ezelinur
Sat 30 January 2010, 02:06 pm GMT +0200
Şevval ayı, doğal olarak Şevval hilâlinin görülmesiyle sabit olur. Bu tesbitin keyfiyetine ilişkin mezheblerin detaylı görüşleri aşağıda anlatılmıştır.
Hanefiler dediler ki: Şevval ayının sabit olması, havanın bulutlu ve tozlu olması hâlinde iki âdil erkeğin veya bir erkekle iki kadının tanıklık etmeleriyle olur. Hava bulutlu olmazsa hilâli çok sayıdaki cemaatin görmesi gerekir. Hilâli gören kişi bunu haber verirken, “tanıklık ederim ki...” demelidir.
Şafiiler dediler ki: Şevval hilâlinin sabit olması İçin âdil bir kişinin tanıklık etmesi gereklidir. Kuvvetli görüşe göre sübût açısından şevval hilâli de Ramazan hilâli gibidir. Hilâli gördüğüne tanıklık eden kişinin, “tanıklık ederim ki...” sözünü telâffuz etmesi, Mâlikîler dışındaki diğer üç mezhebe göre gereklidir.
Hanbeliler dediler ki: Şevval hilâlinin tesbitinde en azından iki âdil erkeğin “tanıklık ederim ki...” diyerek tanıklık etmeleri gerekir. Daha az sayıdaki kimselerin tanıklıkları kabul edilmez.
Malikiler dediler ki: Şevval hilâli, iki âdil erkeğin veya yaygın bir topluluğun görmesiyle sabit olur. Yaygın topluluktan maksat, haber vermeleri ilim ifade eden, yalan üzerine ittifak etmeleri imkânsız olan bir topluluktur. Haber verenlerin erkek ve hür olmaları şartı aranmaz. Nitekim bu, Ramazan hilâlinin sübûtunda da böyledir. Adaletli bir kişinin hilâli görmesi, kendisi hakkında yeterli olur. Sadece niyetle iftar etmesi, oruca niyet etmemesi gerekir. Ancak yeme, içme ve benzeri oruç bozucu işleri yapması caiz olmaz. İnsanların görmeyeceklerinden emin olsa bile bu işleri yapamaz. Şunu da diyelim ki: Seferi mubah kılıcı bir durumla karşılaşan veya hastalığa yakalanan kişinin yemesi, içmesi ve bunlara benzer işleri yapması caiz olur. Oruç açmayı mubah kılıcı bir özür olmaksızın yemek yiyerek veya benzeri bir işi yaparak oruç bozan kişinin, eğer iyi bir insan olduğu açıkça görülmekteyse, bu davranışından ötürü kendisine nasihat verilir; sıkıştırılır. Eğer iyi bir insan olduğu açıkça görülmüyorsa kadı kendi takdirine göre onu ta’zîr ederek cezalandırır.
Şevval hilâlinin görülmemesi hâlinde Ramazanı otuza tamamlamak vâcib olur. Ramazan ayı otuz güne tamamlanır da Şevval hilâli görülmezse bakılır: Eğer hava bulutsuz ise, ertesi gün bayram etmek helâl olmayıp oruç tutmak vâcib olur. Ramazan hilâlini görmüş olduklarına tanıklık edenlerin tanıklıkları da yalanlanır. Hava bulutlu ise, ertesi gün bayram etmek vâcib olur. Hanefîlerle Mâlikîlere göre bu gün Şevval ayından sayılır. Şâfiîlerle Hanbelîlerin buna ilişkin görüşleri aşağıya alınmıştır.
Şafiiler dediler ki: İnsanlar âdil bir kişinin tanıkhğiyla oruca başlar da Ramazanı otuz güne tamamlarlarsa esah olan görüşe göre hava açık da olsa, bulutlu da olsa, otuz birinci günü bayram etmeleri vâcib olur.
Hanbeliler dediler ki: Ramazan ayı iki âdil kişinin tanıklığıyla başlatılmış, oruç da otuz güne tamamlanmışsa, otuzbirinci gecede hilâl görülmediği takdirde, ertesi günü mutlaka bayram yapılması vâcib olur. Ama Ramazan ayı bir âdil kişinin tanıklığı ile başlatılmışsa ve Şaban ayının da havanın bulutlu oluşu nedeniyle yirmidokuz gün olarak hesablanmiş olması ihtimaline dayanarak otuzbirinci günde de halkın oruç tutması vâcib olur.[173]