ecenur
Tue 1 June 2010, 08:57 pm GMT +0200
Fetavay-i Hindiyye Nikah
(Kitâbü´n Nikâh)
1- NİKÂHIN ŞER´İ TARİFİ, SIFATI, RÜKNÜ, ŞART VE HÜKMÜ..
Nikâhın Tarifi:
Nikâhın Sıfatı:
Nikâhın Rüknü :
Nikâhın Şartları:
Nikâhın Hükümleri
2- NİKÂH HANGİ SÖZLE SAHİH OLUR. HANGİSİ İLE SAHİH OLMAZ?.
Sarih Lafız, Kinaye Lafız :
3- NİKÂHLANMASI HARAM OLAN KADINLAR..
1- Nesep Sebebi İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
2- Sıhriyet Sebeb İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
Bu Konu İle İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
3- Ridâ (- Emişmek) Sebebi İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
4- Dörtten Fazla Kadını Ve Birbirinin Mahremi Olan İki Kadını Bir Kimsenin Nikâhı Altında Cem Etmesi Sebebi İle Nikâhları Haram Olanlar
Dörtten Fazla Yabancı Kadını, Bir Kişinin Nikâhı Altında Toplaması
Bir Kimsenin Birbirinin Mahremi Bulunan İki Kadını Nikâha Altında Cem Etmesi
5- Hür Bir Kadin Üzerine Bir Gâhiyeyi Nikahlamanın Veya Bunlar! Beraber Nikahlamanın Hahamlığı
6- Başkalarının Hakki Sebebi İle Nikâha Haram Olan Kadınlar
7- Şirk Sebebi İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
8- Mülk Sebebi İle Nikâhı Haram Olanlar
9- Talâk Sebebi İle Nikaları Haram Olanlar
Bu Hususlarla İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
4- NİKÂHTA VELAYET.
Akrabalık:
Efendilik:
İmamet :
Bu Konu İle İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
5- NİKÂHDA KEFÂET (= DENK OLMA)
Kefâet (= Denklik) Esasen Şu Altı Yerde Aranır
1- Nesebte Denklik :
2- İslâmiyet´te Denklik :
3- Hürriyette Denklik :
4- Malda Denklik :
5- Diyette Denklik :
6- Hırfette (= San´at, Ticâret, Ziraat Gibi Geçim Vâsıtalarında) Denklik :
Nikâhta Denk Olma İle İlgili Diğer Bazı Meseleler
6- NİKÂH VE DİĞER HUSUSLARDA VEKÂLET.
Fesih Mes´eleleri
7- MEHİR..
1- Mehrin En Az Haddi İle Mehir Olmaya Elverişli Olan Ve Olmayan Şeyler
2- Mehrin Teekküdü Ve Kat´iyyet Kesbetmesi
Bize Göre, Üç Çeşit Müt´a Vardır :
3- Mal Olan Mehre, Mal Olmayan Bir Şey Eklemek.
4- Mehirde Koşulan Şartlar
5- Mehirdeki Cehalet
Cinsi De, Vasfı Da Bilinmeyen Mehir :
Cinsi Bilinen Fakat Mehri Bilinmeyen Mehir:
Cinsi De, Vasfı Da Bilinen Mehir :
6- Müsemmâda İhtilâf Bulunan Mehir
7- Mehrin Fazlalaştırılması Veya Noksanlaşt1rılması
8- Mehrin Duyurulması
9- Mehrin Helak Olmasi
10- Mehrin Hibe Edilmesi
11- Mehirden Dolayı, Kadının Nefsini Kocasına Yasaklaması Ve Mehrin Geriye Bırakılması
12- Karı -Kocanın Mehir Hususundaki İhtilafları
13- Mehrin Tekrarlanması
14- Mehrin Ödenmesi
15- Zımmi Ve Harbînin Mehri
16- Kızın Çehizi
17- Ev Eşyası Hakkında Karı - Kocanın İhtilâfları
8- FÂSİD NİKÂHLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER..
9- KÖLELERİN NİKÂHI
Hıyar-ı Itk.
10- KÂFİRLERİN NİKÂHI
1- Şahitsiz Nikah :
2- Başkanın İddetlisini Nikahlamak:
3- Mahrem Olanların Nikâhı :
11- KASM ÎLE İLGİLİ MES´ELELER..
Bu Konu İle İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
NİKÂH
(Kitâbü´n Nikâh)
1- NİKÂHIN ŞER´İ TARİFİ, SIFATI, RÜKNÜ, ŞART VE HÜKMÜ
Nikâhın Tarifi:
Nikâh: Bir kadınla bir erkek arasında, bunların birbirlerinden — meşru´ olarak— istifâde etmek arzusu ile yapılan bir akittir. Kenz´-de de böyledir. [1]
Nikâhın Sıfatı:
Nikâh, itidal halinde (= normal durumlarda), müekked sünnettir. İhtiyaç halinde evlenmek ise, farzdır Korku ve zulüm halinde -evlenmek de, mekruhtur. El İhtiyar Şerhü´l - Muhtâr´da da böyledir. [2]
Nikâhın Rüknü :
Nikâhın rüknü, îcap ve kabulden ibarettir. (Yani evlenecek
kimselerden birinin: «Seni, karı —veya koca— olarak aldım.» demesi, diğerinin ise : «kabul ettim.» demesidir. Kâfî´de de böyledir.
îcap, hangi taraftan olursa olsun, önce birinin : «aldım» veya : «vardım» diye bir söz söylemesidir.
Kabul ise, bu sözün müsbet £= olumlu) olan cevabıdır. Inâye´de de böyledir. [3]
Nikâhın Şartları:
1- Nikahlanan kimselerin; âkil, baliğ ve nikâh akdi hususunda -hür olmaları şarttır.
Akıl, nikâh akdi hususunda gerçekten şarttır. Mecnunun ve aklı ermeyen çocuğun nikâh akdetmesi sahih olmaz. Diğer iki şart ise, nikâhın infaz edümesinfn şartıdır. Akıllı çocuğun nikâhı, velîsinin izni ile aktedilir. Bedii´de de böyledir.
2- Şeriatın nikahlanmasın! helâl kıldığı bir kadının bulunması da, nikâhın şartlanndandır. Nihâye´de de böyledir.
3- Nikâhı akdedenlerden her birinin sözünü, diğerinin İşitmesi şarttır. Fetâvâyı Kâdîhân´da da böyledir.
Nikâh, her ikisinin de anlamadığı bir sözle akdedilmiş olsa, yinede kıyılmış olur; muhtar olan kavil budur. Muhtârü´l - Fetâvâ´da da böyledir.
4- Nikâh akdedilirken, şahitlerin bulunmaları da şarttır. Âlimlerimizin tamamı, şehâdeti nikâhın caiz olmasının şartlarından saymışlardır. Bedâİ´de de böyledir.
Nikâhta şahit olan kimselerde, şahitliklerinin sahih ojması için, şu dört şartın bulunması gerekir:
1- Hür oimak,
2- Akıllı olmak,
3- Bulûğa ermiş olmak,
4- Müslüman olmak.
Kölelerin şahitliği ile nikâh kıyılmaz. Bunların müdebber, mükâtep olmaları erasmda da bir fark yoktur.
Delilerin ve çocukların şahitlikleri ile de nikâh kıyılmış olmaz.
Müslümanın nikâhına, kâfirin şahitliği de yeterli değildir. Bah-rti´r - Râık´ta da böyledir.
