hafiza aise
Fri 25 March 2011, 03:54 pm GMT +0200
7. Şaban Orucu
133. Aişe (r.anhâ)'dan rivayet edilmiştir:
"Resululİah (s.a.v), (bazen) o derce oruç tutradı ki, biz: 'Artık orucu bırakmaz' derdik. (Bazen de) orucu öyle terk ederdi ki, biz: 'Artık (hiç) oruç tutmaz' derdik. Ben, Resululİah (s.a.v)'in, Ramazandan başka hiçbir ay'ı kamilen oruçla geçirdiğini görmedim. Şaban ay'ı kadar hiçbir ayda da çok oruç tuttuğunu (hiç) görmedim. [303] {Birinci rivayet) Bir rivayette ise Ebu Seleme b. Abdurrahman şöyle der:
Aişe'ye; Resululİah {s.a.v)'in orucunu sordum. Aişe'de: - Resululİah (s.a.v), (bazen) o kadar çok oruç tutardı ki, biz: 'Artık hep oruç tutacak' derdik. (Bazen de) orucu o kadar bırakırdı ki, biz: 'Artık hiç oruç tutmayacak' derdik. [304] Ben, onun, hiçbir ayda Şaban ayındakinden daha çok oruç tuttuğunu görmedim. (Bazen) Şaban ayının tamamında oruç tutardı. (Bazen de) Çok az bir kısmı hariç Şaban'ı oruçla geçirirdi [305] dedi.[306] (İkinci rivayet)
Buharı, Müslim ile Ebu Dâvud, (metin olarak) birinci rivayeti nakletmiştir. [307]
Müslim ile Nesâî ise ikinci rivayeti nakletmiştir.[308] Tirmizî'nin rivayetinde, Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v)'i, hiçbir ayda, Şaban'da tuttuğu oruçtan daha çok' oruç tuttuğunu görmedim. Çok az bir kısmı hariç Şaban'ı oruçla geçirirdi. Hatta Şaban ayının tamamında oruç tutardı.[309]
Ebu Davud'un rivayetinde ise Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v)'e en sevimli ay, Şaban (olup o ay)da oruç tutmaktı. [310] Sonra da Şaban (orucun)'u, Ramazan (orucun)'a [311] birleştirirdi. [312]
Yine Nesâî, bu hadisi, Tirmizî ile Ebu Davud'un rivayetine benzer bir şekilde rivayet etmiştir. [313]
Yine Nesâî'nin bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), (bazı günlerde) oruç tutardı. Öyle ki biz: '(Bu ay,) orucu (hiç) bırakmayacak' derdik. Öyle ki (bazen de): '(Bu ay, hiç) oruç tutmayacak' derdik. Resulullah (s.a.v), Şaban (aym)ının (tamamında) yada çoğunda oruç tutardı.[314]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), (Ramazan ayı hariç) Şaban ayında tuttuğundan daha çok oruç tutmazdı. Çünkü Resulullah (s.a.v), Şaban (ayın)inin (tamamında) yada çoğunda oruç tutardı. [315]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), çok az bir kısmı hariç, Şaban'ı oruçla geçirirdi. [316]
Yine Nesâî'nin konu ile ilgili başka bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (sav), Şaban (ayın) in tamamında [317] oruç tutardı.[318]
Yine Buhârî ile Müslim'in rivayetinde, Aişe şöyle der:
"Peygamber (s.a.v), hiçbir ayda, Şaban (ayindakin)den daha fazla (nafile) oruç tutmazdı. Çünkü Peygamber (s.a.v), Şaban ayının çoğunda oruç tutardı. Ve:
Amellerden (devam etmeye) gücünüzün yeteceği kadarını alın. Çünkü Allah, sizler, (amelden) bıkmadıkça (sevap vermekten) bıkmaz buyurdu.
Peygamber (s.a.v)'e en sevimli olan namaz, az da olsa üzerinde devam edilen namazdı. Peygamber (s.a.v) herhangi bir (nafile) namazı kılmaya başlayınca, ona devam ederdi.[319]
[303] Buhârî, Savm 52; Müsüm, Siyam 172-176 (1156); Ebu Dâvud, Sıyâm 57 (2431), 59 (2434); Tirmizî, Savm 37 (736); Nesâî, Sıyâm 70; İbn Mâce, Sıyâm 30 (1710); Ahmed b. Hanbel, 6/84, 107, 143, 153, 165
[304] Hadisten anlaşıldığına göre; Hz. Peygamber (s.a.v), nafile oruç tutmaya başladığı zaman epey devam eder ve sahabilerden bazıları: 'Galiba Resululİah (s.a.v) hiç ara vermeden devamlı oruç tutacak' derlermiş. Hz. Peygamber (s.a.v), bir de orucu bıraktı mı, uzun müddet tutmaz ve sahabiler, onun, bir daha oruç tutmayacağını zannederlermiş. Yani Hz. Peygamber (s.a.v)'in oruçlu günleri de, oruç tutmadığı günleri de uzun zaman devam edermiş, (ç)
[305] Peygamber (s.a.v)'in en çok nafile oruç tuttuğu ay, Şaban ayıdır. Hz. Peygamber (s.a.v)'in Şaban ayında her zamankinden daha çok oruç tutmasmdaki hikmet; amellerin bu ayda Allah'a arz edilmesi ve Hz. Peygamber (s.a.v)'in amellerinin oruçlu iken arz edilmesini istemesidir.
