimesinin başındaki harf-i cerr, «Bi»nin Arap dilinde müşterek olup çeşitli mânâlarda kullanılmasıdır. Çünkü bu harf - "Tünbitü bi'd-dühni" [20] âyet-i kerimesini "Tünbitü" olarak okuyanların kıraatinde olduğu gibi- bazan zaide olur, yani söze kuvvet vermekten başka hiçbir mânâ ifâde etmez. Zira bu kıraate göre fiil inbat masdanndan geldiği için zaten müteaddi (geçişli) dir, harf-i cerr vasıtası ile onu müteaddî yapmağa ihtiyaç yoktur."Bi" harf-i cer'i, bazan da «Kolundan ve elbisesinden tuttum» cümlesinde olduğu gibi, «Teb'izîye» (Parça anlamında) olup «den» mânâsını ifâde eder. Kûfeli «Nahiv» ilminin imamları tarafından söylenen bu mânâyı inkâra mahal yoktur. Bu harfi, «zâid» görenlere göre, âyet "Başınızı mesnedin" anlamına gelir ki, bundan, başın hepsim meshetmenin gerekliliği anlaşılır. «Ba'ziye» görenlere göre de âyet "Başınızdan (bir bölümünü) mesnediniz" anlamına gelir ki, bundan da, baştan bir miktarın meshedilmesi gerekliliği anlaşılır.
Bu mânâyı tercih edenler kendi görüşlerine, Müslim'de bulunan Muğîre (r.a.)'nin «Peygamber Efendimiz abdest aldı, başının ön tarafı ile sarığını mesnetti» [21] hadisini de delil göstermişlerdir. Harfi, zâid kabul etsek dahi, bir ihtimal daha kalır ki, o da; isimlerin içeriğinin bir kısmını mı, yoksa tamamını mı almak lâzımdır? [22]
[20] Mü'minûn, 23/20.
[21] Müslim, Taharet, 2/23, no: 83/274. Ayrıca bkz. Ebû Dâvûd, Taharet, 1/57, no: 147.
[22] İbn Rüşd Kadı Ebu'l-Velid Muhammed b. Ahmed b. Muhammed b. Rüşd El-Hafîd, Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid, Beyan Yayınları: 1/82-83.