Koca müslüman, kadın ise zîmmî olsa, bunların nikâhı, iki zımmînin şahitliği ile kıyıîabilir. Bunların, dinlerinin birbirine uyup uymaması da müsavidir. (Yani kadın yahudî, şahitler ise hıristiyan veya kadın hıristiyan, şahitler ise yahudî olabilir.) Sirâcü´I-Vehhâc´da da böyledir.
Birbirleri ile nikahlanan kâfirlerin nikâhında, şahitlerin müslüman olmaları da şart değildir. Kâfir olan erkek ve kadının nikâhları, iki kâfir şahitle kıyılır. Bunların da aynı milletten (= dinden) olmaları şart değildir. Bedâi´de de böyledir.
İki fasık şahitle ve iki kör şahitle kıyılmış olan nikâh sahih olur. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
Keza, —nikâh hususunda— kendilerine hadd-i kafz tatbik olan kimselerin şahitlikleri de sahih olur. Bahrü´r - Râik´ta da böyledir.
Keza, hadd-i zinaya çarptırılmış olanların da, —bu husustaki — şahitlikleri sahih olur. Hulâsa´da da böyledir.
Nikâhı kıyılan kimseler hakkında, şahitlikleri asla kabul edilmeyecek olan kimselerin şahitlikleri ile kıyılan nikâh da sahih olur. Meselâ : Bir kadının, kendi öz oğlunun şahitliği ile kıyılan nikâhının, sahih olması gibi...
Keza, bir kadının, kendinden olmayan iki oğulluğunun şahitliği ile nikâhianmasi da sahihtir. Bir erkeğin de, kendinden olmayan iki oğulluğunun şahitliği ile nikâhlanması sahihtir. Bedâi´de de böyledir.
Bu hususta asıl olan şudur: Velîsi olarak nikâh kıydırması sahih olan kimsenin, şahit olarak hazır bulunması ile kıyılan nikâh sahih olur. Aksi takdirde sahih olmaz. Hulâsa´da da böyledir.
Nikâh konusundaki şahitlikte de, nisap şarttır. Tek bir kimsenin şahitliği ile nikâh kıyılmaz. Bedâi´de de böyledir.
Şahitlerin tamamının erkek olması şart değildir. Bir erkek ile iki kadının şahitlikleri ile kıyılan nikâh sahih olur. Hidâye´de de böyledir.
Ancak, —erkek şahit olmadan— iki ´kadının şahitliği ile kıyılan nikâh sahih olmaz.
Keza, yanlarında bir erkek bulunmayan iki hünsânın, şehâdetiyle de nikâh kıyılmaz. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
5- Nikâhın sshih olması için, şahitlerin, her iki tarafın söylediklerini de duymaları şarttır. Fethü´l - Kadîr´de de böyledir.
Akit esnasında, iki tarafın da sözlerini işitmeyen kimselerin, meselâ: Bu esnada uyumakta olan iki kimsenin hazır bulunması ile kıyılan nikâh, mün´akıd olmaz. (= kıyılmış sayılmaz.) Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
Sağır olduğu için duyamıyan kimselerin, şahitliği ile kıyılan nikâh, sahih olmaz. Bu konudaki kavillerin en doğrusu ´budur. Kadî-hân´ın Câmîu´s - Sağîri´nde de böyledir.
Dîiî tutulmuş olan veya lahras bulunan kimseler, eğer işitiyorlarsa; bunların şahitlikleri ile, nikâh kıyıiabilir. Hulâsa´da da böyledir.
Şahitler, iki taraftan birinin sözünü işitseler de, diğerinînki-ni işitmeseler veya şahitlerden biri, taraflardan birini, diğeri de diğerini işitmiş olsalar, bu nikâh caiz olmaz. Bedâi´de de böyledir.
Nikâh akdi esnasında ´hazır bulunan iki şahitten biri sağır olmuş olsa; kulağı duyan şahit, akidle ilgili sözleri sağıra duyurmak için bağirsa veya bir başka şahıs, o sağırın kulağına söylemiş olsa, — akid sözlerini, her iki şah-it birlikte işitmiş olmadıklarından— bu nikâh caiz olmaz. Fetâvâyî Kâdîhân´da da böyledir.
Nszm-ı Zendûyestî´de : «İki şahitten birisi kadının, diğeri de erkeğin sözünü işitmiş olsa; sonrada bu akid yenilense ve bu ye-nileniş esnasında, önceki akid sırasında kadının sözünü işitmiş olan şahit, erkeğin; erkeğin sözünü işitmiş olan şahit de, kadının sözünü işitmiş olsa; eğer bu akidler, ayrı ayrı iki mecliste yapılmışsa, bil -ittifak bu nikâh caiz olmaz. Eğer, bu İki akid, bir meclisde yapılmışsa, âlimlerin bir kısmına göre, bu nikâh yine caiz olmaz.» denilmiştir. Ebü Sehi gibi bazı âlimler de : «Bu nikâh caiz olur. demişlerse de Zendû-yestî: «Biz, Ebû Sehl´in bu kavlini, alıp kabul etmeyiz.» demiştir. 2e-hıyre´de de böyledir.
Şahitler, akit yapanlardan İkisinin de sözünü îşitseîer ve fakat manâsını anlamasalar; «bu nikâh sahih olur.» denilmişse de; zahir olan kavii, bunun hiiâfınadır ve bu nikâh sahih olmaz.
İmâm Muhammed (R.Â.): «Akdedilen nikâha iki Türk ve iki Hindii şahit olsalar: eğer bunların her ikisi de duydukları sözleri anlama imkânına sahip olurlarsa akdedilen bu nikâh sahih olur; aksi tak-. dirde sahih olmaz.» demiştir. Fetâvâyî Kâdîhân´da da böyledir.
Şahitlerin, yapılan sözleşmeyi anlamaları şart mıdır? Bu hususta fetvalarda: «İtibar, işitmeyedir; anlamaya değildir. Hatta, dil bilmeyen iki kişinin şahitlikleri ile evlenmek de caizdir.» denilmişse
de; en açık olan kavil —önce de söylendiği gibi— şahitlerin, akidde-ki sözleri, anlamaları da şarttır. Sirâcü´l - Vehhâc´da da böyledir.
Sahih olan budur. Cevheretü´n - Neyyİre´de de böyledir.
Nikâh-kıyıldığını bilen, sarhoş kimselerin şahitliği ile nikâh akdedilse de, bu sarhoşlar ayılınca, kıyılan nikâhı hatırlamasalar; bu durumda bile, kıyılan nikâh, caiz oiur. Hizânetü´l • Müftîn´de de böyledir.
Ebû´I - Leys´in Fetâvâsı´nda : «Bir kimse, hazır bulunan cemâate hitaben : «Şahit olun! Ben şu evdeki kadını aldım.» dese; evdeki kadın da : «Kabul ettim.» dese ve bu sözü duyan cemâat kadını görmese; eğer evde bsşka bir kadın yoksa, bu, nikâh olarak caiz olur; fakat, o kadınla birlikte evde başka bir kadın daha varsa, bu nikâh caiz olmaz.» denilmiştir.
Kızını bir adama nikâh edecek olan şahıs bir evde, şahitler de başka bir evde bulunsa; kızın babası, onları görmediği halde şahitler, onun ne söylediğini duysalar; bu evden şahitlerin bulunduğu eve açılmış bir pencere bulunur ve şahitlerden birisi, kızın babasını görürse, bu nikâh caiz ve o şahısların şahitlikleri makbul olur. Ancak, hiç biri kızın babasını görmüyorsa, şahitlikleri makbul olmaz ve bu nikâh da caiz olmaz. Zehiyre´de de böyledir.
