seymanur K
Tue 5 July 2011, 09:06 am GMT +0200
Selef Alimlerinin Görüşleri
Muhâsibî'nin akıl ile ilgili görüşleri, selef alimlerinden de bir takım etkiler taşımaktadır. Haris, Hz. Aişe'nin; Hz. Peygamber'e nisbet ettiği el-aklu'l-kami (engelleyen, nüfuz eden akıl) ifadesini "Allah'a Ayandan kaçınmak ve itaate yönelmektir" şeklinde açıklamaktadır. Bu ifade Hâris'in: "Akıl vaad ve vaidi (cennet ve cehennem) anlamaktır" ifadesi ile paralellik arzetmektedir. Yine daha önce nakletmiş olduğumuz Hz. Ali'ye ait bir ifade, dinî alanda akim görevi konusunda; Hâris'in savunduğu fikirlerin geniş bir özeti niteliğindedir. Kendisine sorulan bir suali cevaplarken Hz. Ali: "Allah'ın izni olmaksızın kulun ne itaat ne de isyan gücü vardır" demektedir. Muhasibi ise: "Her şeyin bir cevheri vardır; insanın cevheri aklı, aklın ceheri ise tevfık, yani Allah'ın yardımıdır" demektedir. Bu ifade "sadece Allah'ın yardımı ile" ifadesi ile karşılanabilir ki yine aklın görevine açıklık getirmektedir. Bu görev; iyiliği kavramak ve itaati isyana tercih değildir. Massignon'un da söylediği gibi Allah'ın yardımı ile en iyi ve tahammülü en zor olanı tercihe yönelmektir. [375]
[375] Haris El- Muhasibi, El- Akl Ve Fehmü’l Kur’an, İşaret Yayınları, İstanbul, 2003: 145-146.