Yine şu olasılıkları göz önünde bulunduranlar da vardır:
1. Hz. Peygamber (s.a.v)'İn Şaban ayında çok oruç tutması, Ramazân'ı tazim içindir.
2. Resululİah (s.a.v), her ay üç gün oruç tutardı. Bir özrü sebebiyle daha önceki aylarda tutamadığı günleri Şaban ayında kaza ederdi.
3. Şaban ayında insanlar gafil olduğu için, Hz. Peygamber (s.a.v) onlara örnek olmak isterdi.
4. Yıl içerisinde öleceklerin isimleri Şaban ayında yazılır. Nitekim Peygamber {s.a.v), Aişe'ye; "Ey Aişe! Bu ayda ölüm meleğinin ruhlarını alacağı kimselerinin İsimleri yazılır. Ben, ismimin, oruçlu iken kaydedilmesini isterim" buyurmuştur.
5. Hz. Peygamber (s.a.v)'in hanımları, geçen Ramazân'da tutamadıkları oruçları Şaban ayında kaza ederlerdi. Hz. Peygamber (s.a.v)'de, bunun için, bu ayda çok oruç tutardı.(ç)
[306] Müslim, Sıyâm 176 (1156); Nesâî, Sıyâm 70
[307] Buharı, Savm 52; Müslim, Sıyâm 175 (1156); Ebu Dâvud, Siyam 59 (2434)
[308] Müslim, Sıyâm 176 (1156); Nesâî, Sıyâm 70
[309] Tirmizî, Savm 37 (736)
[310] Bu hadisten; Hz. Peygamber (s.a.v)'in, nafile oruç tutmayı en çok sevdiği ayın, Şaban ayı olduğu anlaşılmaktadır, (ç)
[311] Bu hadis; "Bir-iki gün ile Ramazân orucunun önüne geçmeyin" (Buhârî, Savm 14, Müslim, Sıyâm 125, Tirmizî, Savm 2; Ebu Dâvud, Sıyâm 11 (2335); İbn Mâce, Sıyâm 5; Dârimî, Savm 4) şeklindeki hadise ters düşmez. Çünkü bu hadisteki yasaklama, Şaban ayının tamamını ve çoğunu oruç tutmayıp da ihtiyaten Ramazân'dan bir-iki gün önce oruç tutanlarla ilgilidir, (ç)
[312] Ebu Dâvud, Sıyâm 57 (2431)
[313] Nesâî, Sıyâm 70
[314] Nesâî, Sıyâm 70
[315] Nesâî, Sıyâm 70
[316] Nesâî, Sıyâm 70
[317] Bir önceki hadiste; "Resulullah (s.a.v'İn, çok az bir kısmı hariç, Şaban'ı oruçla geçirir-diği" ifade edilirken, bu hadiste "Şaban ayının tamamında oruç tuttuğu" belirtilmektedir.