Bir şahıs, bir kadının nikâhı için, bir cemâati o kadının babasına gönderse; kadının babası da : «Verdim.» dese, bunun üzerine, o cemâatten birisi : «Ben de, o şahss adına kabul ettim.» dese; bu nikâh sahih olmaz, denilmiştir. «Sahih olur.» diyenler de vardır ve bu görüş sahihtir. Fetvâ´da bunun üzerinedir. Serahsî´nin Muhıyt´İnde ve .Tecnîs´de de böyledir.
Bir kimse, «Allah ve O´nun Resulünün şehâdetiyle» bir kadını nikahlamış olsa, bu nikâh sahih olmaz. Tecnîs´de ve Mezîd´-de de böyledir.
Bir kadın, nikâhlanması için birine vekâletini, verse; bu vekil de şahitlerin huzurunda : «Ben filân kadını nikahladım.» dese ve şahitler bu kadını tanımasalar; vekil, o kadının ve babasının adını söylemedikçe, bu nikâh caiz olmaz. Çün^O ~ !´~:i n, — ak´.â yapılırken— hazır değildir. Hazırda olmayan ise, ismi Ne tanınır. Serahsî´-nîn Muhıyt´inde de böyledir.
E! - Kâdî´l - İmâm Rüknü´I - İslâm AH es-Sağdı, İbtîdâ´ında :
«Kadının dedesinin isminin söylenmesi şart değildir.» demiştir. Ancak, bu zat da, ömrünün sonuna doğru, bu kavlinden dönmüş ve dedesinin isminin söylenmesini de şart koşmuştur: Sahih olan da budur. Fetva da bunun üzeredir. Muzmarât´ta da böyledir.
Nikâhı kıyılacak icadın, yüzü örtülü olarak, nikâhın kıyılacağı meclisde hazır bulunsa da, şahitler onu tanımasalar, bu şekilde kıyılan nikâh caiz olur ve bu görüş sahihtir. Fakat, İhtiyat istenirse, kadın yüzünü açar ve şahitler onu görürler veya kadın kendi adı ile babasının ve dedesinin adın! söyler.
Şayet, kadın nikâhın akdedileceği meclisde hazır bulunmaz ve fakat şahitler onu tanımakta olurlarsa, kocası olacak şahıs —sadece— kadının adını söyler: onun söylediği kadın, eğer şahitlerin tanıdığı kadın ise: bu nikâh caiz olur. Serahsî´nin Muhıyt´inde de böyledir.
Bîr kimse, bir başka kimseye, küçük bir kızı, kendisine nikahlamasını emretse, o şahıs da, bir başka şahısla gidip kızın babasının nezdinde, kızı o adama nikâhlasa; bu nikâh sahih olur. Aksi takdirde sahih olmaz. Kenz´de de böyledir.
Âlimler: «Bir kimse, bulûğa ermiş, bakire kızını, ´kızının isteği i!e bir şahidin huzurunda evlendirirse; bu nikâh sahih olur. Eğer kız, orada hazır bulunmazsa, nikâh sahih olmaz.» demişlerdir. Serahsî´nin Muhıyt´inde de böyledir.
Bir kimse, başka ´bir kimseye, kölesini evlendirmek üzere, vekil etse, ´bu vekil de, o kölenin ihazır ´bulunduğu bir mecliste, bir erkek şahit veya iki kadın huzurunda, o köle ile, ´bir kadını evlendirse; bu nikâh caiz olmaz. Tebyîn´d-e de böyledir.
Bir kimse, kölesine nikâhianmast hususunda izin verse o köle de, efendisinin ve bir başka şahidin ´huzurunda evlense, bizim âlimlerimize göre, bu nikâh caizdir. Sahih olan da ibudur. Tecnîs´-de de böyledir,
Bir efendi, büîûga ermiş olan bir kölesini, o kölenin de hazır bulunduğu bir meclisde ve bir şahidin huzurunda evlendirse, bu ni-kgh sahih olur. Fakat, bu ko!e, o meclisde hazır bulunmazsa, bu nikâh caiz olmaz. Cariyede, bu minval üzeredir. Mürğînânî de : «Caiz olmaz.» demiştir. Tebyîn´de de böyledir.
Bu cinsten olan mes´eleler, Mecmû´u´n - Nevâziî´de zikredilmiştir.
Bir kadın, kendisini bir başka erkekle evlendirmek üzere bir şahsı vekil etse, o şahıs da, kendisini vekil etmiş olan bu kadının hazır bulunduğu bir meclisde, iki kadının da şehadetiyle, bu kadını evlendirse, İmâm N&cmü´d-din´ «Bu nikâh caiz olur.» demiştir. Ze-hıyre´de de böyledir.
Nikâh kıyılırken, şahitlerin hazır bulunma vakti, îcap ve kabul vaktidir. Şahitlerin hazır ´bulunma vakti evlenmeye izin verilen vakit değildir. Dolayısı ile, icazete bağlı olarak, şahitsiz olarak ak-tedilen nikâh caiz olmaz. Bedâî´de de böyledir.
6- İcâp ve kabulün bir meclisde olması da nikâhın şartlarındarıdır.
Şayet, meclis değişirse, nikâh akdedilmiş olmaz. Şöyle ki: Bir meclisde, iki taraf da hazır bulunur; bunlardan biri îcap (= evlenmeyi talep) eyler, diğeri ise, kabul etmeden o meclisten kalkar veya meclisin değişmesini gerektiren bir işle meşgul´olursa, bu durumda nikâh aktedilmiş olmaz.
Keza, meclisde, taraflardan biri hazır bulunmazsa, yapılan bu akîd (yani kıyılan bu nikâh) sahih olmaz. Şöyleki: Bir kadın, iki şehid huzurunda : «Ben kendimi filan adama nikâh eyledim.» dese; eğer o adam orada hazır değilse, bu haber kendisine ulaşınca : «İşte ben de kabul ettim.» dese bile, bu nikâh caiz olmaz.
Veya, bir şahıs, iki şahit huzurunda : «Ben filân kadınla evlendim.» demiş olsa ve fakat «evlendim» dediği kadın, o mecliste hazır olmasa ve bu haber o kadına ulaşınca : «Ben de, kendimi o şahsa tezvîc ettim.» demiş olsa, yine bu nikâh caiz olmaz. Bu kabul, yine, aynı iki, şahidin huzurunda olsa bile durum böyledir. Bu, İmâm Ebû Hanîfe (R-A.)´in ve imâm Muhammed (R.A.)´în kavlidir.
Bir şahıs, bir kadına bir elçi veya —evlenme talebi ile— bir mektup gönderse; o kadın da, iki şahit huzurunda kabul eylese, bu durum da mânâ bakımından meclis bir olduğu için, nikâh caiz oiur.
Eğer şahitler gelen elçinin sözünü veya mektubu işitmezlerse, İmâm Ebû Hanîfe (R.A.) ile İmâm Muhammed (R.A.)´e göre, bu nikâh caiz olmaz; İmâm Ebû Vûsuf (R.A.)´a göre ise, caiz olur. Bedâi´de de böyledir.
Mektup gelip okunduğu zaman, kadın o mecliste nefsinî o adama nikâh -eylemese de, başka bir mecliste, şahitler huzurunda, nefsini o adama tecviz eylese; şahitler de, kadının sözünü ve mektubun mahiyetini işitseler, yine bu nikâh caiz olur. Hulâsa´do da böyledir.
Bir kadın : «Gerçekten filan şahıs bana mektup yazmış; beni nikahlamak istiyor. Şahit olunuz; muhakkak ki ben, nefsimi Ona tezvic eyledim.- demiş olsa; bu nikâh caiz olur. Çünkü şahitler, bu akdin icabını kadından duydular; nikâhı talep eden şahsın sözünü de kadın, şahitlere, böylece duyurmuş oldu. Zehıyre´de de böyledir.
