Hadice
Thu 13 January 2011, 06:52 am GMT +0200
Oruç
1182. İnanan bir insanın ikinci ruhî-mânevî görevi oruç tutmaktır, yani Allah rızası için gün boyu yemek ve içmekten kendini uzak tutmasıdır. Yılda kaç gün, hangi günlerde ve günün hangi saatlerinde oruç tutulacağı konusu dünyanın her yerinde ve her toplumda aynı olmasa bile, bütün topluluklarca bilinen oldukça eski bir adet ve gelenektir. İslâm öncesi Mekke halkı –ve onlarla birlikte müstakbel peygamber Muhammed (bk. Buhârî 30/69/3)-, takvimlerinin birinci ayı olan Muharrem’in 10. günü (Aşûre) yılda bir gün oruç tutarlardı. Anlaşıldığı kadarıyla İslâm’ın başlangıcında oruç farz kılınmamıştı. Medine’ye hicret ettikten sonra Resulullah (AS), her Müslümanın Aşûre orucunu tutmasını emretmiştir. Ancak Medineli Müslümanlar arasından bazı zahit ve dine düşkün kimseler, bu emri yanlış anlayarak, süt emzirmekte oldukları bebeklerini dahi yedirip içirmeyecek kadar ileri gittiler (bkz. Buhârî, 30/47). Resulullah (AS) durumu öğrenir öğrenmez, orucun sadece bulûğa ermiş erginleri kapsadığını, hasta ve yolcular için bu yükümlülüğün kaldırıldığını açıklamıştır. H. 2 yılında meydana gelen bu olaydan birkaç ay sonra Kur’an, Aşûre günü tutulan orucun yerine Arap takviminin 9. ayı olan Ramazan’ın tamamını oruç ayı ilân etmiş (bkz. Bakara: 2/183-185) ve böylece, tan yerinin ağarmasından güneşin battığı vakte kadar, gün boyu yemekten ve içmekten uzak durulması zorunluluğu getirilmiştir. Tütünün yanı sıra, tedavi amaçlı iğne yaptırmak da o sırada Arabistan’da bilinmiyordu. Günümüzde İslâm hukuku (Fıkıh) üzerinde uzman olanların oybirliğiyle belirttiklerine göre, oruçlunun tütün içmesi yasaklanmıştır. Hastalar ise, hastalıkları sırasında tutamadıkları oruçlarını, doğal olarak Ramazan ayı dışında kendileri için uygun bir zamanda tutabilirler. Tan yerinin ağarmasından güneşin battığı vakte kadarki sürede yemek, içmek ve tütün çekmekten kaçınmak, Ekvatoral ve Tropikal bölge insanlarını kapsamaktadır. Bu süre, bazı mevsimlerde güneşin haftalarca ve hatta aylarca batmadığı kutuplara yakın bölgeler için geçerli değildir (bk. aşağıda § 1304-1305). Sayıları her geçen gün daha da artan modern İslâm hukukçularına göre, sadece 45º Kuzey ve 45º Güney paralelleri (enlemleri) arasında yaşayan ülkelerdeki insanlar oruçlarını güneşin hareketlerine göre tutabileceklerdir. 45º Kuzey paralelden Kutuplara doğru uzanan bölgelerdeki insanlar ise 45º paralelde gözlemlenen güneşin doğuş ve batış saatlerine tabî olacaklardır. Hemen belirtelim ki, oruç esnasında şehevî ya da herhangi bir diğer dünyevî zevki düşünmekten de kaçınmak gerekmektedir. Bu oldukça katı bir disiplin olup, başka dinlere mensup kimselerce uygulanması çok zor görünebilir. Ancak gerçekte kendi gönül rızasıyla İslâm’ı kabul eden yeni Müslümanlar, yüzyıllarca edinilen deneyimlerin de gösterdiği gibi, kısa sürede buna alışmaktadırlar.
1183. Oruç, bir ay boyunca aralıksız tutulur, ve bilindiği gibi İslâm toplumları tamamen kamerî takvimi uygulamaktadırlar. Bu uygulamanın doğal bir sonucu olarak, Ramazan ayı, yaz kış demeden sırasıyla yılın dört mevsimini dolaşır durur ve insan, oruç tutarken, yazın kavurucu sıcaklarından, kışın dondurucu soğuklarına kadar her mevsimin kendine özgü mahrumiyetlerine alışır. Bütün bunlara katlanırken gözettiği ise, sadece Allah’a itaat ve O’nun rızasını kazanmaktır. Kuşkusuz, namaz ibâdetinde olduğu gibi, oruçtan da bir takım dünyevî yararlar sağlanmaktadır. Ancak oruç aynı zamanda insanın meleklere özgü yanını geliştirmeyi de amaçlamaktadır.