sidretül münteha
Thu 2 June 2011, 05:28 pm GMT +0200
Ömer İbn Abdilaziz'in Sözünün Açıklaması
Onun, Ömer ibn Abdilaziz'in söylediği "İnsanlar için yeni hükümler ortaya çıkar" sözünün üzerine yaptığı kıyasa gelince bu kıyasın geçersizliği yukarıda açıklanmıştı. Fakat burada bir başka durum daha vardır, o da, Ömer ibn Abdilazizin sözüne kıyas ederek yeni ibadetler icat etmenin caiz olduğunun açıkça ifade edilmiş olmasıdır. Basit manada Ömer ibn Abdilaziz'in sözünün üzerine yapılacak bir kıyasın kabul edilmesinden sonra da, sanatkârın telef ettiği şeyi tazmin etmesi, mücerret iddiaların değil yeminlerin değerlendirilmesinde zan ile hareket edilmesi konularında olduğu gibi sabit, olan hükmün illetinde de bir farklılığın olduğu görülmektedir. O diyor ki:
Güvenilirlikleri, dindarlıkları ve faziletleri sebebiyle önceki nesillere yönelik bazı hükümler vardı. Bunların zıddı ortaya çıkınca illet değişir ve hükümlerin değişmesi de gerekli hale gelir. Bunlar ehl-i bâtılı bâtıllarından caydıracak hükümlerdir. Bu mananın etkisi açıktır ve (hükmün değişmesi için de) uygundur. Halbuki bizim üzerinde durduğumuz konu böyle değil, bunun tam zıddıdır. Görmüyor musun insanların değil nafilelere, farzlara karşı bile -ki bunlar daha azdır ve kolaydır- bir isteksizlikleri ve tembellikleri ortaya çıkınca bir de onlara ilave yükler yükleyip bunları da yapmaya teşvik edildikleri zaman durum nice olur,
Şüphesiz böyle bir durumda vazifeler çoğalır ve neticede birincisinden daha büyük bir tembelliğe sebep olur ve tamamen terke yol açar. Şayet bid'atçide veya ona uyanlarda bid'at işlerken bir yorgunluk ve tembellik meydana gelirse aynı durumun ondan daha evla ve önemli olan şeylerde (mesela farzlarda) da ortaya çıkması kaçınılmazdır.[90]
Şabanın Onbeşinci Gecesini İhya Bid'atini Çıkarmanın Sonucu, "Bir Sünnetin Ölümü Ve Bir Bid'atin Dirilmesi" Demektir
Biz diyoruz ki, bu uydurulmuş namazı kılmak için Şaban'ın 15. gecesini uykusuz geçiren kimse sabaha ancak uyuklayarak girer veya büsbütün tembelleşerek sabah namazını terk eder. Diğer bid'atlerin durumu da böyledir. Bu ilaveler ondan daha evla ve önemli olan şeylerin iptali veya terki sonucunu doğurur. Yukarıda da geçmişti; hiç bir bid'at yoktur ki ondan daha hayırlı bir sünneti öldürmemiş olsun.[91]
"Kolaylaştırma Kuralı"
Bir de şu var: Bu kıyas Şer'i bir esasa da aykırıdır. O da şudur: Hz. Peygamber (s.a) kolaylaştırmayı, yumuşaklığı ve katı olmamayı tavsiye etmiştir.[92] Göreve ilave yapmak meşru değildir. Bu gayet açıktır. Sünnetlerin yerine sürekli bunları yapmak şüphesiz bir zorlamadır. Onun söylediğini kabul etmiş olsak, halkın içinden çıkacak bütün bid'atçiler bid'at uydurmak için bununla bir yol bulacaklar ve nasıl olursa olsun uydurdukları Bid'atin doğruluğunu ispat etmek için bu sözü bir delil olarak kullanacaklar. Bu da bid'atçinin uzak hedefidir,[93]
[90] İmam Şatıbi, el-İ’tisam Kitap Dünyası Yayınları: 1/408.
[91] İmam Şatıbi, el-İ’tisam Kitap Dünyası Yayınları: 1/409.
[92] Müellif muhtemeldir ki bununla, Rasulullah'ın (s.a.) "Kolaylaştırın, zorlaştırmayın, müjdeleyin, nefret ettirmeyin" hadisini kastediyor. Bu hadis sahihtir. Ahmed ve Nesei- Enes ibn Malik'den; Buhari ve Müslim ise Ebı Musa el-Eş'ariden rivayet etmişlerdir. Bakınız; Feyzü'l-Kadir, 6/461. h.no:10010; Müslim, 3/1358, h.no:1732.
[93] İmam Şatıbi, el-İ’tisam Kitap Dünyası Yayınları: 1/409.