îcâb ve kabû! —sadece— yazılmış olursa, bu yazılarla, nikâh akdedilmiş olmaz. Fethü´l - Kadîr´de de böyledir.
Elçi olmak hususunda; hür, köle, küçük, büyük, âdil ve fasık müsavidir. Çünkü elçilik, sadece gönderen kimsenin sözünü tebliğ etmekten ibarettir. Hulâsa´da da böyledir.
Yürürken veya hayvan üzerinde giderken yapılan nikâh akdi caiz olmaz. Ancak, gemide gidilirken yapılan nikâh akdi câîz olur, Bahrü´r - Râık´ta da böyledir.
Kabul için acele etmek, bize göre şart değildir. El-Aynî Şer-hü´I - Hidâye´de de böyledir.
7- Kabulün, İcaba muhalif olmaması da nikâhın şartlarındandir. Şöyfeki :
Bir kimse, diğer bir kimseye : «Bin dirhem üzerine kızımı sana tezvîc ettim.» dediği zaman, ikinci şahıs : «Nikâhı kabul ettim; fakat mehri kabul etmiyorum.» dese, bu nikâh batıl olur, (= geçerli olmaz.) Fakat, ikinci şahıs, nikâhı kabul etse ve mehir hususunda ise sussa; nikâh, aralarında geçmiş bulunan konuşma üzere kıyılmış olur. Fetâvâyi Ebi´I - Leys´de de böyledir.
Mecmûu´n - Nevâzil´de : «Bir kn!e, bir kadını, efendisinin izni olmadan, kendisinin kıymeti karşılığında nikâhlasa; efendisi de: «Nikahlatmasına izin verdim, rakabesî (= hürriyeti) karşılığı ücret yoktur.- dese; bu nikâh caiz oiur. Kadına mihir olarak, mislinin et azmınvdeğeri veya köle satılmış olursa, satıştan elde edilen miktar mehir olarak verilir. Zehıyre´de de böyledir.
Bir kadın, kendisini, bin dirhem mehirle, bîr şahsa tezvic etse; o şahıs da bu kadını, iki bin veya beş bin dirhem mehirle kabul etse, !bu nikâh sahih olur. Ve mehir olarak, edamın kabul ettiği en yüksek miktar ödenir. Fetva da bunun üzerinedir. Nehru´I -Fâık´ta da böyledir.
8- Nikâhı, kadının vücûdunun tamamına veya tamamı .aniams-na gelecek bir şeye izafe etmek de şarttır. Baş ve boyun gibi... El ve ayak bunun hilâfınadır.
Nikâh sırta veya karna izafe edilmiş olursa, Halvanî: «Bizim âlimlerimiz, bu nikâh sahih olur demişlerdir.» demiştir. Bahrü´r - Râık´ta da böyledir,
Nikâh, kadının yansına Izâfe edilmiş olursa, bu durumda iki rivayet vardır. Sahih olan rivayet ise, o nikâhın sahih olmadığıdır. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir,
Tefârıyk´ta «Bir kimse, bir kadının yarısını tezvîc etsa âlimlerin bazıları bu nikâh caiz olur demişlerdir.» şeklinde bir kavil vardır, Muhtâru´l Fetâvâ´da da böyledir.
9- Kocanın ve kadının beüi olmaları ve bilinmeleri de nikâhsn şartlarındandır.
Bir kimse, bîr adamın, iki kızından —her hangi —birini tezvic eylemiş olsa, bu nikâh sahih olmaz. Ancak, bu kızlardan birisi evli ise, bu durumda evli olmayan kıza yönelinir, Nehru´I - Fâık´ta da böyledir.
Küçükken kendisine bir isim verilen ve büyüyünce de bu ismi değiştirilen bir kız, eğer ikinci ismi söylenerek tezvic edilir ve kız, bu isimle tanınıyorsa nikâh sahih olur. En doğrusu, kızın isimlerinin her ikisini de zikretmektir. Zahirlyye´de de böyledir.
Bir kimsenin Fatma isimli bir kızı olsa da, babası ´bir şahsa : «Ayşe isimli kızımı sana nikahladım;» dese de kızın şahsını işaret etmese; Fetâvâ el-Fadlî´de: «Bu nikâh kjyilmiş sayılmaz.» denilmistir, Ancajc, bu şahıs : «Kızımı sana nikahladım.» dese ve başka bir şey söylemese, eğer bu adamın bir kızı varsa, bu nikâh caiz olur. Muhiyt´te de böyledir.
Bir kimsenin, büyüğünün adı Ayşe, küçüğünün adı Fatma olan iki kızı bulunsa; bu adam büyük kızını nikâhlamayı isterken, küçük kızının adını söylemiş olsa, nikâh küçük kızın üzerine kıyılmış olur. Şayet, bu adam «Büyük kızım Fatma´yı nikahladım.» demiş olsa, hiç biri nikahlanmış olmaz. Zrhîriyye´de de böyledir.
Küçük bir kızın babası: «Ben filan kızımı, filanın oğluna nî-kâhladim.» dese; o adam da: «Oğlum adına kabul ettim.» dese, fakat oğlunun adını söylemese; eğer bu adamın iki oğlu varsa, bu nikâh caiz olmaz. Ancak, bu adamın bir oğlu varsa, bu nikâh sahih olur.
Şayet kızın babası, oğlanın adını söyleyerek: «Kızımı, filan oğluna verdim.» der ve oğlanın babası da : «Onun adına kabul eyledim.* derse, nikâh sahih olur.
İki küçük hünsâ bulunsa; bunlardan birisinin babası, diğerinin babasına, şahitlerin huzurunda : «Şu kızımı, şu oğluna verdim.» dese, diğeri de :«Kabuİ ettim.» dese; sonra da, kız zannedilenin oğlan, oğlan zannedilenin de kız olduğu açıklık kazansa, bu nikâh caiz olur. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
O Küçük çocukları olan iki babadan biri, diğerine : «Kızımı verdim.» dese ve başka ´bir şey söylemese, oğlanın babası da : «Kabul ettim.» dese, bu nikâh babaya âit olur. Muhtar olan budur. Muh-târü´l - Fetâvâ´da da böyledir. Sahih olan budur. Zahîriyye´de de böyledir. [4]
Nikâhın Hükümleri
Nikâhın sahih bir şekilde akdedildiği andan itibaren :
1- Şer´an müsâade cihetiyle, iki tarafın birbirlerinden faydalanmaları helâl olur. Fethü´l - Kadîr´de de böyledir.
2- Erkek; kadını, açık-saçık çıkmaktan men etme hakkına sahip olur.
3- Mehir, nafaka ve giyim erkeğin üzerine farz oîur.
4- Sıhriyyet sebebi ile meydana gelen akrabalar (in bir kısmı) ile nikahlanma haram olur
5- İki taraf, birbirlerine vâris olurlar,
6- Birden fazla evli olan erkeğin, kadınlar arasında adaletle hareket etmesi gerekir.
7- Kadın, yatağına da´vet ettiği zaman kocasına itaat etmelidir. İtaat etmediği zaman, kocasının onu te´dip etmeye selâhiyeti olur. İyi geçinmeleri ise müstehaptır. Bahrü´r - Râık´ta da böyledir.