Bazıları da, Hz. Peygamber (s.a.u)'in, bazen Şaban'in başında, bazen ortasında ve bazen de sonunda oruç tuttuğunu belirtmektedirler. Bazılarına göre ise,birinci hadis, ikinci hadisi açıklayıcı durumdadır. Bazı alimler, Hz. Peygamber (s.a.v)'in, bir yıl Şaban ayının tamamını oruçlu geçirdiğini, bir yıl da Şaban ayının bazı günlerinde oruç tuttuğunu söylemektedirler. Çünkü bazı rivayetlerde; Resulullah (s.a.vj'in, "Şaban ayının tamamında oruç tuttuğu" belirtilirken, ha-disîn devamında "çok az bir kısmı hariç orucu tutmadığı" İfade edilmektedir. (Müslim, Sıyâm 176, Nesâî, Sıyâm 70)
Kısacası, bu iki hadis arasında herhangi bîr tezat söz konusu değildir, {ç)
[318] Nesâî, Sıyâm 70
[319] Buhârî, Savm 52; Müslim, Sıyâm 177 (782)
133. Aişe (r.anhâ)'dan rivayet edilmiştir:
"Resululİah (s.a.v), (bazen) o derce oruç tutradı ki, biz: 'Artık orucu bırakmaz' derdik. (Bazen de) orucu öyle terk ederdi ki, biz: 'Artık (hiç) oruç tutmaz' derdik. Ben, Resululİah (s.a.v)'in, Ramazandan başka hiçbir ay'ı kamilen oruçla geçirdiğini görmedim. Şaban ay'ı kadar hiçbir ayda da çok oruç tuttuğunu (hiç) görmedim. [303] {Birinci rivayet) Bir rivayette ise Ebu Seleme b. Abdurrahman şöyle der:
Aişe'ye; Resululİah {s.a.v)'in orucunu sordum. Aişe'de: - Resululİah (s.a.v), (bazen) o kadar çok oruç tutardı ki, biz: 'Artık hep oruç tutacak' derdik. (Bazen de) orucu o kadar bırakırdı ki, biz: 'Artık hiç oruç tutmayacak' derdik. [304] Ben, onun, hiçbir ayda Şaban ayındakinden daha çok oruç tuttuğunu görmedim. (Bazen) Şaban ayının tamamında oruç tutardı. (Bazen de) Çok az bir kısmı hariç Şaban'ı oruçla geçirirdi [305] dedi.[306] (İkinci rivayet)
Buharı, Müslim ile Ebu Dâvud, (metin olarak) birinci rivayeti nakletmiştir. [307]
Müslim ile Nesâî ise ikinci rivayeti nakletmiştir.[308] Tirmizî'nin rivayetinde, Hz. Aişe şöyle der:
Peygamber (s.a.v)'i, hiçbir ayda, Şaban'da tuttuğu oruçtan daha çok' oruç tuttuğunu görmedim. Çok az bir kısmı hariç Şaban'ı oruçla geçirirdi. Hatta Şaban ayının tamamında oruç tutardı.[309]
Ebu Davud'un rivayetinde ise Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v)'e en sevimli ay, Şaban (olup o ay)da oruç tutmaktı. [310] Sonra da Şaban (orucun)'u, Ramazan (orucun)'a [311] birleştirirdi. [312]
Yine Nesâî, bu hadisi, Tirmizî ile Ebu Davud'un rivayetine benzer bir şekilde rivayet etmiştir. [313]
Yine Nesâî'nin bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), (bazı günlerde) oruç tutardı. Öyle ki biz: '(Bu ay,) orucu (hiç) bırakmayacak' derdik. Öyle ki (bazen de): '(Bu ay, hiç) oruç tutmayacak' derdik. Resulullah (s.a.v), Şaban (aym)ının (tamamında) yada çoğunda oruç tutardı.[314]
Yine Nesâî'nin başka bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), (Ramazan ayı hariç) Şaban ayında tuttuğundan daha çok oruç tutmazdı. Çünkü Resulullah (s.a.v), Şaban (ayın)inin (tamamında) yada çoğunda oruç tutardı. [315]
Yine Nesâî'nin diğer bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (s.a.v), çok az bir kısmı hariç, Şaban'ı oruçla geçirirdi. [316]
Yine Nesâî'nin konu ile ilgili başka bir rivayetinde, Aişe şöyle der:
Resulullah (sav), Şaban (ayın) in tamamında [317] oruç tutardı.[318]
Yine Buhârî ile Müslim'in rivayetinde, Aişe şöyle der:
"Peygamber (s.a.v), hiçbir ayda, Şaban (ayindakin)den daha fazla (nafile) oruç tutmazdı. Çünkü Peygamber (s.a.v), Şaban ayının çoğunda oruç tutardı. Ve:
Amellerden (devam etmeye) gücünüzün yeteceği kadarını alın. Çünkü Allah, sizler, (amelden) bıkmadıkça (sevap vermekten) bıkmaz buyurdu.
Peygamber (s.a.v)'e en sevimli olan namaz, az da olsa üzerinde devam edilen namazdı. Peygamber (s.a.v) herhangi bir (nafile) namazı kılmaya başlayınca, ona devam ederdi.[319]
[303] Buhârî, Savm 52; Müsüm, Siyam 172-176 (1156); Ebu Dâvud, Sıyâm 57 (2431), 59 (2434); Tirmizî, Savm 37 (736); Nesâî, Sıyâm 70; İbn Mâce, Sıyâm 30 (1710); Ahmed b. Hanbel, 6/84, 107, 143, 153, 165
[304] Hadisten anlaşıldığına göre; Hz. Peygamber (s.a.v), nafile oruç tutmaya başladığı zaman epey devam eder ve sahabilerden bazıları: 'Galiba Resululİah (s.a.v) hiç ara vermeden devamlı oruç tutacak' derlermiş. Hz. Peygamber (s.a.v), bir de orucu bıraktı mı, uzun müddet tutmaz ve sahabiler, onun, bir daha oruç tutmayacağını zannederlermiş. Yani Hz. Peygamber (s.a.v)'in oruçlu günleri de, oruç tutmadığı günleri de uzun zaman devam edermiş, (ç)
[305] Peygamber (s.a.v)'in en çok nafile oruç tuttuğu ay, Şaban ayıdır. Hz. Peygamber (s.a.v)'in Şaban ayında her zamankinden daha çok oruç tutmasmdaki hikmet; amellerin bu ayda Allah'a arz edilmesi ve Hz. Peygamber (s.a.v)'in amellerinin oruçlu iken arz edilmesini istemesidir.
Yine şu olasılıkları göz önünde bulunduranlar da vardır:
1. Hz. Peygamber (s.a.v)'İn Şaban ayında çok oruç tutması, Ramazân'ı tazim içindir.
2. Resululİah (s.a.v), her ay üç gün oruç tutardı. Bir özrü sebebiyle daha önceki aylarda tutamadığı günleri Şaban ayında kaza ederdi.
3. Şaban ayında insanlar gafil olduğu için, Hz. Peygamber (s.a.v) onlara örnek olmak isterdi.
4. Yıl içerisinde öleceklerin isimleri Şaban ayında yazılır. Nitekim Peygamber {s.a.v), Aişe'ye; "Ey Aişe! Bu ayda ölüm meleğinin ruhlarını alacağı kimselerinin İsimleri yazılır. Ben, ismimin, oruçlu iken kaydedilmesini isterim" buyurmuştur.
5. Hz. Peygamber (s.a.v)'in hanımları, geçen Ramazân'da tutamadıkları oruçları Şaban ayında kaza ederlerdi. Hz. Peygamber (s.a.v)'de, bunun için, bu ayda çok oruç tutardı.(ç)
[306] Müslim, Sıyâm 176 (1156); Nesâî, Sıyâm 70
[307] Buharı, Savm 52; Müslim, Sıyâm 175 (1156); Ebu Dâvud, Siyam 59 (2434)
[308] Müslim, Sıyâm 176 (1156); Nesâî, Sıyâm 70
[309] Tirmizî, Savm 37 (736)
[310] Bu hadisten; Hz. Peygamber (s.a.v)'in, nafile oruç tutmayı en çok sevdiği ayın, Şaban ayı olduğu anlaşılmaktadır, (ç)
[311] Bu hadis; "Bir-iki gün ile Ramazân orucunun önüne geçmeyin" (Buhârî, Savm 14, Müslim, Sıyâm 125, Tirmizî, Savm 2; Ebu Dâvud, Sıyâm 11 (2335); İbn Mâce, Sıyâm 5; Dârimî, Savm 4) şeklindeki hadise ters düşmez. Çünkü bu hadisteki yasaklama, Şaban ayının tamamını ve çoğunu oruç tutmayıp da ihtiyaten Ramazân'dan bir-iki gün önce oruç tutanlarla ilgilidir, (ç)
[312] Ebu Dâvud, Sıyâm 57 (2431)
[313] Nesâî, Sıyâm 70
[314] Nesâî, Sıyâm 70
[315] Nesâî, Sıyâm 70
[316] Nesâî, Sıyâm 70
[317] Bir önceki hadiste; "Resulullah (s.a.v'İn, çok az bir kısmı hariç, Şaban'ı oruçla geçirir-diği" ifade edilirken, bu hadiste "Şaban ayının tamamında oruç tuttuğu" belirtilmektedir.
Bazıları da, Hz. Peygamber (s.a.u)'in, bazen Şaban'in başında, bazen ortasında ve bazen de sonunda oruç tuttuğunu belirtmektedirler. Bazılarına göre ise,birinci hadis, ikinci hadisi açıklayıcı durumdadır. Bazı alimler, Hz. Peygamber (s.a.v)'in, bir yıl Şaban ayının tamamını oruçlu geçirdiğini, bir yıl da Şaban ayının bazı günlerinde oruç tuttuğunu söylemektedirler. Çünkü bazı rivayetlerde; Resulullah (s.a.vj'in, "Şaban ayının tamamında oruç tuttuğu" belirtilirken, ha-disîn devamında "çok az bir kısmı hariç orucu tutmadığı" İfade edilmektedir. (Müslim, Sıyâm 176, Nesâî, Sıyâm 70)
Kısacası, bu iki hadis arasında herhangi bîr tezat söz konusu değildir, {ç)
[318] Nesâî, Sıyâm 70
[319] Buhârî, Savm 52; Müslim, Sıyâm 177 (782)