İki bacının nikâhını cem´ etmek ve bu mahiyetteki işler haramdır. Sirâcü´l - VehhâcTda da böyledir. [5]
(Kitâbü´n Nikâh)
1- NİKÂHIN ŞER´İ TARİFİ, SIFATI, RÜKNÜ, ŞART VE HÜKMÜ..
Nikâhın Tarifi:
Nikâhın Sıfatı:
Nikâhın Rüknü :
Nikâhın Şartları:
Nikâhın Hükümleri
2- NİKÂH HANGİ SÖZLE SAHİH OLUR. HANGİSİ İLE SAHİH OLMAZ?.
Sarih Lafız, Kinaye Lafız :
3- NİKÂHLANMASI HARAM OLAN KADINLAR..
1- Nesep Sebebi İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
2- Sıhriyet Sebeb İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
Bu Konu İle İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
3- Ridâ (- Emişmek) Sebebi İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
4- Dörtten Fazla Kadını Ve Birbirinin Mahremi Olan İki Kadını Bir Kimsenin Nikâhı Altında Cem Etmesi Sebebi İle Nikâhları Haram Olanlar
Dörtten Fazla Yabancı Kadını, Bir Kişinin Nikâhı Altında Toplaması
Bir Kimsenin Birbirinin Mahremi Bulunan İki Kadını Nikâha Altında Cem Etmesi
5- Hür Bir Kadin Üzerine Bir Gâhiyeyi Nikahlamanın Veya Bunlar! Beraber Nikahlamanın Hahamlığı
6- Başkalarının Hakki Sebebi İle Nikâha Haram Olan Kadınlar
7- Şirk Sebebi İle Nikâhları Haram Olan Kadınlar
8- Mülk Sebebi İle Nikâhı Haram Olanlar
9- Talâk Sebebi İle Nikaları Haram Olanlar
Bu Hususlarla İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
4- NİKÂHTA VELAYET.
Akrabalık:
Efendilik:
İmamet :
Bu Konu İle İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
5- NİKÂHDA KEFÂET (= DENK OLMA)
Kefâet (= Denklik) Esasen Şu Altı Yerde Aranır
1- Nesebte Denklik :
2- İslâmiyet´te Denklik :
3- Hürriyette Denklik :
4- Malda Denklik :
5- Diyette Denklik :
6- Hırfette (= San´at, Ticâret, Ziraat Gibi Geçim Vâsıtalarında) Denklik :
Nikâhta Denk Olma İle İlgili Diğer Bazı Meseleler
6- NİKÂH VE DİĞER HUSUSLARDA VEKÂLET.
Fesih Mes´eleleri
7- MEHİR..
1- Mehrin En Az Haddi İle Mehir Olmaya Elverişli Olan Ve Olmayan Şeyler
2- Mehrin Teekküdü Ve Kat´iyyet Kesbetmesi
Bize Göre, Üç Çeşit Müt´a Vardır :
3- Mal Olan Mehre, Mal Olmayan Bir Şey Eklemek.
4- Mehirde Koşulan Şartlar
5- Mehirdeki Cehalet
Cinsi De, Vasfı Da Bilinmeyen Mehir :
Cinsi Bilinen Fakat Mehri Bilinmeyen Mehir:
Cinsi De, Vasfı Da Bilinen Mehir :
6- Müsemmâda İhtilâf Bulunan Mehir
7- Mehrin Fazlalaştırılması Veya Noksanlaşt1rılması
8- Mehrin Duyurulması
9- Mehrin Helak Olmasi
10- Mehrin Hibe Edilmesi
11- Mehirden Dolayı, Kadının Nefsini Kocasına Yasaklaması Ve Mehrin Geriye Bırakılması
12- Karı -Kocanın Mehir Hususundaki İhtilafları
13- Mehrin Tekrarlanması
14- Mehrin Ödenmesi
15- Zımmi Ve Harbînin Mehri
16- Kızın Çehizi
17- Ev Eşyası Hakkında Karı - Kocanın İhtilâfları
8- FÂSİD NİKÂHLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER..
9- KÖLELERİN NİKÂHI
Hıyar-ı Itk.
10- KÂFİRLERİN NİKÂHI
1- Şahitsiz Nikah :
2- Başkanın İddetlisini Nikahlamak:
3- Mahrem Olanların Nikâhı :
11- KASM ÎLE İLGİLİ MES´ELELER..
Bu Konu İle İlgili Diğer Bazı Mes´eleler
NİKÂH
(Kitâbü´n Nikâh)
1- NİKÂHIN ŞER´İ TARİFİ, SIFATI, RÜKNÜ, ŞART VE HÜKMÜ
Nikâhın Tarifi:
Nikâh: Bir kadınla bir erkek arasında, bunların birbirlerinden — meşru´ olarak— istifâde etmek arzusu ile yapılan bir akittir. Kenz´-de de böyledir. [1]
Nikâhın Sıfatı:
Nikâh, itidal halinde (= normal durumlarda), müekked sünnettir. İhtiyaç halinde evlenmek ise, farzdır Korku ve zulüm halinde -evlenmek de, mekruhtur. El İhtiyar Şerhü´l - Muhtâr´da da böyledir. [2]
Nikâhın Rüknü :
Nikâhın rüknü, îcap ve kabulden ibarettir. (Yani evlenecek
kimselerden birinin: «Seni, karı —veya koca— olarak aldım.» demesi, diğerinin ise : «kabul ettim.» demesidir. Kâfî´de de böyledir.
îcap, hangi taraftan olursa olsun, önce birinin : «aldım» veya : «vardım» diye bir söz söylemesidir.
Kabul ise, bu sözün müsbet £= olumlu) olan cevabıdır. Inâye´de de böyledir. [3]
Nikâhın Şartları:
1- Nikahlanan kimselerin; âkil, baliğ ve nikâh akdi hususunda -hür olmaları şarttır.
Akıl, nikâh akdi hususunda gerçekten şarttır. Mecnunun ve aklı ermeyen çocuğun nikâh akdetmesi sahih olmaz. Diğer iki şart ise, nikâhın infaz edümesinfn şartıdır. Akıllı çocuğun nikâhı, velîsinin izni ile aktedilir. Bedii´de de böyledir.
2- Şeriatın nikahlanmasın! helâl kıldığı bir kadının bulunması da, nikâhın şartlanndandır. Nihâye´de de böyledir.
3- Nikâhı akdedenlerden her birinin sözünü, diğerinin İşitmesi şarttır. Fetâvâyı Kâdîhân´da da böyledir.
Nikâh, her ikisinin de anlamadığı bir sözle akdedilmiş olsa, yinede kıyılmış olur; muhtar olan kavil budur. Muhtârü´l - Fetâvâ´da da böyledir.
4- Nikâh akdedilirken, şahitlerin bulunmaları da şarttır. Âlimlerimizin tamamı, şehâdeti nikâhın caiz olmasının şartlarından saymışlardır. Bedâİ´de de böyledir.
Nikâhta şahit olan kimselerde, şahitliklerinin sahih ojması için, şu dört şartın bulunması gerekir:
1- Hür oimak,
2- Akıllı olmak,
3- Bulûğa ermiş olmak,
4- Müslüman olmak.
Kölelerin şahitliği ile nikâh kıyılmaz. Bunların müdebber, mükâtep olmaları erasmda da bir fark yoktur.
Delilerin ve çocukların şahitlikleri ile de nikâh kıyılmış olmaz.
Müslümanın nikâhına, kâfirin şahitliği de yeterli değildir. Bah-rti´r - Râık´ta da böyledir.
Koca müslüman, kadın ise zîmmî olsa, bunların nikâhı, iki zımmînin şahitliği ile kıyıîabilir. Bunların, dinlerinin birbirine uyup uymaması da müsavidir. (Yani kadın yahudî, şahitler ise hıristiyan veya kadın hıristiyan, şahitler ise yahudî olabilir.) Sirâcü´I-Vehhâc´da da böyledir.
Birbirleri ile nikahlanan kâfirlerin nikâhında, şahitlerin müslüman olmaları da şart değildir. Kâfir olan erkek ve kadının nikâhları, iki kâfir şahitle kıyılır. Bunların da aynı milletten (= dinden) olmaları şart değildir. Bedâi´de de böyledir.
İki fasık şahitle ve iki kör şahitle kıyılmış olan nikâh sahih olur. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
Keza, —nikâh hususunda— kendilerine hadd-i kafz tatbik olan kimselerin şahitlikleri de sahih olur. Bahrü´r - Râik´ta da böyledir.
Keza, hadd-i zinaya çarptırılmış olanların da, —bu husustaki — şahitlikleri sahih olur. Hulâsa´da da böyledir.
Nikâhı kıyılan kimseler hakkında, şahitlikleri asla kabul edilmeyecek olan kimselerin şahitlikleri ile kıyılan nikâh da sahih olur. Meselâ : Bir kadının, kendi öz oğlunun şahitliği ile kıyılan nikâhının, sahih olması gibi...
Keza, bir kadının, kendinden olmayan iki oğulluğunun şahitliği ile nikâhianmasi da sahihtir. Bir erkeğin de, kendinden olmayan iki oğulluğunun şahitliği ile nikâhlanması sahihtir. Bedâi´de de böyledir.
Bu hususta asıl olan şudur: Velîsi olarak nikâh kıydırması sahih olan kimsenin, şahit olarak hazır bulunması ile kıyılan nikâh sahih olur. Aksi takdirde sahih olmaz. Hulâsa´da da böyledir.
Nikâh konusundaki şahitlikte de, nisap şarttır. Tek bir kimsenin şahitliği ile nikâh kıyılmaz. Bedâi´de de böyledir.
Şahitlerin tamamının erkek olması şart değildir. Bir erkek ile iki kadının şahitlikleri ile kıyılan nikâh sahih olur. Hidâye´de de böyledir.
Ancak, —erkek şahit olmadan— iki ´kadının şahitliği ile kıyılan nikâh sahih olmaz.
Keza, yanlarında bir erkek bulunmayan iki hünsânın, şehâdetiyle de nikâh kıyılmaz. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
5- Nikâhın sshih olması için, şahitlerin, her iki tarafın söylediklerini de duymaları şarttır. Fethü´l - Kadîr´de de böyledir.
Akit esnasında, iki tarafın da sözlerini işitmeyen kimselerin, meselâ: Bu esnada uyumakta olan iki kimsenin hazır bulunması ile kıyılan nikâh, mün´akıd olmaz. (= kıyılmış sayılmaz.) Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
Sağır olduğu için duyamıyan kimselerin, şahitliği ile kıyılan nikâh, sahih olmaz. Bu konudaki kavillerin en doğrusu ´budur. Kadî-hân´ın Câmîu´s - Sağîri´nde de böyledir.
Dîiî tutulmuş olan veya lahras bulunan kimseler, eğer işitiyorlarsa; bunların şahitlikleri ile, nikâh kıyıiabilir. Hulâsa´da da böyledir.
Şahitler, iki taraftan birinin sözünü işitseler de, diğerinînki-ni işitmeseler veya şahitlerden biri, taraflardan birini, diğeri de diğerini işitmiş olsalar, bu nikâh caiz olmaz. Bedâi´de de böyledir.
Nikâh akdi esnasında ´hazır bulunan iki şahitten biri sağır olmuş olsa; kulağı duyan şahit, akidle ilgili sözleri sağıra duyurmak için bağirsa veya bir başka şahıs, o sağırın kulağına söylemiş olsa, — akid sözlerini, her iki şah-it birlikte işitmiş olmadıklarından— bu nikâh caiz olmaz. Fetâvâyî Kâdîhân´da da böyledir.
Nszm-ı Zendûyestî´de : «İki şahitten birisi kadının, diğeri de erkeğin sözünü işitmiş olsa; sonrada bu akid yenilense ve bu ye-nileniş esnasında, önceki akid sırasında kadının sözünü işitmiş olan şahit, erkeğin; erkeğin sözünü işitmiş olan şahit de, kadının sözünü işitmiş olsa; eğer bu akidler, ayrı ayrı iki mecliste yapılmışsa, bil -ittifak bu nikâh caiz olmaz. Eğer, bu İki akid, bir meclisde yapılmışsa, âlimlerin bir kısmına göre, bu nikâh yine caiz olmaz.» denilmiştir. Ebü Sehi gibi bazı âlimler de : «Bu nikâh caiz olur. demişlerse de Zendû-yestî: «Biz, Ebû Sehl´in bu kavlini, alıp kabul etmeyiz.» demiştir. 2e-hıyre´de de böyledir.
Şahitler, akit yapanlardan İkisinin de sözünü îşitseîer ve fakat manâsını anlamasalar; «bu nikâh sahih olur.» denilmişse de; zahir olan kavii, bunun hiiâfınadır ve bu nikâh sahih olmaz.
İmâm Muhammed (R.Â.): «Akdedilen nikâha iki Türk ve iki Hindii şahit olsalar: eğer bunların her ikisi de duydukları sözleri anlama imkânına sahip olurlarsa akdedilen bu nikâh sahih olur; aksi tak-. dirde sahih olmaz.» demiştir. Fetâvâyî Kâdîhân´da da böyledir.
Şahitlerin, yapılan sözleşmeyi anlamaları şart mıdır? Bu hususta fetvalarda: «İtibar, işitmeyedir; anlamaya değildir. Hatta, dil bilmeyen iki kişinin şahitlikleri ile evlenmek de caizdir.» denilmişse
de; en açık olan kavil —önce de söylendiği gibi— şahitlerin, akidde-ki sözleri, anlamaları da şarttır. Sirâcü´l - Vehhâc´da da böyledir.
Sahih olan budur. Cevheretü´n - Neyyİre´de de böyledir.
Nikâh-kıyıldığını bilen, sarhoş kimselerin şahitliği ile nikâh akdedilse de, bu sarhoşlar ayılınca, kıyılan nikâhı hatırlamasalar; bu durumda bile, kıyılan nikâh, caiz oiur. Hizânetü´l • Müftîn´de de böyledir.
Ebû´I - Leys´in Fetâvâsı´nda : «Bir kimse, hazır bulunan cemâate hitaben : «Şahit olun! Ben şu evdeki kadını aldım.» dese; evdeki kadın da : «Kabul ettim.» dese ve bu sözü duyan cemâat kadını görmese; eğer evde bsşka bir kadın yoksa, bu, nikâh olarak caiz olur; fakat, o kadınla birlikte evde başka bir kadın daha varsa, bu nikâh caiz olmaz.» denilmiştir.
Kızını bir adama nikâh edecek olan şahıs bir evde, şahitler de başka bir evde bulunsa; kızın babası, onları görmediği halde şahitler, onun ne söylediğini duysalar; bu evden şahitlerin bulunduğu eve açılmış bir pencere bulunur ve şahitlerden birisi, kızın babasını görürse, bu nikâh caiz ve o şahısların şahitlikleri makbul olur. Ancak, hiç biri kızın babasını görmüyorsa, şahitlikleri makbul olmaz ve bu nikâh da caiz olmaz. Zehiyre´de de böyledir.
Bir şahıs, bir kadının nikâhı için, bir cemâati o kadının babasına gönderse; kadının babası da : «Verdim.» dese, bunun üzerine, o cemâatten birisi : «Ben de, o şahss adına kabul ettim.» dese; bu nikâh sahih olmaz, denilmiştir. «Sahih olur.» diyenler de vardır ve bu görüş sahihtir. Fetvâ´da bunun üzerinedir. Serahsî´nin Muhıyt´İnde ve .Tecnîs´de de böyledir.
Bir kimse, «Allah ve O´nun Resulünün şehâdetiyle» bir kadını nikahlamış olsa, bu nikâh sahih olmaz. Tecnîs´de ve Mezîd´-de de böyledir.
Bir kadın, nikâhlanması için birine vekâletini, verse; bu vekil de şahitlerin huzurunda : «Ben filân kadını nikahladım.» dese ve şahitler bu kadını tanımasalar; vekil, o kadının ve babasının adını söylemedikçe, bu nikâh caiz olmaz. Çün^O ~ !´~:i n, — ak´.â yapılırken— hazır değildir. Hazırda olmayan ise, ismi Ne tanınır. Serahsî´-nîn Muhıyt´inde de böyledir.
E! - Kâdî´l - İmâm Rüknü´I - İslâm AH es-Sağdı, İbtîdâ´ında :
«Kadının dedesinin isminin söylenmesi şart değildir.» demiştir. Ancak, bu zat da, ömrünün sonuna doğru, bu kavlinden dönmüş ve dedesinin isminin söylenmesini de şart koşmuştur: Sahih olan da budur. Fetva da bunun üzeredir. Muzmarât´ta da böyledir.
Nikâhı kıyılacak icadın, yüzü örtülü olarak, nikâhın kıyılacağı meclisde hazır bulunsa da, şahitler onu tanımasalar, bu şekilde kıyılan nikâh caiz olur ve bu görüş sahihtir. Fakat, İhtiyat istenirse, kadın yüzünü açar ve şahitler onu görürler veya kadın kendi adı ile babasının ve dedesinin adın! söyler.
Şayet, kadın nikâhın akdedileceği meclisde hazır bulunmaz ve fakat şahitler onu tanımakta olurlarsa, kocası olacak şahıs —sadece— kadının adını söyler: onun söylediği kadın, eğer şahitlerin tanıdığı kadın ise: bu nikâh caiz olur. Serahsî´nin Muhıyt´inde de böyledir.
Bîr kimse, bir başka kimseye, küçük bir kızı, kendisine nikahlamasını emretse, o şahıs da, bir başka şahısla gidip kızın babasının nezdinde, kızı o adama nikâhlasa; bu nikâh sahih olur. Aksi takdirde sahih olmaz. Kenz´de de böyledir.
Âlimler: «Bir kimse, bulûğa ermiş, bakire kızını, ´kızının isteği i!e bir şahidin huzurunda evlendirirse; bu nikâh sahih olur. Eğer kız, orada hazır bulunmazsa, nikâh sahih olmaz.» demişlerdir. Serahsî´nin Muhıyt´inde de böyledir.
Bir kimse, başka ´bir kimseye, kölesini evlendirmek üzere, vekil etse, ´bu vekil de, o kölenin ihazır ´bulunduğu bir mecliste, bir erkek şahit veya iki kadın huzurunda, o köle ile, ´bir kadını evlendirse; bu nikâh caiz olmaz. Tebyîn´d-e de böyledir.
Bir kimse, kölesine nikâhianmast hususunda izin verse o köle de, efendisinin ve bir başka şahidin ´huzurunda evlense, bizim âlimlerimize göre, bu nikâh caizdir. Sahih olan da ibudur. Tecnîs´-de de böyledir,
Bir efendi, büîûga ermiş olan bir kölesini, o kölenin de hazır bulunduğu bir meclisde ve bir şahidin huzurunda evlendirse, bu ni-kgh sahih olur. Fakat, bu ko!e, o meclisde hazır bulunmazsa, bu nikâh caiz olmaz. Cariyede, bu minval üzeredir. Mürğînânî de : «Caiz olmaz.» demiştir. Tebyîn´de de böyledir.
Bu cinsten olan mes´eleler, Mecmû´u´n - Nevâziî´de zikredilmiştir.
Bir kadın, kendisini bir başka erkekle evlendirmek üzere bir şahsı vekil etse, o şahıs da, kendisini vekil etmiş olan bu kadının hazır bulunduğu bir meclisde, iki kadının da şehadetiyle, bu kadını evlendirse, İmâm N&cmü´d-din´ «Bu nikâh caiz olur.» demiştir. Ze-hıyre´de de böyledir.
Nikâh kıyılırken, şahitlerin hazır bulunma vakti, îcap ve kabul vaktidir. Şahitlerin hazır ´bulunma vakti evlenmeye izin verilen vakit değildir. Dolayısı ile, icazete bağlı olarak, şahitsiz olarak ak-tedilen nikâh caiz olmaz. Bedâî´de de böyledir.
6- İcâp ve kabulün bir meclisde olması da nikâhın şartlarındarıdır.
Şayet, meclis değişirse, nikâh akdedilmiş olmaz. Şöyle ki: Bir meclisde, iki taraf da hazır bulunur; bunlardan biri îcap (= evlenmeyi talep) eyler, diğeri ise, kabul etmeden o meclisten kalkar veya meclisin değişmesini gerektiren bir işle meşgul´olursa, bu durumda nikâh aktedilmiş olmaz.
Keza, meclisde, taraflardan biri hazır bulunmazsa, yapılan bu akîd (yani kıyılan bu nikâh) sahih olmaz. Şöyleki: Bir kadın, iki şehid huzurunda : «Ben kendimi filan adama nikâh eyledim.» dese; eğer o adam orada hazır değilse, bu haber kendisine ulaşınca : «İşte ben de kabul ettim.» dese bile, bu nikâh caiz olmaz.
Veya, bir şahıs, iki şahit huzurunda : «Ben filân kadınla evlendim.» demiş olsa ve fakat «evlendim» dediği kadın, o mecliste hazır olmasa ve bu haber o kadına ulaşınca : «Ben de, kendimi o şahsa tezvîc ettim.» demiş olsa, yine bu nikâh caiz olmaz. Bu kabul, yine, aynı iki, şahidin huzurunda olsa bile durum böyledir. Bu, İmâm Ebû Hanîfe (R-A.)´in ve imâm Muhammed (R.A.)´în kavlidir.
Bir şahıs, bir kadına bir elçi veya —evlenme talebi ile— bir mektup gönderse; o kadın da, iki şahit huzurunda kabul eylese, bu durum da mânâ bakımından meclis bir olduğu için, nikâh caiz oiur.
Eğer şahitler gelen elçinin sözünü veya mektubu işitmezlerse, İmâm Ebû Hanîfe (R.A.) ile İmâm Muhammed (R.A.)´e göre, bu nikâh caiz olmaz; İmâm Ebû Vûsuf (R.A.)´a göre ise, caiz olur. Bedâi´de de böyledir.
Mektup gelip okunduğu zaman, kadın o mecliste nefsinî o adama nikâh -eylemese de, başka bir mecliste, şahitler huzurunda, nefsini o adama tecviz eylese; şahitler de, kadının sözünü ve mektubun mahiyetini işitseler, yine bu nikâh caiz olur. Hulâsa´do da böyledir.
Bir kadın : «Gerçekten filan şahıs bana mektup yazmış; beni nikahlamak istiyor. Şahit olunuz; muhakkak ki ben, nefsimi Ona tezvic eyledim.- demiş olsa; bu nikâh caiz olur. Çünkü şahitler, bu akdin icabını kadından duydular; nikâhı talep eden şahsın sözünü de kadın, şahitlere, böylece duyurmuş oldu. Zehıyre´de de böyledir.
îcâb ve kabû! —sadece— yazılmış olursa, bu yazılarla, nikâh akdedilmiş olmaz. Fethü´l - Kadîr´de de böyledir.
Elçi olmak hususunda; hür, köle, küçük, büyük, âdil ve fasık müsavidir. Çünkü elçilik, sadece gönderen kimsenin sözünü tebliğ etmekten ibarettir. Hulâsa´da da böyledir.
Yürürken veya hayvan üzerinde giderken yapılan nikâh akdi caiz olmaz. Ancak, gemide gidilirken yapılan nikâh akdi câîz olur, Bahrü´r - Râık´ta da böyledir.
Kabul için acele etmek, bize göre şart değildir. El-Aynî Şer-hü´I - Hidâye´de de böyledir.
7- Kabulün, İcaba muhalif olmaması da nikâhın şartlarındandir. Şöyfeki :
Bir kimse, diğer bir kimseye : «Bin dirhem üzerine kızımı sana tezvîc ettim.» dediği zaman, ikinci şahıs : «Nikâhı kabul ettim; fakat mehri kabul etmiyorum.» dese, bu nikâh batıl olur, (= geçerli olmaz.) Fakat, ikinci şahıs, nikâhı kabul etse ve mehir hususunda ise sussa; nikâh, aralarında geçmiş bulunan konuşma üzere kıyılmış olur. Fetâvâyi Ebi´I - Leys´de de böyledir.
Mecmûu´n - Nevâzil´de : «Bir kn!e, bir kadını, efendisinin izni olmadan, kendisinin kıymeti karşılığında nikâhlasa; efendisi de: «Nikahlatmasına izin verdim, rakabesî (= hürriyeti) karşılığı ücret yoktur.- dese; bu nikâh caiz oiur. Kadına mihir olarak, mislinin et azmınvdeğeri veya köle satılmış olursa, satıştan elde edilen miktar mehir olarak verilir. Zehıyre´de de böyledir.
Bir kadın, kendisini, bin dirhem mehirle, bîr şahsa tezvic etse; o şahıs da bu kadını, iki bin veya beş bin dirhem mehirle kabul etse, !bu nikâh sahih olur. Ve mehir olarak, edamın kabul ettiği en yüksek miktar ödenir. Fetva da bunun üzerinedir. Nehru´I -Fâık´ta da böyledir.
8- Nikâhı, kadının vücûdunun tamamına veya tamamı .aniams-na gelecek bir şeye izafe etmek de şarttır. Baş ve boyun gibi... El ve ayak bunun hilâfınadır.
Nikâh sırta veya karna izafe edilmiş olursa, Halvanî: «Bizim âlimlerimiz, bu nikâh sahih olur demişlerdir.» demiştir. Bahrü´r - Râık´ta da böyledir,
Nikâh, kadının yansına Izâfe edilmiş olursa, bu durumda iki rivayet vardır. Sahih olan rivayet ise, o nikâhın sahih olmadığıdır. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir,
Tefârıyk´ta «Bir kimse, bir kadının yarısını tezvîc etsa âlimlerin bazıları bu nikâh caiz olur demişlerdir.» şeklinde bir kavil vardır, Muhtâru´l Fetâvâ´da da böyledir.
9- Kocanın ve kadının beüi olmaları ve bilinmeleri de nikâhsn şartlarındandır.
Bir kimse, bîr adamın, iki kızından —her hangi —birini tezvic eylemiş olsa, bu nikâh sahih olmaz. Ancak, bu kızlardan birisi evli ise, bu durumda evli olmayan kıza yönelinir, Nehru´I - Fâık´ta da böyledir.
Küçükken kendisine bir isim verilen ve büyüyünce de bu ismi değiştirilen bir kız, eğer ikinci ismi söylenerek tezvic edilir ve kız, bu isimle tanınıyorsa nikâh sahih olur. En doğrusu, kızın isimlerinin her ikisini de zikretmektir. Zahirlyye´de de böyledir.
Bir kimsenin Fatma isimli bir kızı olsa da, babası ´bir şahsa : «Ayşe isimli kızımı sana nikahladım;» dese de kızın şahsını işaret etmese; Fetâvâ el-Fadlî´de: «Bu nikâh kjyilmiş sayılmaz.» denilmistir, Ancajc, bu şahıs : «Kızımı sana nikahladım.» dese ve başka bir şey söylemese, eğer bu adamın bir kızı varsa, bu nikâh caiz olur. Muhiyt´te de böyledir.
Bir kimsenin, büyüğünün adı Ayşe, küçüğünün adı Fatma olan iki kızı bulunsa; bu adam büyük kızını nikâhlamayı isterken, küçük kızının adını söylemiş olsa, nikâh küçük kızın üzerine kıyılmış olur. Şayet, bu adam «Büyük kızım Fatma´yı nikahladım.» demiş olsa, hiç biri nikahlanmış olmaz. Zrhîriyye´de de böyledir.
Küçük bir kızın babası: «Ben filan kızımı, filanın oğluna nî-kâhladim.» dese; o adam da: «Oğlum adına kabul ettim.» dese, fakat oğlunun adını söylemese; eğer bu adamın iki oğlu varsa, bu nikâh caiz olmaz. Ancak, bu adamın bir oğlu varsa, bu nikâh sahih olur.
Şayet kızın babası, oğlanın adını söyleyerek: «Kızımı, filan oğluna verdim.» der ve oğlanın babası da : «Onun adına kabul eyledim.* derse, nikâh sahih olur.
İki küçük hünsâ bulunsa; bunlardan birisinin babası, diğerinin babasına, şahitlerin huzurunda : «Şu kızımı, şu oğluna verdim.» dese, diğeri de :«Kabuİ ettim.» dese; sonra da, kız zannedilenin oğlan, oğlan zannedilenin de kız olduğu açıklık kazansa, bu nikâh caiz olur. Fetâvâyi Kâdîhân´da da böyledir.
O Küçük çocukları olan iki babadan biri, diğerine : «Kızımı verdim.» dese ve başka ´bir şey söylemese, oğlanın babası da : «Kabul ettim.» dese, bu nikâh babaya âit olur. Muhtar olan budur. Muh-târü´l - Fetâvâ´da da böyledir. Sahih olan budur. Zahîriyye´de de böyledir. [4]
Nikâhın Hükümleri
Nikâhın sahih bir şekilde akdedildiği andan itibaren :
1- Şer´an müsâade cihetiyle, iki tarafın birbirlerinden faydalanmaları helâl olur. Fethü´l - Kadîr´de de böyledir.
2- Erkek; kadını, açık-saçık çıkmaktan men etme hakkına sahip olur.
3- Mehir, nafaka ve giyim erkeğin üzerine farz oîur.
4- Sıhriyyet sebebi ile meydana gelen akrabalar (in bir kısmı) ile nikahlanma haram olur
5- İki taraf, birbirlerine vâris olurlar,
6- Birden fazla evli olan erkeğin, kadınlar arasında adaletle hareket etmesi gerekir.
7- Kadın, yatağına da´vet ettiği zaman kocasına itaat etmelidir. İtaat etmediği zaman, kocasının onu te´dip etmeye selâhiyeti olur. İyi geçinmeleri ise müstehaptır. Bahrü´r - Râık´ta da böyledir.
İki bacının nikâhını cem´ etmek ve bu mahiyetteki işler haramdır. Sirâcü´l - VehhâcTda da böyledir. [5]